Przejdź do zawartości

Kazimierz Wejchert

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kazimierz Wejchert
Ilustracja
Kazimierz Wejchert ze swoją żoną, Hanną Adamczewską w 1988.
Data i miejsce urodzenia

14 marca 1912
Smoleńsk

Data i miejsce śmierci

3 maja 1993
Warszawa

Zawód, zajęcie

architekt, urbanista

Tytuł naukowy

profesor

Alma Mater

Politechnika Warszawska

Stanowisko

nauczyciel akademicki, dyrektor instytutu naukowego, profesor

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Kazimierz Wejchert (ur. 14 marca 1912 w Smoleńsku, zm. 3 maja 1993 w Warszawie) – polski architekt, urbanista, profesor Politechniki Warszawskiej, teoretyk i praktyk, uznany autorytet w kraju i za granicą, twórca własnej szkoły kształtowania przestrzeni miasta. Przez okres półwiecza uczył wychowanków Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej rzetelności zawodu, wyobraźni przestrzennej, zaangażowania w społeczny etos polskiego urbanisty. W młodości mistrz Polski w siatkówce.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

W 1918 r. wrócił z rodzicami do odrodzonej Polski. W młodości uprawiał z sukcesami siatkówkę, był zawodnikiem AZS Warszawa. Zdobył mistrzostwo Polski w 1930, 1934 i 1935, wicemistrzostwo w 1929, 1931 i 1932, brązowy medal w 1933 i 1938. Był uczestnikiem pierwszego nieoficjalnego meczu reprezentacji Polski w 1934 przeciwko Polonii Zagranicznej.

W 1935 r. ukończył Politechnikę Warszawską, a w czasie okupacji od 1940 r. pracował jako asystent a potem adiunkt na tajnym Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej w Katedrze prof. Tadeusza Tołwińskiego. W 1944 r. obronił celująco ocenioną pracę doktorską na temat miasteczek polskich „Miasteczko polskie jako zagadnienie urbanistyczne".

Jako porucznik AK uczestniczył w Powstaniu Warszawskim (Okręg Warszawski Armii Krajowej - III Wydział Operacyjno-Szkoleniowy - Referat kartograficzny, pseudonim "Kit"). Po upadku powstania dostał się do niewoli hitlerowskiej na terenie Niemiec w Bergen-Belsen Stalag XI B, potem Sandbostel i Lubeka. Po wojnie wrócił do Polski i na Politechnikę Warszawską, jednocześnie włączył się w szczególny, heroiczny okres odbudowy kraju. Z właściwą sobie pasją, siłą i potrzebą działania, skupił koło siebie oddanych sprawie współpracowników, kolegów i studentów. Jego doświadczenia teoretyczne w kształtowaniem małych miast polskich stanowiły cenne inspiracje metodyczne i praktyczne do ich odbudowy. W planie każdego miasta szukał tożsamości, którą wyznacza przeszłość kulturowa, przyrodniczy i krajobrazowy genius loci, możliwości rozwoju w charakterystycznym kontekście społecznym. Uparte wydobywanie ciągłości kultury polskiej miało - w kraju zniszczonym wojną - znaczenie szczególne, większe niż w innych krajach. W tym okresie był autorem lub współautorem, około 70 tzw. uproszczonych planów zagospodarowania przestrzennego miast ziem zachodnich i z kolei - planów ogólnych wielu miast Śląska, Mazowsza i innych obszarów. Był twórcą planów zagospodarowania Olsztyna (1947-1949) oraz Chorzowa, Katowic i Rudy Śląskiej (1949-1951).

Pracą jego życia, prowadzoną wspólnie z Hanną Adamczewską Wejchert, są już od 1951 r. - plany urbanistyczne we wszystkich skalach a potem nadzory realizacyjne dotyczące całego procesu powstania nowego miasta Tychy. W 1967 r. został profesorem zwyczajnym oraz dyrektorem Instytutu Urbanistyki i Planowania Przestrzennego (1970 - 1979), co pozwoliło mu przekształcić Instytut w kompleksowo i wielostronnie pracującą placówkę naukową, badawczą i dydaktyczną. Podejmował tematy węzłowe, kierował wydawnictwami naukowymi Instytutu. Wychowawca wielu pracujących dziś w kraju i za granicą polskich urbanistów oraz nauczycieli akademickich.

Prowadził wykłady na wielu uczelniach zagranicznych w Europie i Ameryce Północnej. W pracy urbanisty i dydaktyka profesor Wejchert kojarzył doświadczenia twórcze, zdobycze nauki, prognozy badań socjologicznych społeczności miejscowych. Proponował teoretyczne i praktyczne zasady kształtowania współczesnych przestrzeni polskiego miasta. Zwracał uwagę na piękno wartość przestrzeni, tłumaczył współzależności zdarzeń, sekwencji i prawideł gry przestrzennej. W koncepcji miasta przywracał zaniedbywany w ówczesnej praktyce urbanistycznej - charakter „miejskości" tak aktualnie poszukiwany. Wprowadzał zasadę hierarchii i różnorodności przestrzeni raz elementy krystalizujące miasto, stanowiące główną osnowę organizmu przestrzennego, w którą można wpisywać elastycznie, kroczące z czasem programy miejskie. Szkoła planowania miasta prof. Wejcherta łączy spuściznę kultury europejskiej, świadomość polskiego dziedzictwa i odpowiedź na wyzwanie współczesności[1].

W 1979 r. został członkiem korespondentem, a w 1989 r. członkiem rzeczywistym PAN[2]. Od 1978 roku członek korespondent Deutsche Akademie für Städtebau und Landesplanung. Przewodniczący Komitetu Architektury i Urbanistyki PAN (1981–1990).
Kazimierz Wejchert został pochowany na cmentarzu parafialnym przy kościele pod wezwaniem św. Marii Magdaleny w Tychach.

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • Miasteczko polskie jako zagadnienie urbanistyczne - (Wyd. Ministerstwa Odbudowy, nr 8, Warszawa 1947)
  • Miasto na warsztacie - (Wydawnictwo Arkady, 1969) (wydanie .ang. 1972),
  • Elementy kompozycji urbanistycznej - (1974 r., 2008 Wydawca: Arkady ISBN 83-213-4494-2, wyd. niem. 1979 r.),
  • Małe miasta - (z H. Adamczewską Wejchert, 1985 r. wydawnictwo Arkady)
  • Przestrzeń wokół nas - (Katowice wyd. Fibak Noma Press 1993 r.)

Ponadto liczne artykuły i publikacje w naukowych periodykach polskich i zagranicznych, oraz w prasie.

Nagrody i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

8 lipca 1959 – odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski
Order Sztandaru pracy II klasy
1963 i 1984 - Nagroda Państwowa I stopnia (dwukrotnie: 1964 Za opracowanie planów zagospodarowania przestrzennego miasta Nowe Tychy oraz autorski wkład w ich realizację, za całokształt 1984r.)[3].
1982 - Nagroda Honorowa Stowarzyszenia Architektów Polskich (wspólnie z żoną Hanną Adamczewską - Wejchert)
1976 - Międzynarodową Nagrodą im. Gottfrieda von Herdera na Uniwersytecie Wiedeńskim „za wkład w kulturę Europy".
1989 - medal Kalos Kagathos
1991 - został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Politechniki Gdańskiej
1991 - został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej[4].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Krzysztof Mecner, 80 lat polskiej siatkówki, Olsztyn: „Hakus”, 2001, ISBN 83-86926-08-2, OCLC 831092957.
  • 50 lat piłki siatkowej 1924-1974 AZS Warszawa Warszawa 1989
  • Akademicki Związek Sportowy 1908–1983. Wspomnienia i pamiętniki Warszawa 1985

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Rocznik Towarzystwa Naukowego Warszawskiego-r 1993-t56-s 50-51
  2. Wejchert, Kazimierz, [w:] Członkowie Polskiej Akademii Nauk [online], PAN [dostęp 2021-10-09].
  3. Tadeusz Przemysław Szafer: Współczesna architektura polska = Contemporary Polish architecture = Sovremennaâ pol'skaâ arhitektura. Warszawa: Arkady, 1988. ISBN 83-213-3325-7.
  4. Doktorzy honoris causa PW. pw.edu.pl. [dostęp 2011-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (25 stycznia 2012)].