Jump to content

خانان چغتائی

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
(چغتائی خانیت توں مڑجوڑ)
خانان چغتائی
1225ء توں 1687ء
خانان چغتائی دا جھنڈا
خانان چغتائی سن 1300ء چ (ہرے رنگ چ)
راجگڑھ آلمالیک ، قرشی
بولیاں منگول ترک بولیاں
مذہب
پہلے شمانزم فیر اسلام
طرز حکومت نیم منتخب بادشاہت ، بعد چ موروثی بادشاہت
خان
1225ء توں 1242ء چغتائی خان
1388ء توں 1402ء سلطان محمد
1681ء توں 1687ء محمد امین خان
قنون ساز ادارہ
قرولتائی
تریخی ویلا قرون وسطی دا اخیر
رقبہ 10 لکھ مربع کلومیٹر (1350ء)
کرنسی
30 درہم تے کبیک

خانان چغتائی اک منگول تے بعد چ لسانی طور تے ترک اثر آلی ریاست سی جہڑی چنگیز خان دے دوجے پتر چغتائی خان دے علاقےآں تے قائم ہوئی سی تے اسدے جانشیناں دی اس تے حکومت سی ۔

خانان چغتائی ت ے اسدے گونڈھی 13ویں صدی چ

شروع چ ایہہ منگول سلطنت دا حصہ سی تے بعد چ مکمل آزاد بن گئی ۔ 13ویں صدی عیسوی چ اپنے عروج تے ایہہ بحیرہ ارال دے دکھن چ آمو دریا توں ، اج دے منگولیا تے چین دی سرحد تے کوہ التائی تک پھیلی ہوئی سی ۔

ایہہ خانان کسے نا کسے شکل چ 1220ء توں 17ویں صدی عیسوی دے اخیر تک قائم رہی ، حالانکہ اس دا لہندا ادھا حصہ 1360ء دی دہائی چ امیر تیمور دے قبضے چ چلا گئیا سی ۔ خانان دا چڑھدا ادھا حصہ چغتائی خاناں دے اقتدار چ رہئیا جہڑے تیمور دے جانشیناں نال کدی اتحادی تے کدی جنگ چ ہندے ۔ اخیر 17ویں صدی چ خانان چغتائی دا باقی حصہ وی اپاق خوجہ حکومت دے کول چلا گئیا ، جہڑے چڑھدے ترکستان چ زونگار تے مانچو سرداراں دی حکمرانی چ حکومت کردے سن ۔

چغتائی دا مطلب منگولی بولی چ قوم یاں ملک اے ۔

قیام

[سودھو]

چنگیز خان دی سلطنت اسدے تیجے پتر اوگدائی خان جہڑا "وڈا خان" کہلاندا سی ، نوں ملی ۔ جسدے اپنے علاقے جھیل بالکش توں منگولیا تک سن ۔ سبتوں نکے پتر تولی خان نوں اتلے منگولیا دے آبائی علاقے ملے ۔ دوجے پتر چغتائی خان نوں اج دے ازبکستان چ آمو دریا تے سیر دریا دے وچکار ماوراء النہر دے علاقے تے کاشغر دے دوالے دے علاقے ملے ۔ اسنے آلمالک نوں اپنا راجگھر بنائیا جہڑا اج دے اتلے لہندے چین چ کولجا شہر اے ۔ وراثتی مسئلےآں دے علاوہ منگول سلطنت نوں اپنے تے اپنی رعایا جہڑ زیادہ تر ترک مسلمان سن دے وچکار ثقافتی تے نسلی فرق توں خطرہ سی ۔

جدوں اوگدائی خان پورے چین نوں فتح کرن دے اپنے خواب نوں پورا کیتے بغیر مر گئیا تے اسدے پتر گویوک نوں مکمل جانشینی نا لبھی تے اوگدائی دے مرن دے بعد پنچ سال تک حکومت اسدی بیوی توریجن دے ہتھ چ رہی ۔ اس جانشینی دی منظوری قرولتائی چ ہوئی تے اسدا حسب ضابطہ جشن وی منائیا گئیا پو اس چ سلطنت طلائی اردو دے آزاد خیال خان باتو خان نے شرکت نئیں کیتی ۔ گویوک دے مرن دے بعد باتو نے بیرک نوں گھلئیا جسنے تولی خان دی بیواہ نال مل کے اگلی قرولتائی (1253ء چ) اوگدائی دی نسل دی بجائے تولی دے پتر مونگیک ، جہڑا نسطوری عیسائیت نوں پسند کردا سی ، نوں اقتدار دوا دتا ۔ اوگدائی الس ختم ہو گئیا ۔

خانان چغتائی ، چغتائی خان دے مگروں

[سودھو]

چغتائی خان 1242 چ اپنے بھائی اوگدائی دے بعد چھیتی مر گئیا ۔ تے تقریبا اس دے 20 سال بعد تک چغتائی ریاست ، مرکزی منگول حکومت دا ماتحت علاقے رہئیا ، جہڑی اسدے تخت تے اپنی مرضی دا خان بیٹھاندی تے لاہندی سی ۔ ماوراء النہر دے شہر جہڑے اگرچہ خانان دے علاقےآں چ واقع سن دا انتظام وڈے خان دے لائے ہوئے اہلکاراں کول سی ۔