Белорусский алфавит: различия между версиями

Материал из Википедии — свободной энциклопедии
Перейти к навигации Перейти к поиску
[непроверенная версия][непроверенная версия]
Содержимое удалено Содержимое добавлено
Метки: отменено с мобильного устройства через мобильное приложение через приложение для Android
Метки: отменено с мобильного устройства через мобильное приложение через приложение для Android
Строка 14: Строка 14:


{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[А (кириллица)|А а]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Б|Б б]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[В (кириллица)|В в]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Г|Г г]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Д|Д д]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Д|Д д]]
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Дж (диграф)|(Дж дж)]]
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Дз (диграф)|(Дз дз)]]
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Е (кириллица)|Е е]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ё|Ё ё]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ж|Ж ж]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[З|З з]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[І (кириллица)|І і]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Й|Й й]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" | [[К (кириллица)|К к]]
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Л|Л л]]
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[М (кириллица)|М м]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Н (кириллица)|Н н]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[О (кириллица)|О о]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[П|П п]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Р (кириллица)|Р р]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[С (кириллица)|С с]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Т (кириллица)|Т т]]
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" | [[У|У у]]
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ў|Ў ў]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ф|Ф ф]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Х (кириллица)|Х х]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ц|Ц ц]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ч|Ч ч]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ш|Ш ш]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ы|Ы ы]]
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ь|Ь ь]]
| style="width:4em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Э|Э э]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|-
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Ю|Ю ю]]
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | [[Я|Я я]] || || || || || ||
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ak möṅgülüü aska zoolor, talaalar,
Elibizdin janï menen barabar.
Sansïz kïlïm Ala-Toosun mekendep,
Saktap keldi bizdin ata-babalar.

Kayïrma:
Algalay ber, kïrgïz el,
Azattïktïn jolunda.
Örkündöy ber, ösö ber,
Öz tagdïrïṅ koluṅda.

II
Bayïrtadan bütkön münöz elime,
Dostoruna dayar dilin berüügö.
Bul ïntïmak el birdigin širetip,
Beykuttuktu beret kïrgïz jerine.

Kayïrma

III
Atkarïlïp eldin ümüt, tilegi,
Jelbiredi erkindiktin jelegi.
Bizge jetken ata saltïn, murasïn,
Ïyïk saktap urpaktarga bereli.

Kayïrma
|| || || || || ||
|}
|}



Версия от 20:18, 6 августа 2023

Кириллические алфавиты
Славянские
Тюркские
Монгольские
Иранские
Исторические
Указаны только официальные алфавиты государств — членов ООН.
Подробнее здесь.

Белорусский алфавит (бел. беларускі алфавіт) — письменность для белорусского языка. В настоящее время базируется на кириллице. В прошлом также использовался латинский алфавит. Исторически для белорусских мусульман (в основном белорусско-литовских татар) был создан и белорусский арабский алфавит.

Белорусская кириллица

Древнебелорусские тексты написаны преимущественно общеславянской кириллической графикой. Начало славянского книгопечатания на белорусско-литовских землях дало, наряду с многочисленными образцами применения стандартных полууставных шрифтов, несколько своеобразных местных стилей:

Современный белорусский кириллический алфавит был составлен в начале XX века, и имеет на сегодня 32 буквы. В 1920-е Язеп Лёсик выступал с инициативой введения букв «є», «ј», «и», «ӡ», «ǯ», а также замены «я», «ё», «е», «ю» сочетаниями «ја», «јо», «јє», «ју» в начале слов (при этом сохраняя «я», «ё», «е», «ю» после согласных),[источник не указан 834 дня] но предложение не было принято.

По сравнению с русским алфавитом не используются и, щ, ъ, но используются і, ў.

Д д
Ak möṅgülüü aska zoolor, talaalar,

Elibizdin janï menen barabar. Sansïz kïlïm Ala-Toosun mekendep, Saktap keldi bizdin ata-babalar.

Kayïrma: Algalay ber, kïrgïz el, Azattïktïn jolunda. Örkündöy ber, ösö ber, Öz tagdïrïṅ koluṅda.

II Bayïrtadan bütkön münöz elime, Dostoruna dayar dilin berüügö. Bul ïntïmak el birdigin širetip, Beykuttuktu beret kïrgïz jerine.

Kayïrma

III Atkarïlïp eldin ümüt, tilegi, Jelbiredi erkindiktin jelegi. Bizge jetken ata saltïn, murasïn, Ïyïk saktap urpaktarga bereli.

Kayïrma

В белорусской кириллице аффрикаты Дж и Дз являются буквосочетаниями; иногда они считаются буквами и тогда букв 34.

В 2003 году в честь буквы ў («у краткое», «у неслоговое» на белорусском — «у нескладовае») в Полоцке был установлен памятник.

Не являющийся буквой знак апостроф () используется аналогично твёрдому знаку в русской письменности и разделительному мягкому между согласной (кроме буквы «л») и гласной буквой.

В «тарашкевице» допускается факультативное использование буквы ґ для обозначения взрывного звука [g] в некоторых белорусских и заимствованных словах[1].

Белорусо-латинский алфавит

م وٌ ت ا لا لأ آ تب
ق E e طُ ك ؤ ن ن ى ى
ش چ ح خ حٌ ج ث ل
R r ب ة ه لٌ ى ي طٌ
دّ ذ كٌ ظ

С XVII века иногда используется также письменность на латинской основе — «латинка», первоначально построенная по модели польской письменности. Существовало несколько вариантов этой письменности, последний вариант использует опыт чешского языка. В настоящее время «латинка» (как и «тарашкевица») имеет распространение среди белорусской диаспоры, особенно в США и Канаде, и в политической среде.

Следует отличать белорусскую латиницу (как орфографическую систему) от латинской транслитерации белорусской кириллицы и от различных систем белорусского транслита.

Современная белорусская латиница представляет собой традиционный латинский алфавит с добавлением букв č, š, ž, ć, ś, ź, ń, ŭ, ł.

Белорусо-арабский алфавит

Кириллица Латинский Арабский
A a B َ
'C B, b ب‎
E C, c ࢯ‎ ()
'Ā 'Ä س‎
D Č, č چ‎
'E CH, ch خ‎
F' D, d د‎
Ğ H ࢮ‎ ()
I Ï ࢮ‎ (Файл:Letter dal with slimě čukre.png)
J DŽ, dž ج‎
K 'L" َ
Ł F, f ف‎
M G, g غ‎
Ḿ' H, h ه‎
O Ó ِ
P R َ
Ř S َ Ś
T U ُ
Û W ُ X
Y J, j ى‎
Ÿ K, k ق‎
Z KJ, kj ك‎
Ź L, l ل‎
Ž Ł, ł ل‎
N, n ن‎
' Ń, ń ن‎
' ُ
' پ‎
ر‎
ص‎
Ś, ś ث‎
Š, š ش‎
T, t ط‎
TJ, tj ت‎
U, u ُ
Ŭ, ŭ و‎
' V, v و‎
Y, y ِ
Z, z ض‎
Ź, ź ز‎
Ž, ž ژ‎
' - ع‎
Ь, ь - -

Белорусский арабский алфавит возник в XVI веке как средство записи белорусского языка с помощью арабской письменности. Он состоит из двадцати восьми графем, с некоторыми отличиями от обычного арабского алфавита.

Белорусский арабский алфавит использовался белорусско-литовскими татарами, которые жили на территории современной Белоруссии, являвшейся частью Великого княжества Литовского. В течение XIV—XVI веков они перестали использовать собственный язык и перешли на белорусский, который записывали арабским алфавитом.

Примечания

  1. Саўка З., Вячорка В., Санько З. Ф., Бушлякоў Ю.: Беларускі клясычны правапіс. Збор правілаў: сучасная нармалізацыя. Вільня—Менск, 2005, с. 33