Pomnik Ofiar Faszyzmu w Lesie Rzuchowskim
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
 nr rej. A–508/249
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Miejsce | |
| Projektant | |
| Materiał | |
| Całkowita wysokość |
2,7 m |
| Data budowy |
1964 |
| Data odsłonięcia |
24 września 1964 |
| Ważniejsze przebudowy |
2018–2019 |
Położenie na mapie gminy Dąbie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu kolskiego  | |
 52°09′14,5″N 18°43′22,7″E/52,154028 18,722972
| |
Pomnik Ofiar Faszyzmu w Lesie Rzuchowskim – zlokalizowany w Lesie Rzuchowskim monumentalny pomnik upamiętniający ofiary obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem, odsłonięty w 1964 roku.
Historia
Pierwsze upamiętnienie ofiar obozu w Lesie Rzuchowskim pojawiło się w 1957 roku i miało formę Gwiazdy Dawida umieszczonej na słupku[1].
Porządkowanie terenu i prace nad budową pomnika rozpoczęto na początku lat 60. XX wieku. Uroczyste odsłonięcie pomnika miało miejsce 24 września 1964 roku[2]. Autorami projektu byli rzeźbiarz Józef Stasiński i architekt Jerzy Buszkiewicz[3].
Następnie przez wiele lat stan pomnika uległ znacznemu pogorszeniu, co spowodowane miało być m.in. brakiem systematycznej konserwacji oraz błędami konstrukcyjnymi. Wykazano również uszkodzenia powierzchni, partie niezagęszczonego betonu oraz niedostateczne wypełnienie styków między elementami konstrukcji[3].
W marcu 2018 roku wojewódzki konserwator zabytków wydał zgodę na renowację pomnika. Podczas trwającego w latach 2018–2019 remontu uszczelniono pokrycie dachu, oczyszczono i wymieniono fragmenty stropu w komorach, usunięto również ślady korozji i uszkodzone fragmenty betonu[3]. Następnie wzmocniono również konstrukcję pomnika, montując nowe elementy zbrojenia i uszczelniając ją, uzupełniono również ubytki w konstrukcji, a całość pokryto powłoką hydrofobową[3].
Wygląd pomnika
Wykonany z żelbetu pomnik jest centralnym punktem założenia memorialnego[4], ma wysokość 2,7 metra. Główna bryła pomnika jest zawieszoną na nieregularnie rozmieszczonych podporach skrzynią, podzieloną na 17 komór. Jej kubatura wynosi 2500 metrów sześciennych[3].
Na frontowej ścianie bryły umieszczona jest płaskorzeźba ukazująca więźniów oraz kontur mobilnej komory gazowej, na tylnej ścianie umieszczono natomiast słowa zaczerpnięte z Odezwy do naszego przyszłego narodu autorstwa Izraela Zygelmana – jednej z ofiar obozu, ocalonej następnie przez Mordechaja Żurawskiego: „Wzięto nas od starca do niemowlęcia między miastem Koło a Dąbie. Wzięto nas do lasu i tam nas gazowano i rozstrzeliwano i palili... Otóż prosimy, aby nasi przyszli bracia ukarali naszych morderców. Świadków naszego gnębienia, którzy mieszkają w tej okolicy jeszcze raz prosimy o rozgłoszenie tego morderstwa po całym świecie...”[5][3]. Z tekstu odezwy usunięto jednak fragment mówiący o tym, że ofiarami obozu byli Żydzi[6].
Wnętrze pomnika zasiedla nocek duży[7], w 2019 roku w pomniku zainstalowano keramzytowe komory, służące dla nich za schronienie[3].
Przypisy
- ↑ Pleskaczyńska 2019 ↓, s. 126.
- ↑ Babik 2022 ↓, s. 221.
- ↑ a b c d e f g Bartłomiej Grzanka, Zakończenie prac renowacyjnych przy Pomniku Ofiar Obozu Kulmhof [online], e-kolo.pl, 4 marca 2020 [dostęp 2023-01-01] (pol.).
- ↑ Babik 2022 ↓, s. 220.
- ↑ Czy świadkowie przekazali światu to, co widzieli i o czym wiedzieli? [online], Polska Rada Chrześcijan i Żydów [dostęp 2023-01-01] (pol.).
- ↑ Pleskaczyńska 2019 ↓, s. 127.
- ↑ Ilona Żółtowska, Tomasz Lewandowski, Las Rzuchowski – Kulmhof mało znane miejsce zagłady 200 tys. ofiar Holokaustu [online], kolo.poznan.lasy.gov.pl, 23 września 2021 [dostęp 2022-12-31] (pol.).
Bibliografia
- Magdalena Babik, Pomnik-ołtarz polskich zakładników w lesie rzuchowskim, Piotr Gołdyn (red.), „Polonia Maior Orientalis”, IX, Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, 2022, ISSN 2392-0106.
- Konstancja Pleskaczyńska, Aspekty projektowania współczesnych realizacji przestrzennych na obszarach dawnych niemieckich obozów natychmiastowej zagłady, „Zeszyty Artystyczne”, 3 (36), Uniwersytet Artystyczny im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu, 2019, ISSN 1232-6682.