Przejdź do zawartości

Xədicə İsmayılova

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Xədicə İsmayılova
Xədicə Rövşən qızı İsmayılova
Ilustracja
Na sesji OBWE 14 lipca 2014
Data i miejsce urodzenia

27 maja 1976
Baku

Zawód, zajęcie

dziennikarka, działaczka praw człowieka

Narodowość

azerska

Alma Mater

Bakijski Uniwersytet Państwowy

Pracodawca

Radio Wolna Europa

Xədicə Rövşən qızı İsmayılova (ur. 27 maja 1976 w Baku) – azerska dziennikarka śledcza, współpracowniczka Radia Wolna Europa, członkini Organized Crime and Corruption Reporting Project[1], działaczka praw człowieka, prześladowana w Azerbejdżanie z tego powodu. Za dziennikarstwo śledcze została uhonorowana w 2017 nagrodą Right Livelihood.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Do 1992 uczęszczała do szkoły średniej w Baku. W 1997 obroniła pracę z filozofii na Bakijskim Uniwersytecie Państwowym. Następne 10 lat przepracowała jako dziennikarka w różnych lokalnych i zagranicznych mediach, w tym gazecie „Zierkało”, „Caspian Business News” i azerbejdżańskiej redakcji Głosu Ameryki[2].

Dziennikarstwo śledcze

[edytuj | edytuj kod]

Była szefową sekcji azerbejdżańskiej Radia Wolna Europa/Radia Liberty w latach 2008–2010, a następnie kontynuowała tam pracę jako dziennikarka. Na początku 2010 jej seria artykułów o korupcji na wysokich szczeblach władzy wzbudziła duże kontrowersje, gdyż wskazywała bezpośrednio na prezydenta İlhama Əliyeva, jego żonę Mehribanę i ich dzieci. Dwa z tych artykułów zostały uznane za najlepsze raporty śledcze w 2010 i 2011 przez Radio Wolna Europa. Ponieważ media w Azerbejdżanie są ściśle kontrolowane przez rząd, tego typu raporty są bardzo rzadkie[3].

W sierpniu 2013, komentując Listę osób uznanych w Azerbejdżanie za persona non grata z powodu odwiedzin w Górskim Karabachu, zauważyła, że część osób – głównie tych, dla których nie podano powodu umieszczenia na niej – to dziennikarze i działacze praw człowieka, którzy krytykowali w swoich artykułach władze Azerbejdżanu, a nawet nie jest pewne, czy kiedykolwiek odwiedzili sporny region[4].

Szantaż

[edytuj | edytuj kod]

7 marca 2012 otrzymała kadry z nagrań „sekstaśmy” z kamery umieszczonej nielegalnie w jej sypialni wraz z listem zawierającym groźbę upublicznienia całości nagrań, jeśli nie zaprzestanie swojej działalności. Podobne przesyłki otrzymali jej bliscy i niektóre media. Publicznie odrzuciła szantaż[5]. 14 marca film został opublikowany na stronie podszywającej się pod opozycyjną partię Musawat. Ismaylova oskarżyła administrację prezydencką o zlecenie nielegalnego działania i prowadzenie zniesławiającej kampanii w zemście za jej demaskatorską działalność. Zawiadomienie o próbie szantażu złożyła w biurze Prokuratora Generalnego, lecz władze nie podjęły żadnych działań aż do czasu opublikowania taśmy[6]. Wiele organizacji obrońców praw człowieka potępiło próbę szantażu, m.in. Amnesty International[7], Committee to Protect Journalists[8], Międzynarodowa Helsińska Federacja na rzecz Praw Człowieka[9].

Aresztowanie i proces

[edytuj | edytuj kod]

W lutym 2014 napisała list z prośbami do osób ją wspierających na wypadek swojego aresztowania[10] i nagranie, w którym rozważa powody, dla których zostanie aresztowana[11]. 5 grudnia 2014 została aresztowana na 2 miesiące pod zarzutem podżegania do samobójstwa Turala Mustafayeva[12][13][14]. Aresztowanie nastąpiła dzień po tym, jak Ramiz Mehdiyev, szef prezydenckiej administracji, opublikował manifest ukazujący Ismailovą jako najlepszy przykład dziennikarza działającego przeciwko rządowi i oskarżył ją o zdradę[15][16].

W lutym 2015 zarzuty rozszerzono o unikanie podatków i nadużycie władzy[17]. Według organizacji Reporterzy bez Granic adwokat dziennikarki wskazał na to, że władze usiłują nadrobić miałkość pierwotnych zarzutów i przypominają one te, które postawiono innym przetrzymywanym działaczom praw człowieka. 1 września 2015 sąd skazał ją na 7,5 roku więzienia, za defraudację i unikanie podatków, uniewinniając równocześnie od zarzutu podżegania do samobójstwa[18]. Przed wyrokiem skierowała sprawę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu w związku z przetrzymywaniem w areszcie pomimo upływu okresu tymczasowego aresztowania. Przed trybunałem reprezentować ją będzie Amal Clooney[19]. W 2020 roku Trybunał wydał wyrok uznają większość skarg za zasadne i przyznał dziennikarce prawo do odszkodowania, które Azerbejdżan powinien wypłacić jej w ciągu 3 miesięcy odszkodowanie w wysokości 20 000 Euro[20][21]. Jednak w do czerwca 2020 odszkodowanie nie zostało wypłacone[22].

25 maja 2016 Sąd Najwyższy zmniejszył jej karę z 7,5 roku więzienia na 3,5 pół roku w zawieszeniu, dzięki czemu wyszła na wolność[23]. Nie mogła przyjechać do Sztokholmu w grudniu 2017 roku, aby uczestniczyć w uroczystości wręczenia nagrody Right Livelihood Award, ponieważ władze objęły ją pięcioletnim zakazem podróżowania[24]. 30 stycznia 2018 roku odbyła się rozprawa przed Sądem Apelacyjnym w Baku w sprawie odwołania zakazu podróżowania. Sąd orzekł jego utrzymanie[25].

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Khadija Ismayilova. The International Consortium of Investigative Journalists. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  2. XƏDİCƏ İSMAYILOVA “AZADLIQ” RADİOSUNUN BAKI BÜROSUNUN RƏHBƏRİ POSTUNU TƏRK EDİB - Media Forum [online], web.archive.org, 3 marca 2013 [dostęp 2021-04-20] [zarchiwizowane z adresu 2013-03-03].
  3. Media in Azerbaijan: The Ruling Family Dominates TV, the Opposition Has Some Papers [online], css.ethz.ch [dostęp 2021-04-20] (niem.).
  4. Azərbaycana kimlərin gəlişi qadağandır? (Kto nie może odwiedzać Azerbejdżanu). Radio Free Europe/Radio Liberty. [dostęp 2016-04-27]. (azer.).
  5. Асем ТОКАЕВА: Хадиджа Исмаилова не боится компромата. Радио Азаттык, 2012-03-14. [dostęp 2016-04-27]. (ros.).
  6. Прокуратура Азербайджана расследует шантаж в отношении журналистки Исмайловой [online], Кавказский Узел [dostęp 2021-04-20].
  7. Eurovision: Sandie Shaw calls on Azerbaijan to stop pulling the strings of the nation's media [online], www.amnesty.org.uk [dostęp 2021-04-20].
  8. Журналисты и НПО Азербайджана возмущены шантажом Хадиджи Исмайловой [online], Кавказский Узел [dostęp 2021-04-20].
  9. Хадиджа Исмаилова: мой арест дорого обойдется властям Азербайджана [online], BBC News Русская служба, 6 czerwca 2016 [dostęp 2021-04-20] (ros.).
  10. “IF I GET ARRESTED”, Khadija Ismayil’s appeal to international community. humanrightsaz, 2014-02-19. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  11. Khadija Ismayilova- Interview before arrest -october 2014. HFHR, 2014-12-06. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  12. Azerbaijan arrests one more critical voice, Khadija Ismayilova. Human Rights House Foundation, 2014-12-05. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  13. Prominent Azerbaijani Journalist Sent To Two-Month Pretrial Detention. Radio Free Europe/Radio Liberty, 2016-04-27. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  14. Khadija Ismayilova, Investigative Journalist, Arrested. Azadlıq Radiosu, 2016-04-28. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  15. The Two Faces of Azerbaijan’s Government. Foreign Policy, 2014-12-06. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  16. Azerbaijan Jails Reporter Who Angered Top Officials. The New York Times, 2014-12-05. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  17. New charges brought against well-known detained journalist. Reporters Without Borders, 2015-02-13. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  18. Azerbaijan journalist Khadija Ismayilova jailed in Baku. BBC, 2015-09-01. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  19. Star lawyer Amal Clooney to defend Azerbaijani investigative journalist Ismayilova. KyivPost, 2016-01-20. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  20. CASE OF KHADIJA ISMAYILOVA v. AZERBAIJAN. [online] [dostęp 2022-12-22].
  21. Press Freedom in Azerbaijan: ECtHR Delivers Judgment in the Case of Khadija Ismayilova [online], Media Defence [dostęp 2021-04-20] (ang.).
  22. Persecution of journalism: the case of Khadija Ismayilova [online], European Implementation Network [dostęp 2021-04-20] (ang.).
  23. Dominik Paszkiewicz, Azerska dziennikarka Khadija Ismayilova uwolniona! - Akcja dla Globalnego Południa [online], globalnepoludnie.pl [dostęp 2021-04-20] (pol.).
  24. UN experts urge Azerbaijan to end travel ban on award-winning investigative journalist Khadija Ismayilova [online] [dostęp 2021-04-20].
  25. Case History: Khadija Ismayilova [online], Front Line Defenders, 8 lutego 2018 [dostęp 2021-04-20] (ang.).
  26. RFE/RL Azeri Journalists Win Global Investigative Reporting Award. Radio Free Europe/Radio Liberty, 2013-10-15. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  27. Khadija Wins Press Freedom Award [online], RadioFreeEurope/RadioLiberty [dostęp 2021-04-20] (ang.).
  28. Rights Activists Honored [online], Human Rights Watch, 10 sierpnia 2015 [dostęp 2021-04-20] (ang.).
  29. Rights Activists Honored Alison Des Forges Award Honorees From Uganda, Syria, Malaysia, Azerbaijan. Human Rights Watch, 2015-08-10. [dostęp 2016-04-27]. (ang.).
  30. Xədicə İsmayıl UNESCO-nun mükafatına layiq görüldü [online], Ağ Xəbər [dostęp 2021-04-20].
  31. 2017 Right Livelihood Award Laureates Create Real Change for Millions of People. Right Livelihood Award, 1 grudnia 2017. [dostęp 2018-01-02]. (ang.).
  32. To go where it hurts - Prize for the Freedom and Future of the Media 2020 [online], European Centre for Press and Media Freedom, 8 października 2020 [dostęp 2021-04-20] (ang.).
  33. Adam Bodnar na odsłonięciu muralu dla Khadijy Ismayilovej [online], Rzecznik Praw Obywatelskich, 24 maja 2016 [dostęp 2021-04-20] (pol.).