Przejdź do zawartości

Język indonezyjski

Edytuj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Marius Geamgiu (dyskusja | edycje) o 08:37, 28 paź 2021. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 28 paź 2021, była oparta na tej wersji.
bahasa Indonesia
Obszar

Indonezja, Timor Wschodni, Malezja i inne

Liczba mówiących

43[1] mln (język ojczysty)
156 mln[1] (język wyuczony)

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
język urzędowy  Indonezja
Organ regulujący Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa
Ethnologue 1 narodowy↗
Kody języka
ISO 639-1 id
ISO 639-2 ind
ISO 639-3 ind
IETF id
Glottolog indo1316
Ethnologue ind
GOST 7.75–97 инд 210
WALS ind, inj
SIL INZ
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Wikipedia w języku indonezyjskim
Słownik języka indonezyjskiego
w Wikisłowniku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język indonezyjski (indonez. bahasa Indonesia) – język z rodziny austronezyjskiej, od 1949 roku objęty statusem języka urzędowego w Indonezji. W Indonezji posługuje się nim 197,7 mln osób, z czego dla 42,8 mln jest to język ojczysty[1]. Większość mieszkańców Indonezji, władających językiem indonezyjskim, operuje również jednym z siedmiuset języków lokalnych, takich jak jawajski, sundajski i balijski[2]. W Indonezji język indonezyjski spełnia wszelkie funkcje języka państwowego – jest językiem komunikacji urzędowej, powstaje w nim literatura oraz większość tekstów oficjalnych. Jest używany jako lingua franca wśród różnych grup etnolingwistycznych[3][4].

Literacki język indonezyjski jest zbliżony do form języka malajskiego funkcjonujących w Malezji, Singapurze i Brunei[5], odróżnia się zaś szerszym zakresem wpływów o podłożu niderlandzkim[6] i jawajskim[7]. Różnice między indonezyjskim a pobliskimi wariantami języka malajskiego są widoczne na płaszczyźnie słownictwa, wymowy i morfologii[8]. Ponadto użytkownicy języka indonezyjskiego cechują się własną tożsamością narodową, która każe odgraniczać ten język od malajskiego spotykanego w sąsiednich krajach[9]. O ile Indonezja i Malezja dzielą w dużej mierze wspólny (choć nie tożsamy) język standardowy[10], to sytuacja lingwistyczna komplikuje się w przypadku silniej zróżnicowanych form potocznych i regionalnych[8][5].

Indonezyjski charakteryzuje się dużym poziomem dyglosji, tj. znacznym zróżnicowaniem ze względu na sferę użycia[8]. Jednocześnie mieszkańcy różnych regionów kraju często wprowadzają do indonezyjskiego elementy własnych języków, nadając mu dynamiczny charakter i kształtując mozaikę różnorodności[11].

Z punktu widzenia typologii język indonezyjski wykazuje charakter aglutynacyjny, przy czym w odmianach potocznych pojawiają się cechy izolujące[3]. Akcent pada zwykle na drugą sylabę od końca, a w zdaniu panuje szyk SVO (podmiot orzeczenie dopełnienie)[12]. Do jego zapisu służy podstawowy alfabet łaciński, składający się z 26 liter[13].

Status i użycie

(inne języki)]] została złożona w 1928 roku w ówczesnej Batavii. Znalazła się tutaj afirmacja języka indonezyjskiego jako języka narodowego mieszkańców archipelagu.

Indonezja charakteryzuje się złożoną sytuacją językową, polegającą na współistnieniu licznych grup etnicznych i języków regionalnych[14]. Język malajski (pod nazwą „język indonezyjski”) został półoficjalnie ogłoszony językiem narodowym 28 października 1928 w Batavii, kiedy to doszło do złożenia Przysięga Młodzieży[[:d:{{{Q}}}#sitelinks-wikipedia|(inne języki)]][15][16]. Deklaracja ta została sformalizowana w konstytucji z 1945 roku[16]. Język malajski pomyślnie zadomowił się jako język urzędowy, a nazwę „język malajski” stopniowo wyparło określenie „język indonezyjski”. Język indonezyjski stał się językiem oświaty i środków masowego przekazu, ostatecznie zyskując pierwszeństwo przed innymi istotnymi językami archipelagu, takimi jak jawajski i sundajski[15].

Motywacją dla przyjęcia języka malajskiego jako języka narodowego było jego szerokie upowszechnienie w roli lingua franca na terenie całego archipelagu[14], sięgające setek lat wstecz[a]. Jednocześnie malajski nie był językiem żadnej uprzywilejowanej grupy społecznej, ani językiem ojczystym dominującego ludu, co miało sprzyjać wyniesieniu go do rangi języka narodowego[16][17][b]. Przyjęto także założenie, że język malajski, jako język egalitarny, będzie stosunkowo łatwy do przyswojenia dla zróżnicowanej ludności archipelagu. Brak w nim bowiem typowych dla języków Indonezji hierarchicznych poziomów mowy, wyrażanych poprzez zniuansowane słownictwo i formanty gramatyczne[16]. Jednakże wypromowany standard języka indonezyjskiego został oparty na dialekcie johor-riau, czyli klasycznym języku literackim, nie zaś na powszechniej znanej odmianie bazarowej, co doprowadziło do ugruntowania rozróżnienia między językiem wysokim (oficjalnym) a niskim (nieformalnym)[19].

Znak w języku indonezyjskim

W 2010 roku języka indonezyjskiego jako języka ojczystego używało 42,8 miliona ludzi[1], a jako języka wyuczonego – 156 mln[1]. W sumie liczba osób znających język indonezyjski w Indonezji wynosi 197,7[1] miliona. Indonezyjski jest używany najczęściej jako język ojczysty w miastach Indonezji, natomiast jako język wyuczony – na terenach wiejskich, gdzie ludność posługuje się jednym z siedmiuset języków regionalnych[2]. Kształcenie, niemal wszystkie państwowe transmisje medialne i inne formy komunikacji oficjalnej, są prowadzone w języku indonezyjskim. Języki regionalne służą natomiast jako nieformalne dopełnienia oficjalnego języka indonezyjskiego, choć niektóre z nich są stosowane w różnych rejestrach, również do komunikacji formalnej[16]. W sytuacji współistnienia różnych form języka malajskiego tworzy się kontinuum, na którego jednym krańcu znajduje się lokalny dialekt (jako rejestr nieformalny), na drugim zaś standard indonezyjski (jako rejestr najbardziej formalny)[16].

W dzisiejszej dobie większość Indonezyjczyków wyrasta w środowisku dwujęzycznym, a ich kontakt z językiem indonezyjskim zaczyna się we wczesnym dzieciństwie, jeszcze przed podjęciem edukacji szkolnej. Przeważnie uważają się także za rodowitych użytkowników tego języka, nawet jeśli w dzieciństwie przyswoili własny język etniczny, którego używają w obrębie lokalnej społeczności. W odróżnieniu od języków lokalnych, indonezyjski jest szeroko wykorzystywany w wypowiedziach pisanych, komunikacji ponadregionalnej oraz w sferze oświaty[4].

W Timorze Wschodnim język indonezyjski ma status języka roboczego[20][21].

Fonetyka

Samogłoski
przednie centralne tylne
przymknięte iː uː
półprzymknięte e ə o
otwarte a

W języku indonezyjskim występują także dwugłoski /ai/, /au/ i /oi/. W sylabach zamkniętych, tak jak w wyrazie air „woda”, dwie samogłoski są wymawiane oddzielnie.

Spółgłoski
wargowe zębowe zadziąsłowe podniebienne miękko-
podniebienne 		krtaniowe
zwarte
nosowe 		m n ɲ ŋ  
zwarte
ustne 		p b t d     k g ʔ
zwarto-
szczelinowe 		    ʧ ʤ      
szczelinowe (f) s (z) (ʃ)   (x) h
półotwarte w l r   j    

Spółgłoski w nawiasach występują tylko w zapożyczeniach.

Gramatyka

W języku indonezyjskim istotną rolę odgrywa szyk wyrazów. Przykładowo człon określający sytuuje się zawsze po członie określanym – np. rumah besar – „duży dom”, tidur nyenyak – „słodko spać”. W zdaniu pojedynczym podmiot znajduje się przed orzeczeniem, a okolicznik stoi zwykle na ostatnim miejscu w zdaniu – por. Kemarin saya menulis surat di sekolah saya – „Wczoraj w (swojej) szkole napisałem list”. W wyrażaniu znaczeń gramatycznych stosuje się często reduplikację – w przypadku rzeczowników zreduplikowana forma oznacza liczbę mnogą (np. rumah – „dom” w porównaniu do rumah-rumah – „domy”, w dawnym piśmiennictwie przyjęty był także zapis rumah2)[22], przy czym liczba mnoga wynika zwykle z kontekstu i nie musi być określona gramatycznie[23]. Przy czasownikach reduplikacja służy wyrażeniu iteratywności (powtarzalności danej czynności) – np. berjalan – „iść”, berjalan-jalan – „chodzić, spacerować”. Reduplikacja jest także środkiem słowotwórczym, który może całkowicie zmieniać sens wyrazu, np. orang – „człowiek, osoba”, orang-orangan – „straszydło”[24].

W słowotwórstwie języka indonezyjskiego funkcjonuje także wiele formantów – są to m.in. przedrostki takie jak ber-, per-, ter-, meN-, peN- (N oznacza zmiany asymilacyjne pod wpływem postaci rdzenia), se-, ke-, di- czy też przyrostki – -an, -kan. Wrostki typu -el-, -er-, -em- występują w ograniczonej liczbie słów i nie mają charakteru produktywnego[25].

Przedrostek ber- jest dołączany m.in. do rzeczowników, wówczas tworzy czasowniki nieprzechodnie, np. anak – „dziecko”, beranak – „mieć dzieci”; isi – „zawartość”, berisi – „zawierać”. Prefiks meN- tworzy natomiast czasowniki przechodnie – np. air – „woda”, mengairi – „nawadniać” (tutaj wraz z sufiksem -i). Przedrostki di- i ter- wyrażają bierność, np. diairi – „być nawadnianym”, terbuka – „otwarty” (por. membuka – „otwierać”). Prefiks ter- może także wyrażać realizowalność czynności bądź stopień najwyższy przymiotnika – dengar – „słyszeć”, terdengar – „słyszalny”; tinggi – „wysoki”, tertinggi – „najwyższy”. Przedrostek peN- tworzy rzeczowniki określające wykonawców czynności i narzędzia, np. menulis – „pisać”, penulis – „pisarz”, a w połączeniu z przyrostkiem -an tworzy nazwy czynności, por. mendidik – „kształcić”, pendidikan – „kształcenie”. Do tworzenia rzeczowników, zwłaszcza abstrakcyjnych, stosuje się także prefiks ke- w połączeniu z -an – por. besar – „duży”, kebesaran – „wielkość”[26].

Przyrostek -i (jak w czasowniku mengairi – „nawadniać”) ma w słowotwórstwie różne funkcje, może uwydatniać miejsce wykonywanej czynności, np. menulis – „pisać”, menulisi – „pisać na czymś, zapełnić coś pismem”, lub wyrażać iteratywność, por. memukul – „uderzyć”, memukuli – „uderzać”. Dołączany do czasowników formant -kan wyraża natomiast relację benefaktywności (por. membeli – „kupić”, membelikan – „kupić komuś”) lub pełni funkcję kauzatywną, np. merebah – „paść”, merebahkan – „opuścić, położyć”[25].

Do specyfiki języka indonezyjskiego należą m.in. takie cechy jak brak odmiany przez przypadki i czasy czy też spełnianie przez przymiotniki funkcji czasowników nieprzechodnich. Indonezyjskie zaimki osobowe są zróżnicowane pod względem stopnia grzeczności (np. aku – „ja”, saya – również „ja”, ale grzeczniej). Dzierżawczość wyraża się przy użyciu specjalnych afiksów (np. -ku – „mój”, -mu – „twój”) lub odpowiednią pozycją zaimka osobowego lub rzeczownika (por. anak teman – „dziecko przyjaciela”, anak saya – „moje dziecko”)[27]. Nie istnieje także rodzaj gramatyczny, znany np. z języków słowiańskich. Istnieje jednak pewna grupa wyrazów, które mają odrębne formy żeńskie – por. seniman – „artysta”, seniwati – „artystka”[28]. Często dotyczy to słów o podłożu arabskim, np. almarhum i almarhumah[29][30].

W języku indonezyjskim, podobnie jak w wielu innych językach Azji, istnieje szereg różnych klasyfikatorów, czyli słów, które pośredniczą między liczebnikiem a wyrazem określanym. Przykładowo klasyfikator batang służy do liczenia papierosów, ołówków i rzek[31], a słowa ekor używa się do mówienia o zwierzętach[32]. buah to ogólny klasyfikator odnoszony do rzeczy nieożywionych. W połączeniu z prefiksem se- klasyfikatory tworzą odpowiedniki przedimka nieokreślonego w języku angielskim (a/an) i w tym znaczeniu są najszerzej stosowane. Ich użycie nie jest natomiast obowiązkowe przy wyrażaniu mnogości[32].

Potoczny język indonezyjski cechuje się nieco innym systemem gramatycznym, częściowo pozbawionym omówionych wyżej przedrostków i przyrostków[33]. W większym stopniu wykazuje cechy języków izolujących[3]. Zasadniczo innym repertuarem afiksów dysponuje dżakarcka odmiana języka (np. sufiksy -kan i -i są przez jej użytkowników zastępowane jednym przyrostkiem -in)[34]. Rzadziej używane w języku codziennym są także klasyfikatory[31]. Indonezyjski jest jednym z języków, w których istnieje duża różnica między odmianą pisaną a mówioną[35].

Zaimki osobowe

Indonezyjski operuje rozbudowanym zasobem zaimków osobowych, których użycie jest uzależnione od kontekstu rozmowy, wieku czy pozycji rozmówcy:

Zaimki osobowe
Osoba Liczba pojedyncza Liczba mnoga
1. os. aku ja kami my (exclusivus)
saya kita my (inclusivus)
2. os. kamu, engkau, kau ty kalian wy
anda anda sekalian
3. os. dia, ia on/ona mereka oni
beliau

Zaimki aku, engkau, kau, kamu i kalian są używane przy zwracaniu się do dzieci, a także między osobami o podobnej pozycji społecznej, pozostającymi w bliskiej relacji. Zaimki saya i anda mają charakter bardziej neutralny, przy czym ten drugi jest stosowany głównie w reklamach, obwieszczeniach i innych wypowiedziach publicznych. beliau to uprzejma forma trzeciej osoby liczby pojedynczej. Zaimki kita, kami, ia, dia i mereka są społecznie neutralne[36]. Wyrażenie anda sekalian ma wydźwięk oficjalny[37].

Zaimek anda bywa zapisywany zarówno wielką, jak i małą literą. Zapis dużą literą podkreśla charakter tego słowa jako zwrotu do odbiorcy (podobnie jak Ibu lub „Pani”), jest to też forma udokumentowana przez oficjalne słowniki języka indonezyjskiego. Pisownia małą literą powstała na bazie analogii do mniej zdystansowanych zaimków osobowych, takich jak kamu i kalian, i również jest dobrze zakorzeniona w tekstach[38].

Na sposób i częstotliwość użycia poszczególnych zaimków mają wpływ preferencje regionalne oraz pierwszy język danej osoby[39]. Przykładowo zaimek aku jest kojarzony z użytkownikami języka jawajskiego[40]. W języku codziennym zaimek kita funkcjonuje zarówno jako forma inkluzywna, jak i ekskluzywna[34] (użycie kita zamiast kami jest typowe dla dialektu Dżakarty[39]). Ponadto zaimek dia bywa sporadycznie odnoszony do zwierząt i rzeczy nieożywionych[41].

Na co dzień zaimki osobowe zastępuje się często wyrazami związanymi z pokrewieństwem i zwrotami grzecznościowymi. Należą do nich m.in.: saudara („brat, siostra”) – do osób w tym samym wieku lub młodszych, bapak („ojciec”) / ibu („matka”) – do osób starszych lub każdej osoby w wieku małżeńskim. Zbliżone znaczeniowo do bapak i ibu są sporadycznie używane zamienniki om („wujek”) i tante („ciotka”). Zwroty grzecznościowe tuan („pan”) i nyonya („pani”) są współcześnie rzadko używane[42]. W języku indonezyjskim istnieje wiele podobnych zwrotów o podłożu regionalnym, mających swoje źródło w językach poszczególnych grup etnicznych. Do powszechnie znanych, choć powiązanych z Jawajczykami, należą określenia mbak („starsza siostra”) i mas („starszy brat”)[43].

Do specyfiki mowy mieszkańców Dżakarty należą zaimki gua/gue (1. os. lp.) i lu/elu (2. os. lp.)[44].

Słownictwo

Indonezyjskie słowo bioskop pochodzi od niderlandzkiego bioscoop („kino”)[45].

W języku indonezyjskim zadomowiło się wiele zapożyczeń z innych języków, m.in. z sanskrytu, arabskiego, perskiego, niderlandzkiego i jawajskiego[46]. Najwięcej obcego słownictwa przejęto z języka niderlandzkiego[47].

Kolonizacja holenderska pozostawiła ślad w języku indonezyjskim w postaci słów takich jak kualitas („jakość”), redaksi („redakcja”), kamar („pokój”), kantor („biuro”) czy rubrik („rubryka”). Innym językiem, który wywarł wpływ na indonezyjski jest portugalski, który od XVI do XIX w., wraz z malajskim, był stosowany jako język handlowy. Z portugalskiego indonezyjski zaczerpnął takie słowa jak meja („stół”), jendela („okno”), gereja („kościół”), bendera („flaga”) czy Minggu („niedziela”)[47]. Rzeczowniki pisau („nóż”)[48], cat („farba”)[49] czy też slangowe zaimki gue/gua i lu („ja” i „ty”) wywodzą się z dialektów chińskich[50]. Słowa takie jak anugerah („nagroda, dar”), bahaya („niebezpieczeństwo”), bangsa („naród”), bahasa („język”) i agama („religia”) mają swoje pochodzenie w sanskrycie. Do słów o podłożu arabskim należą m.in. mukim („siedlisko”), nurani („związany ze światłem”), maklumat („obwieszczenie”)[47].

Do powszechnych pożyczek z jawajskiego, głównego języka regionalnego Indonezji, należą takie słowa jak bisa („móc, umieć”; obok dapat o podłożu malajskim), pintar („mądry”; obok malajskiego pandai) czy też olahraga („sport”)[51].

We współczesnym języku indonezyjskim powszechne są zapożyczenia z języka angielskiego. Należą tu takie wyrazy jak globalisasi, televisi czy też czasowniki men-download, meng-sms itp.[52] W latach 70.–90. do języka wprowadzono wiele neologizmów – nowych słów opartych na wzorcach języków takich jak sanskryt czy jawajski. Są to przede wszystkim terminy techniczne, nazwy zawodów czy też słowa określające zjawiska społeczne i ekonomiczne[53]. Języki lokalne takie jak sundajski i jawajski wciąż wywierają duży wpływ na język indonezyjski, nie tylko na płaszczyźnie słownictwa, lecz także w zakresie kolokacji, struktury zdaniowej i idiomów[11]. Środki masowego przekazu natomiast często upowszechniają struktury i wyrazy pochodzenia angielskiego, prowadząc do stałego powstawania innowacji językowych[54].

Pisownia

Inskrypcja z Kedukan Bukit na Sumatrze stanowi zabytek piśmiennictwa malarskiego i jest najstarszym zachowanym tekstem w języku staromalajskim.

Najstarsza znana kamienna inskrypcja w języku staromalajskim została znaleziona na wyspie Sumatra na terenie dzisiejszej Indonezji. Zapis sporządzono w wariancie pisma grantha zwanym pallava[55]. Najstarszym zachowanym rękopisem w języku malajskim jest zaś tekst prawny z Tanjung Tanah, odnaleziony w regionie Kerinci. Tekst ten został zapisany przy użyciu odrębnego systemu pisowni wywodzącego się z pisma pallava i jawajskiego[56].

Przykład ortografii van Ophuijsena (czasopismo „Keboedajaän dan Masjarakat”).

W XIX wieku nie istniał żaden oficjalny system pisowni dla języka malajskiego w Holenderskich Indiach Wschodnich. W późniejszym okresie osiągnięto jednak dozę jednolitości w zapisie, za sprawą formy pisma arabskiego popularyzowanej w podręcznikach[57]. Od 1901 roku stosowano ortografię opartą na alfabecie łacińskim, którą opracował holenderski lingwista Charles Adriaan van Ophuijsen i która została oficjalnie przyjęta przez holenderskie władze kolonialne[58]. W 1947 roku wprowadzono system ortografii Soewandiego, który pociągnął za sobą szereg zmian, przede wszystkim zastąpiono symbol oe znakiem u, a zapis pożyczek obcych zmieniono tak, aby bardziej odpowiadał wymowie indonezyjskiej[59].

W późniejszym czasie instytucja Badan Bahasa była zaangażowana w opracowanie trzech kolejnych reform ortografii: ortografii reformacyjnej z 1957 roku, systemu pisowni Melindo z 1959 roku oraz nowej ortografii z 1966 roku. Reforma z 1957 roku miała wprowadzić zasadę, wedle której jednej głosce języka odpowiadałby jeden znak na piśmie (czego konsekwencją byłoby np. zastąpienie dwuznaku ny symbolem ñ). Pisownia ta nie została jednak upubliczniona z powodu kłopotów finansowych. Z kolei system ortografii Melindo (Melayu-Indonesian) z 1959 roku miał na celu ujednolicenie pisowni między Indonezją a Malezją, przy czym do wprowadzenia planowanej reformy ostatecznie nie doszło, na co wpłynęły pogarszające się relacje między krajami. Późniejszy projekt nowej ortografii (Ejaan Baru) również nie został przyjęty, o czym zadecydowały względy ekonomiczne[59].

Do wprowadzenia reformy ortograficznej doszło dopiero w 1972 roku, kiedy to oficjalnym uczyniono system zapisu zwany udoskonaloną ortografią (Ejaan Yang Disempurnakan). Reforma ta doprowadziła do harmonizacji pisowni między Indonezją a Malezją i odejścia od niektórych elementów ortografii holenderskiej. W miejsce dawnych dwuznaków tj, nj wprowadzono współczesne c, ny. Ortografia ta wciąż stanowi podstawę współczesnego piśmiennictwa indonezyjskiego[59].

W pisowni indonezyjskiej do dziś istnieje pewna doza wariantywności, zwłaszcza jeśli chodzi o zapis wyrazów zapożyczonych[11].

Słowniki

Po 1928 roku powstało kilka jednojęzycznych słowników języka indonezyjskiego. Pierwszą obszerną tego typu publikacją stał się Kamus Umum Bahasa Indonesia z 1957 roku (autorstwo: W.J.S. Poerwadarminta). Przez wiele lat słownik ten służył jako źródło autorytatywne dla języka indonezyjskiego[60].

W 1988 roku ogłoszono pierwsze wydanie słownika Kamus Besar Bahasa Indonesia, od tego momentu sporządzanego przez narodowe gremium językowe – Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa. Projekt ten zapoczątkował językoznawca Anton M. Moeliono[60][61]. Słownik ma charakter autorytatywny, jest najobszerniejszą tego typu publikacją[60] i ma za zadanie kodyfikację normy języka indonezyjskiego[62]. Dotychczas doczekał się kilku uzupełnionych wydań[60].

Przykład

Poniższe teksty są fragmentami oficjalnych tłumaczeń Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka na język malajski oraz wariant indonezyjski, wraz z tekstem oryginalnej deklaracji w języku angielskim:

angielski[63] indonezyjski[64] malajski[65]
Universal Declaration of Human Rights Pernyataan Umum tentang Hak Asasi Manusia Perisytiharan Hak Asasi Manusia sejagat
Article 1 Pasal 1 Perkara 1
All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood. Semua orang dilahirkan merdeka dan mempunyai martabat dan hak-hak yang sama. Mereka dikaruniai akal dan hati nurani dan hendaknya bergaul satu sama lain dalam semangat persaudaraan. Semua manusia dilahirkan bebas dan sama rata dari segi maruah dan hak-hak. Mereka mempunyai pemikiran dan perasaan hati dan hendaklah bergaul dengan semangat persaudaraan.

Odmiany i języki regionalne

Indonezyjski jest odmianą języka malajskiego używaną w roli lingua franca na terytorium Indonezji. Istnieje zarówno w postaci języka standardowego, szerzonego przez system edukacji, jak i jako zbiór słabiej opisanych, ale żywych odmian potocznych, które podkłada się pod ten sam termin. Standardowy język indonezyjski wywodzi się z klasycznego języka literackiego (a dokładniej z dialektu johor-riau) i jako taki pełni funkcję odmiany wysokiej. Jest językiem oficjalnym, wariantem stosowanym w piśmie, utożsamianym z literaturą, edukacją i administracją państwową. W formie ustnej właściwy jest przede wszystkim dla sytuacji oficjalnych, gdzie służy do odczytywania tekstów, np. przemówień, wiadomości telewizyjnych czy wykładów. Co istotne, jego znajomość nabywana jest za pośrednictwem środków masowego przekazu (telewizji) i na drodze formalnej edukacji, natomiast narzędziem komunikacji codziennej i zarazem językiem przyswajanym jako pierwszy, używanym w środowisku domowym, pozostaje odmiana niska (potoczna) języka indonezyjskiego. Podobną funkcję w kontaktach codziennych może pełnić również jeden spośród wielu języków regionalnych. Sytuacja językowa w archipelagu określana jest mianem dyglosji[19][34].

W praktyce wszyscy użytkownicy języka indonezyjskiego są przynajmniej bidialektalni lub dwujęzyczni, co obrazuje złożoność panującej w kraju sytuacji etnolingwistycznej. Łącznie na terenie kraju wyróżnia się ponad 700[c] języków lokalnych, z czego najczęściej używane to jawajski i sundajski[2]. Często, choć nie zawsze, ich znajomość jest powiązana z przynależnością do jednej z grup etnicznych[67]. Zakres i powszechność ich stosowania różni się w zależności od regionu – niekiedy są wykorzystywane zarówno w kontaktach oficjalnych, jak i nieformalnych, w innych zaś przypadkach służą głównie do komunikacji codziennej, a ich formalnym odpowiednikiem jest język indonezyjski[16]. Pomniejsze języki, o ograniczonej liczbie użytkowników, często tracą na znaczeniu pod wpływem ekspansji języka narodowego[2] i innych języków o szerszym zasięgu[68].

Standardowy język indonezyjski jest niejako sztucznym tworem, który zaczął być rozwijany podczas okresu kolonialnego i którego gramatyka została świadomie usystematyzowana na wzór języków zachodnich. Jako taki nie jest tożsamy z wieloma potocznymi odmianami tego języka, które ewoluują w sposób bardziej spontaniczny w różnych zakątkach kraju, służąc jako środki codziennej komunikacji[69][70]. Różnicowaniu się języka indonezyjskiego sprzyjają wpływy języków miejscowych i fakt ich wzajemnej bliskości – w zakresie słownictwa i struktury zdaniowej[33]. Większość spośród tych form ma charakter ściśle lokalny[34], lecz w dużych miastach na popularności zyskuje mowa potoczna mieszkańców Dżakarty (Colloquial Jakarta Indonesian), głównie przez wpływ mediów – programów telewizyjnych, audycji radiowych czy muzyki[71][3]. Często jest zwana po prostu „potocznym indonezyjskim”[72]. Współcześnie, jako prestiżowy kod, wkracza także do domen zdominowanych dawniej przez język literacki, a jej wpływy uwidaczniają się również poza regionem stolicy[34][3].

Język indonezyjski nie jest tożsamy z językiem narodowym Malezji, ale na poziomie form standardowych oba języki dają się klasyfikować jako warianty jednego języka[8]. W myśl tego ujęcia mówi się o języku malajskim jako o tzw. języku policentrycznym, z dwoma podstawowymi wariantami: malezyjskim i indonezyjskim, których kształt różnicują m.in. odmienne podejścia do polityki językowej ze strony obu krajów[73]. Współcześnie istnieje tendencja do oddalania się indonezyjskiego od pozostałych wariantów języka malajskiego. Wynika to z wpływów języków etnicznych w Indonezji, które wzbogacają słownictwo indonezyjskie o nowe wyrazy, i rzadszego kontaktu jego użytkowników z językiem malajskim używanym w Malezji czy Singapurze[9].

Indonezyjski jako język obcy

BIPA (Bahasa Indonesia untuk Penutur Asing), książka wspomagająca naukę języka indonezyjskiego.

Obserwuje się wzrost zainteresowania językiem indonezyjskim wśród obcokrajowców[74]. Oprócz uczelni publicznych kursy tego języka zaczęły oferować również instytucje prywatne, jak np. Australia Language Foundation i Lembaga Indonesia Amerika. Już w 1988 roku nauczyciele tego języka wskazali na potrzebę opracowania materiałów BIPA (Bahasa Indonesia bagi Penutur Asing, dosł. „język indonezyjski dla obcokrajowców”), a potrzeba ta została uwydatniona podczas IV Międzynarodowego Kongresu Nauczania Indonezyjskiego dla Użytkowników Innych Języków, który odbył się w 2001 roku[75].

Popularnie bywa spotykane przekonanie, jakoby gramatyka języka indonezyjskiego miała „uproszczony” charakter, co ma czynić ten język szczególnie łatwym do nauczenia. Spostrzeżenie to wynika z izolującego charakteru języka (zwłaszcza w mowie potocznej[3]), który objawia się tym, że indonezyjski w ograniczonym stopniu wykorzystuje fleksję[17] i jest pozbawiony części kategorii gramatycznych typowych dla języków europejskich[76].

W publikacji Language Policy in Superdiverse Indonesia stwierdzono, że przekonanie o możliwości szybkiego opanowania języka indonezyjskiego jest często mylne[77]. Podobne stanowisko wyraził m.in. australijski lingwista James Sneddon, który pogląd ten określił mianem „mitu prostoty”[17].

Poważnym źródłem trudności w nauce języka indonezyjskiego może być powszechna dyglosja, polegająca na istnieniu silnie zarysowanego podziału na język literacki i codzienny mówiony[78]. Potoczne warianty języka funkcjonują bowiem w oparciu o elementy gramatyczne i leksykalne znacznie odmienne od uznanych norm literackich. Jak stwierdza lingwista Amran Halim, odmiany te są odrębne w takim stopniu, że nie sposób byłoby poddać je analizie przy użyciu ujednoliconego podejścia[79][80]. Zauważono, że podczas nauczania języka indonezyjskiego często dochodzi do nieścisłego zrównania języka standardowego z językiem potocznym Indonezyjczyków[81]. Ponadto język indonezyjski dysponuje złożonym systemem derywacyjnym, służącym tworzeniu form różnych części mowy; wykorzystuje także zjawisko reduplikacji i wyraża stronę czasownika przy użyciu morfologii[17].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Język malajski już o wiele wcześniej był znany w archipelagu jako język kontaktowy, wyprzedzając pojęcie języka indonezyjskiego o kilka stuleci[16]. Świadectwem historycznego użycia tego języka w roli lingua franca jest mnogość jego współczesnych odmian, m.in. we wschodniej części Indonezji, gdzie do dziś utrzymały się języki oparte na bazarowej formie języka malajskiego, lingwistycznie odrębne od zachodnich jego dialektów oraz od języka narodowego. Są to m.in.: malajski miasta Manado, malajski Moluków Północnych, malajski Kupangu, amboński. Współcześnie języki te współistnieją zarówno z językiem indonezyjskim, jak i językami etnicznymi[82][68]. Nie jest jasne, czy można je podkładać pod pojęcie języka indonezyjskiego, nie są bowiem dobrze wzajemnie zrozumiałe[34].
  2. ↑ Według spisu ludności z 1930 roku Malajowie stanowili 1,6% populacji archipelagu[18].
  3. ↑ Poziom zróżnicowania etnolingwistycznego sprawia, że niełatwo jest ustalić dokładną liczbę języków Indonezji. Brak bowiem obiektywnych kryteriów, które pozwoliłyby sprecyzować różnicę między dialektem a odrębnym językiem[66]. W przypadku etnolektów takich jak amboński czy malajski miasta Manado, wykazujących cechy kreolskie, trudno określić ich stosunek do odmian języka indonezyjskiego[34].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Penduduk Indonesia Hasil Sensus Penduduk 2010 (Result of Indonesia Population Census 2010), „Badan Pusat Statistik”, 28 marca 2013, s. 421, 427, ISSN 2302-8513 [dostęp 2020-04-01] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-18] (indonez.).
  2. ↑ a b c d Hammam Riza, Resources Report on Languages of Indonesia [online], 2008 [zarchiwizowane z adresu 2020-03-18] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f Uri Tadmor, Grammatical borrowing in Indonesian, [w:] Yaron Matras, Jeanette Sakel (red.), Grammatical Borrowing in Cross-Linguistic Perspective, Walter de Gruyter, 2008, s. 301, 308, ISBN 978-3-11-019919-2 (ang.).
  4. ↑ a b Ulrich Kozok: How many people speak Indonesian. University of Hawaii at Manoa, 2012-03-10. [dostęp 2021-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-10)]. (ang.).
  5. ↑ a b Uri Tadmor, Malay-Indonesian, [w:] Bernard Comrie (red.), The World’s Major Languages, Routledge, 2009, s. 791–818, ISBN 978-1-134-26156-7 (ang.).
  6. ↑ Genzor 2015 ↓, s. 406, 408.
  7. ↑ Stephen A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon, Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas: Vol I: Maps. Vol II: Texts, Walter de Gruyter, 2011, ISBN 978-3-11-081972-4 (ang.).
  8. ↑ a b c d Alexander Adelaar, Dialects of Malay/Indonesian, [w:] Charles Boberg, John Nerbonne, Dominic Watt (red.), The Handbook of Dialectology, John Wiley & Sons, 2018, s. 571–579, ISBN 978-1-118-82759-8 (ang.).
  9. ↑ a b Zainul Abidin Rasheed, Wan Hussin Zoohri, Norshahril Saat, Beyond Bicentennial: Perspectives On Malays, World Scientific, 2020, s. 220, ISBN 978-981-12-1252-9 (ang.).
  10. ↑ Lars S. Vikør: Principles of corpus planning – as applied to the spelling reforms of Indonesia and Malaysia. W: Ernst H. Jahr (red.): Language Conflict and Language Planning. Walter de Gruyter, 2011, s. 279. ISBN 978-3-11-088658-0. [dostęp 2021-07-28]. (ang.).
  11. ↑ a b c Kramer, Koen i Davidsen 2014 ↓, s. vii.
  12. ↑ Przemysław Wiatrowski, „Wilk w owczej skórze”, czyli „serigala berbulu domba”. Uwagi o genezie wybranych polskich i indonezyjskich jednostek frazeologicznych., [w:] Gabriela Dziamska-Lenart, Jarosław Liberek (red.), Perspektywy współczesnej frazeologii polskiej. Geneza dawnych i nowych frazeologizmów polskich, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2016, s. 190.
  13. ↑ Linda Hibbs: A Basic Introduction to the Indonesian Language. W: Indonesian Picture Dictionary: Learn 1,500 Indonesian Words and Expressions (Ideal for IB Exam Prep; Includes Online Audio). Tuttle Publishing, 2020. ISBN 978-1-4629-2005-1. (ang.).
  14. ↑ a b Genzor 2015 ↓, s. 405.
  15. ↑ a b Genzor 2015 ↓, s. 405–406.
  16. ↑ a b c d e f g h Klarijn Loven, Watching Si Doel: Television, Language and Identity in Contemporary Indonesia, BRILL, 2008, s. 259–261, ISBN 978-90-04-25391-9 (ang.).
  17. ↑ a b c d Carol Genetti, How Languages Work: An Introduction to Language and Linguistics, Cambridge University Press, 2018, s. 582, 586, ISBN 978-1-108-47014-8 (ang.).
  18. ↑ Lucy R. Montolalu, Leo Suryadinata: National Language and Nation-Building: The Case of Bahasa Indonesia. W: Lee Hock Guan, Leo Suryadinata (red.): Language, Nation and Development in Southeast Asia. Institute of Southeast Asian Studies, 2007, s. 39–50. ISBN 978-981-230-482-7. [dostęp 2021-07-28]. (ang.).
  19. ↑ a b Sue Wright, Language Policy and Language Planning: From Nationalism to Globalisation, Springer, 2016, s. 100, ISBN 978-1-137-57647-7 [dostęp 2021-08-11] (ang.).
  20. ↑ „Prosiding Kongres Antarabangsa Bahasa dan Budaya”, Dewan Bahasa dan Pustaka Brunei, Kementerian Kebudayaan, Belia dan Sukan, 2011, s. 123–124, ISBN 978-99917-0-808-9 (malajski).
  21. ↑ East Timor Languages [online], easttimorgovernment.com [dostęp 2020-02-15] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
  22. ↑ Genzor 2015 ↓, s. 406.
  23. ↑ Shadily, Wolff i Collins 1989 ↓, s. xx–xxi.
  24. ↑ Genzor 2015 ↓, s. 406–407.
  25. ↑ a b Genzor 2015 ↓, s. 407.
  26. ↑ Genzor 2015 ↓, s. 407–408.
  27. ↑ Genzor 2015 ↓, s. 408.
  28. ↑ Olša 2010 ↓, s. 12, 383.
  29. ↑ Olša 2010 ↓, s. 12, 31.
  30. ↑ Shadily, Wolff i Collins 1989 ↓, s. xxi.
  31. ↑ a b George Quinn: On Translating Indonesia, Jill Blewitt Memorial Lecture. Faculty of Asian Studies, Australian National University. [dostęp 2021-08-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-08-15)]. (ang.).
  32. ↑ a b Sneddon i Ewing 1996 ↓, s. 135.
  33. ↑ a b Kramer, Koen i Davidsen 2014 ↓, s. x.
  34. ↑ a b c d e f g James Sneddon, Diglossia in Indonesian, „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”, 159 (4), 2003, s. 519–549, ISSN 0006-2294, JSTOR: 27868068 (ang.).
  35. ↑ Florian Coulmas: Writing and Society: An Introduction. Cambridge University Press, 2013, s. 55. ISBN 978-1-139-61967-7. [dostęp 2021-10-08]. (ang.).
  36. ↑ Sneddon i Ewing 1996 ↓, s. 160–161.
  37. ↑ Kramer, Koen i Davidsen 2014 ↓, s. xxiii.
  38. ↑ Quinn 2020 ↓, s. 504.
  39. ↑ a b „NUSA: Linguistic Studies in Indonesian and Languages in Indonesia”, Badan Penyelenggara, 1984, s. 57 [dostęp 2021-10-10] (ang.).
  40. ↑ Ewing 2005 ↓, s. 244.
  41. ↑ Ewing 2005 ↓, s. 247.
  42. ↑ Sneddon i Ewing 1996 ↓, s. 161–163.
  43. ↑ Dwi Noverini Djenar, Michael Ewing, Howard Manns: Style and Intersubjectivity in Youth Interaction. Walter de Gruyter, 2018, s. 51. ISBN 978-1-61451-643-9. [dostęp 2021-08-22]. (ang.).
  44. ↑ Ewing 2005 ↓, s. 244–246.
  45. ↑ Dirgo Sabariyanto, Mengapa disebut bentuk baku dan tidak baku? (kosakata): untuk anda yang ingin berbahasa Indonesia dengan baik dan benar, Mitra Gama Widya, 1993, s. 55, ISBN 978-979-507-090-0 [dostęp 2021-02-12] (indonez.).
  46. ↑ Genzor 2015 ↓, s. 406–408.
  47. ↑ a b c Senarai kata serapan dalam bahasa Indonesia, wyd. 2, Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1996, ISBN 979-459-597-7, OCLC 68573597 (indonez.).
  48. ↑ „Dewan bahasa: jurnal pembinaan dan pengembangan bahasa”, Dewan Bahasa dan Pustaka, 2009, s. 23 [dostęp 2021-02-19] (malajski).
  49. ↑ 14 Contoh Kata Serapan dari Bahasa Tionghoa dalam Kalimat Bahasa Indonesia [online], DosenBahasa.com, 4 maja 2018 [dostęp 2021-02-19] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-19] (indonez.).
  50. ↑ Paul Bouissac, The Social Dynamics of Pronominal Systems: A comparative approach, John Benjamins Publishing Company, 15 lipca 2019, s. 257, ISBN 978-90-272-6254-7 [dostęp 2021-02-19] (ang.).
  51. ↑ Beng Soon Lim, Gloria R. Poedjosoedarmo: Bahasa Indonesia and Bahasa Melayu: convergence and divergence of the official languages in contemporary Southeast Asia. W: Gerhard Leitner, Azirah Hashim, Hans-Georg Wolf (red.): Communicating with Asia: The Future of English as a Global Language. Cambridge University Press, 2016, s. 170–187. ISBN 978-1-107-06261-0. [dostęp 2021-10-07]. (ang.).
  52. ↑ Olša 2010 ↓, s. 13.
  53. ↑ Olša 2010 ↓, s. 13–14.
  54. ↑ James Neil Sneddon, K. Alexander Adelaar, Dwi N. Djenar, Michael Ewing: Indonesian: A Comprehensive Grammar. Routledge, 2012, s. 2. ISBN 978-1-135-87351-6. [dostęp 2021-08-15]. (ang.).
  55. ↑ Bahasa Melayu Kuno. Bahasa-malaysia-simple-fun.com, 2007-09-15. [dostęp 2010-12-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-26)]. (ang.).
  56. ↑ Taufik Rachman, Undang Undang Tanjung Tanah, Naskah Melayu Tertua di Dunia? [online], Republika Online, 30 kwietnia 2011 [dostęp 2021-07-12] (indonez.).
  57. ↑ Husen Abas: Indonesian as a Unifying Language of Wider Communication: A Historical and Sociolinguistic Perspective. Department of Linguistics, Research School of Pacific Studies, Australian National University, 1987, s. 82. ISBN 978-0-85883-358-6. [dostęp 2021-05-16]. (ang.).
  58. ↑ Muhammad Andika Putra, Taring Tua Badan Bahasa Melawan Arus Generasi 'Which Is' [online], CNN Indonesia, 28 października 2018 [dostęp 2021-05-16] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-11] (indonez.).
  59. ↑ a b c Subhan Zein: Language Policy in Superdiverse Indonesia. Routledge, 2020. ISBN 978-0-429-67107-4. [dostęp 2021-05-16]. (ang.).
  60. ↑ a b c d Deny Arnos Kwary, Nor Hashimah Jalaluddin, The lexicography of Indonesian/Malay, Patrick Hanks, Gilles-Maurice de Schryver (red.), Berlin, Heidelberg: Springer, 2014, s. 1–11, DOI: 10.1007/978-3-642-45369-4_83-1, ISBN 978-3-642-45369-4 [dostęp 2021-08-05] (ang.).
  61. ↑ Achadiati, In memoriam Professor Emeritus Anton M. Moeliono Bandung, 21 February 1929 – Jakarta, 25 July 2011, „Wacana”, 13 (2), 2011, s. 393–396, DOI: 10.17510/24076899-01302017, ISSN 1411-2272 (ang.).
  62. ↑ Ilmu pengetahuan budaya dan tanggung jawabnya: analekta pemikiran guru besar FIB UI, Penerbit Universitas Indonesia, 2011, s. 271, ISBN 978-979-456-468-4 [dostęp 2021-08-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-06-13] (indonez.).
  63. ↑ Universal Declaration of Human Rights. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. [dostęp 2016-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-30)].
  64. ↑ Universal Declaration of Human Rights. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. [dostęp 2016-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-21)].
  65. ↑ Universal Declaration of Human Rights. Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. [dostęp 2016-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-21)].
  66. ↑ Eric Oey, Indonesia, Apa Productions, 1985, s. 71, ISBN 978-0-245-54129-2 [dostęp 2021-08-09], Cytat: Indonesians speak such a variety of different languages that the exact number would largely depend on an arbitrary definition of what constitutes a distinct language, as opposed to a dialect. (ang.).
  67. ↑ Barbara Dix Grimes, How Bad Indonesian becomes Good Kupang Malay: Articulating Regional Autonomy in West Timor [online], 4th International Symposium of the journal ANTROPOLOGI INDONESIA — 12–15 July 2005 — Depok, 2005 [dostęp 2021-08-12] (ang.).
  68. ↑ a b John Bowden, Local languages, local Malay, and Bahasa Indonesia: A case study from North Maluku, „Wacana”, 14 (2), 2012, s. 313–332, ISSN 1411-2272 (ang.).
  69. ↑ Ewing 2005 ↓, s. 227.
  70. ↑ John McWhorter: The Power Of Babel: A Natural History of Language. Random House, 2011, s. PT95. ISBN 978-1-4464-7240-8. [dostęp 2021-10-26]. (ang.).
  71. ↑ Bernadette Kushartanti, Hans Van de Velde, Martin Everaert, Children’s use of Bahasa Indonesia in Jakarta kindergartens, „Wacana, Journal of the Humanities of Indonesia”, 16 (1), 2015, s. 169, DOI: 10.17510/wjhi.v16i1.371, ISSN 2407-6899 (ang.).
  72. ↑ Thomas Conners, John Bowden, David Gil: Valency classes in Jakarta Indonesian. W: Andrej Malchukov, Bernard Comrie (red.): Case Studies from Austronesia, the Pacific, the Americas, and Theoretical Outlook. Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2015, s. 941–986. ISBN 978-3-11-042934-3. [dostęp 2021-10-08]. (ang.).
  73. ↑ Peter Mühlhäusler, Linguistic Ecology: Language Change and Linguistic Imperialism in the Pacific Region, Routledge, 2002, s. 208, ISBN 978-1-134-93489-8 (ang.).
  74. ↑ Lentera Indonesia 1. Jakarta: Department Pendidikan Nasional, 2006, s. v. ISBN 978-979-685-403-5.
  75. ↑ Conference Report: The Fourth International Conference on Teaching Indonesian to Speakers of Other Languages. ialf.edu. [dostęp 2013-08-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]. (ang.).
  76. ↑ Bambang Kaswanti Purwo, Constructing a new grammar of Indonesian: from expectation to reality, [w:] Eric Tagliacozzo (red.), Producing Indonesia: The State of the Field of Indonesian Studies, Cornell University Press, 2014, ISBN 978-1-5017-1897-7 (ang.).
  77. ↑ Subhan Zein, Language Policy in Superdiverse Indonesia, Routledge, 3 lutego 2020, PA2095, ISBN 978-0-429-67107-4 [dostęp 2021-02-12] (ang.).
  78. ↑ Anton Moeliono, Contact-induced language change in present-day Indonesian, [w:] Tom Dutton, Darrell T. Tryon, Language Contact and Change in the Austronesian World, Walter de Gruyter, 2010, ISBN 978-3-11-088309-1 (ang.).
  79. ↑ Amran Halim, Intonation in Relation to Syntax in Bahasa Indonesia, Djambatan, 1975, s. 9 (ang.).
  80. ↑ James N. Sneddon, Colloquial Jakartan Indonesian, Pacific Linguistics, Research School of Pacific and Asian Studies, The Australian National University, 2006, s. 6, ISBN 978-0-85883-571-9 (ang.).
  81. ↑ Halim Nataprawira, Michael Carey, Towards developing colloquial Indonesian language pedagogy: A corpus analysis, „Indonesian Journal of Applied Linguistics”, 10 (2), 2020, s. 382–396, DOI: 10.17509/ijal.v10i2.28610, ISSN 2502-6747 [dostęp 2021-10-26] (ang.).
  82. ↑ John Bowden, Language Contact and Metatypic Restructuring in the Directional System of North Maluku Malay, „Concentric: Studies in Linguistics”, 31.2, grudzień 2005, s. 133–158 [dostęp 2021-07-24] (ang.).

Bibliografia

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_indonezyjski&oldid=64919522”