Przejdź do zawartości

Wierna Rzeka (rzeka)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wierna Rzeka
Łososina, Łośna
Ilustracja
Widok z mostu w Łosieniu
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Rzeka
Długość 35,6 km
Powierzchnia zlewni

314 km²

Źródło
Miejsce w okolicy wsi Radoszyce
Współrzędne

51°00′30″N 20°18′12″E/51,008333 20,303333

Ujście
Recypient Biała Nida
Miejsce

na zachód od Chęcin

Współrzędne

50°47′19″N 20°21′23″E/50,788611 20,356389

Położenie na mapie powiatu kieleckiego
Mapa konturowa powiatu kieleckiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „źródło”, poniżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ujście”

Wierna Rzeka, dawniej Łososina, Łośna, Łosośna, Łososinka[1] – rzeka w województwie świętokrzyskim, w powiecie kieleckim, lewy dopływ Białej Nidy[2], o długości 35,6 km i powierzchni dorzecza 314 km². Płynie przez Płaskowyż Suchedniowski, Wzgórza Łopuszańskie i Pasmo Przedborsko-Małogoskie.

Rzeka jako Łososinka wypływa z łąk na południowy wschód od wsi Radoszyce, w rejonie miejscowości Straszów. W rejonie miejscowości Piotrowiec łączy się z jej prawym dopływem - Wierną Rzeką przejmując od tego miejsca jego nazwę. Tworzy przełom między Pasmem Chęcińskim a Pasmem Przedborsko-Małogoskim, a do Białej Nidy uchodzi w rejonie wsi Bolmin, na zachód od Chęcin[1].

Główne dopływy:

  • prawe: Czarny Lasek,
  • lewe: Olszówka, Czarne Stoki, Kalisz.

Ważniejsze miejscowości nad rzeką: Straszów, Grzymałków, Kuźniaki, Łosień, Bocheniec.

Położony koło Gnieździsk przystanek kolejowy Wierna Rzeka, którego nazwa wywodzi się od rzeki, jest punktem początkowym szlak turystyczny żółty żółtego szlaku turystycznego prowadzącego do Chęcin.

Zbiornik retencyjny

[edytuj | edytuj kod]

Od roku 2017 trwają przygotowania do budowy 72-hektarowego zbiornika wodnego o nazwie “Wierna Rzeka”, który ma powstać na rzece Łososinie na granicy trzech gmin: Łopuszno, Piekoszów i Strawczyn. Zbiornik ma pełnić zarówno funkcję retencyjną jak i rekreacyjną. W grudniu 2020 podpisano umowę o przekazaniu gruntów pod budowę. Ukończenie inwestycji planowane jest na rok 2028[3].

Rzeka pod nazwą Łośna upamiętniona została przez Stefana Żeromskiego w powieści Wierna rzeka z 1912 roku[4]. Nad Łośną miała miejsce opisana w powieści bitwa pod Małogoszczem, a pierwowzorem powieściowego dworu Niezdoły był dwór Saskich w Rudzie Zajączkowskiej[5]. Łośna stała się "wierną" rzeką, ponieważ staje się pomocą w najbardziej dramatycznych dla bohaterów momentach i ponieważ potrafi zachować ich najgłębsze tajemnice: ratuje i obmywa rany powstańca, głównego bohatera powieści, chroni przed Moskalami w swoich wodach tajne plany Rządu Narodowego i w końcu jej bohaterka powierza pieniądze otrzymane w zamian za utraconą miłość.

Na fali popularności powieści już w okresie międzywojennym obok historycznych nazw Łososina lub Łośna powszechnie weszła do użytku nieoficjalna nazwa Wierna Rzeka[6]. Znalazło to odzwierciedlenie na mapach i w przewodnikach. Od rzeki nazwano wówczas przystanek kolejowy Wierna Rzeka[5]. W 1933 w dekanacie małogoskim powstała parafia Wierna, obecnie funkcjonująca w dekanacie piekowszewskim[7]. Na początku XXI wieku części wsi Ruda Zajączkowska (Kolonia), która po reformie 1975 roku znalazła się w gminie Piekoszów, nadano nazwę Wierna Rzeka[8][9].

Obecnie nazwa Wierna Rzeka obowiązuje jako oficjalna[2], lecz w przewodnikach, na mapach i w literaturze również używa się nazw dawniejszych: Łosośna, Łośna, Łososina, Łososinka[10][1]. Według niektórych źródeł nazwa rzeki w górnym biegu to Łososinka, a w dolnym biegu to Wierna Rzeka[10].

Łososina ("Lasocina Fl.") na mapie z połowy XIX wieku. Zaznaczona lokalizacja Rudy Zajączkowskiej (Niezdoły z powieści Wierna rzeka)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Spływy kajakowe po Wiernej Rzece [online], Kajakiem.pl [dostęp 2021-10-16] (pol.).
  2. a b Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – nazwy obiektów fizjograficznych – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 1 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 146793
  3. Projekt „Wierna Rzeka” nabiera kształtu [online], Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego, 15 grudnia 2020 [dostęp 2021-10-22] (pol.).
  4. Stefan Żeromski, Wierna rzeka [online], Wolne Lektury [dostęp 2021-10-16] (pol.).
  5. a b Ruda Zajączkowska, Wierna Rzeka ~ Co zobaczyć ~ Kielce Travel [online], kielce.travel [dostęp 2021-10-16].
  6. powstanie1863.zsi.kielce.pl [online], powstanie1863.zsi.kielce.pl [dostęp 2021-10-16].
  7. WIERNA, Najświętszego Serca Jezusa | Oficjalna Strona Diecezji Kieleckiej [online], diecezja.kielce.pl [dostęp 2021-10-16].
  8. ESC S.A, Ruda Zajączkowska [online], Gmina Łopuszno, 11 maja 2017 [dostęp 2021-10-17] (pol.).
  9. Historia - Gmina Piekoszów - Urząd Gminy w Piekoszowie [online], www.piekoszow.pl [dostęp 2021-10-17].
  10. a b Rzeka Łosośna (Łośna, Wierna Rzeka) - polska-org.pl [online], polska-org.pl [dostęp 2021-10-16].