Dantaon: Pagkakaiba sa mga binago
Nilalaman na inalis Nilalaman na idinagdag
m r2.6.4) (robot dinagdag: sn:Chizana |
Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.2 |
||
| (hindi ipinakita ang 36 (na) agarang pagbabago ng isang tagagamit) | |||
| Linya 1: | Linya 1: | ||
Ang '''dantaon''' o '''siglo''' |
Ang '''dantaon''' o '''siglo'''<ref name=JETE>{{cite-JETE|Siglo, dantaon, ''century''}}</ref> ay isang panahon na sumasakop o bumubuo sa isang daang [[taon]] (sandaang taon). Nakabilang ang mga dantaon sa ordinal na pagkakasunod sa [[wikang Tagalog|Tagalog]] at sa maraming ibang [[wika]]. Sa [[wikang Ingles|Ingles]], tinatawag na ''century'' ang dantaon na mula sa [[Latin]] na ''centum'', na nangangahulugang ''isang daan''. Dinadaglat minsa ang ''century'' bilang '''c.'''<ref>{{Cite web|url = http://public.oed.com/how-to-use-the-oed/abbreviations/|title = Oxford English Dictionary – List of Abbreviations}}</ref> |
||
Ang isang '''sentenaryo''' ay ang ikasandaang taong anibersaryo, o ang isang pagdiriwang nito, tipikal ang pag-alaala ng isang pangyayari na nangyari noong isang daang taong nakalipas. |
|||
== Simula at katapusan sa kalendaryong Gregoryano == |
|||
Bagaman, maaring ikahulugan ang isang dantaon bilang ang kahit anong arbitraryong panahon ng 100 taon, mayroon dalawang pananaw sa kalikasan ng pamantayang mga siglo. Ang una ay batay sa mahigpit na konstruksyon, habang ang isa naman ay base sa popular na perpektibo (pangkalahatang gamit). |
|||
Sang-ayon sa istriktong pagsasagawa ng [[kalendaryong Gregoryano]], nagsimula ang [[unang siglo]] [[AD]] noong 1 AD at natapos noong 100 AD, na may kaparehong modelo sa nagpapatuloy pasulong. Sa ganitong modelo, ang ika-''n'' na siglo ay nagsimula/magsisimula sa taon na ''(100 × n) − 99'' at nagtatapos sa ''100 × n''. Dahil dito, kabilang lamang sa isang siglo ang isang taon, ang sentenaryong taon, na nagsisimula sa bilang ng dantaon (halimbawa, '''19'''00 ang huling taon ng [[ika-19 na siglo]]).<ref>{{cite web | url=http://aa.usno.navy.mil/faq/docs/millennium.php | title=The 21st Century and the 3rd Millennium | publisher=U.S. Naval Observatory | work=aa.usno.navy.mil/ | date=14 Hunyo 2011 | accessdate=15 Hunyo 2018 | archive-date=2 Oktubre 2019 | archive-url=https://web.archive.org/web/20191002112920/https://aa.usno.navy.mil/faq/docs/millennium.php | url-status=dead }}</ref> |
|||
Sa pangkalahatang gamit, ginawa ang pagpapangkat ng mga dantaon batay sa kanilang binabahaging tambilang. Sa modelong ito, ang ika-''n'' na siglo ay nagsimula/magsisimula sa taon na ''(100 x n) - 100'' at nagtatapos sa ''(100 x n) - 1''. Halimbawa, pangkalahatang pinapalagay ang [[ika-20 dantaon]] na mula 1900 hanggang 1999, inklusibo. Ang pagnunumero ng pang-[[astronomiya]]ng taon at ang sistemang ISO 8601 na parehong naglalaman ng isang taong [[sero]], kaya nagsisimula ang unang siglo na may taong sero sa halip na taong isa..<ref>{{Cite web| title = century| work = Oxford Dictionaries| accessdate = 10 May 2018| url = https://en.oxforddictionaries.com/definition/century| language = en| archive-date = 14 Hunyo 2018| archive-url = https://web.archive.org/web/20180614021411/https://en.oxforddictionaries.com/definition/century| url-status = dead}}</ref> |
|||
{| style="border-collapse:collapse; margin: 0.4em auto" |
|||
|+ '''Maghigpit laban sa Pangkahalatang gamit''' |
|||
|- |
|||
! align="right" | Taon |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 1 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 3 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | ... |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 98 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 99 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 100 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 101 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 102 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 103 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | ... |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 198 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 199 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 200 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 1900 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | ... |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 1901 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 1902 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 1903 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | ... |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 1998 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 1999 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2000 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2001 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2002 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2003 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | ... |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2098 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2099 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2100 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2101 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2102 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2103 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | ... |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2198 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2199 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | 2200 |
|||
| style="border: 1px solid black;" | ... |
|||
|- |
|||
! align="right" | Istrikto |
|||
| colspan="7" style="border: 1px solid black; background: #faa; text-align: center;" | [[Ika-1 dantaon]] |
|||
| colspan="7" style="border: 1px solid black; background: #faf; text-align: center;" | [[Ika-2 dantaon]] |
|||
| colspan="2" style="border: 1px solid black; text-align: center;" | ... |
|||
| colspan="7" style="border: 1px solid black; background: #aff; text-align: center;" | [[Ika-20 dantaon]] |
|||
| colspan="7" style="border: 1px solid black; background: #afa; text-align: center;" | [[Ika-21 dantaon]] |
|||
| colspan="7" style="border: 1px solid black; background: #ffa; text-align: center;" | [[Ika-22 dantaon]] |
|||
| style="border: 1px solid black; text-align: center;" | ... |
|||
|- |
|||
! align="right" | Pangkalahatan |
|||
| colspan="6" style="border: 1px solid black; background: #faa; text-align: center;" | [[Ika-1 dantaon]] |
|||
| colspan="7" style="border: 1px solid black; background: #faf; text-align: center;" | [[Ika-2 dantaon]] |
|||
| colspan="2" style="border: 1px solid black; text-align: center;" | ... |
|||
| colspan="7" style="border: 1px solid black; background: #aff; text-align: center;" | [[Ika-20 dantaon]] |
|||
| colspan="7" style="border: 1px solid black; background: #afa; text-align: center;" | [[Ika-21 dantaon]] |
|||
| colspan="7" style="border: 1px solid black; background: #ffa; text-align: center;" | [[Ika-22 dantaon]] |
|||
| colspan=2 style="border: 1px solid black; text-align: center;" | ... |
|||
|} |
|||
== Kaparehong mga pagpepetsang yunit sa ibang sistemang kalendaryo == |
|||
Habang karaniwang ginagamit ang dantaon sa Kanluran, gumamit ang ibang kultura at kalendaryo ng pangkat ng mga taon na magkakaiba ang laki sa isang parehong paraan. Partikular, ang [[kalendaryong Hindu]], na binubuo ang mga taon nito sa pangkat na 60,<ref>{{cite web|title=www.vedavidyalaya.com|url=http://www.vedavidyalaya.com/varsham.htm|accessdate=4 Setyembre 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131217233346/http://www.vedavidyalaya.com/varsham.htm|archive-date=17 Disyembre 2013|url-status=dead|language=en}}</ref> habang ang kalendaryong [[Aztec]] naman ay nasa pangkat na 52.<ref>{{cite web|title=www.aztec-history.com|url=http://www.aztec-history.com/aztec-calendar.html|accessdate=4 Setyembre 2013|language=en}}</ref> |
|||
== Tingnan din == |
== Tingnan din == |
||
{{Wiktionary|century}} |
|||
* [[Tala ng mga dantaon]] |
* [[Tala ng mga dantaon]] |
||
* [[Tala ng mga taon]] |
|||
== Mga |
== Mga sanggunain == |
||
{{ |
{{Reflist}} |
||
== Bibliyograpiya == |
|||
* [ftp://ftp.loc.gov/pub/reference.guides/battle.centuries.txt''The Battle of the Centuries'']{{Dead link|date=Oktubre 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, Ruth Freitag, U.S. Government Printing Office. Available from the Superintendent of Documents, P.O. Box 371954, Pittsburgh, PA 15250- 7954. Cite stock no. 030-001-00153-9. Hinango noong 3 Marso 2019. (sa Ingles) |
|||
{{Sistema ng Kalendaryo}} |
{{Sistema ng Kalendaryo}} |
||
{{stub}} |
|||
[[Kategorya:Yunit ng panahon]] |
[[Kategorya:Yunit ng panahon]] |
||
[[Kategorya: |
[[Kategorya:Siglo]] |
||
[[af:Eeue]] |
|||
[[als:Jahrhundert]] |
|||
[[an:Sieglo]] |
|||
[[ang:Hundgēar]] |
|||
[[ar:قرن (زمن)]] |
|||
[[arc:ܕܪܐ]] |
|||
[[arz:قرن]] |
|||
[[ast:Sieglu]] |
|||
[[ba:Быуат]] |
|||
[[bar:Jahreskalenda]] |
|||
[[be:Стагоддзе]] |
|||
[[be-x-old:Стагодзьдзе]] |
|||
[[bg:Век]] |
|||
[[br:Kantved]] |
|||
[[bs:Vijek]] |
|||
[[ca:Segle]] |
|||
[[ckb:سەدە]] |
|||
[[cs:Století]] |
|||
[[cv:Ĕмĕр]] |
|||
[[cy:Canrif]] |
|||
[[da:Århundrede]] |
|||
[[de:Jahrhundert]] |
|||
[[diq:Seserre]] |
|||
[[el:Αιώνας]] |
|||
[[en:Century]] |
|||
[[eo:Jarcento]] |
|||
[[es:Siglo]] |
|||
[[et:Sajandid]] |
|||
[[eu:Mende]] |
|||
[[fa:سده]] |
|||
[[fi:Vuosisata]] |
|||
[[fiu-vro:Aastagasada]] |
|||
[[fr:Siècle]] |
|||
[[fy:Ieu]] |
|||
[[ga:Aois]] |
|||
[[gag:Yüzyıl]] |
|||
[[gl:Século]] |
|||
[[hak:Sṳ-ki]] |
|||
[[he:מאה (זמן)]] |
|||
[[hr:Stoljeće]] |
|||
[[ht:Syèk]] |
|||
[[hu:Évszázad]] |
|||
[[hy:Դար]] |
|||
[[ia:Seculo]] |
|||
[[id:Abad]] |
|||
[[io:Yarcento]] |
|||
[[is:Öld]] |
|||
[[it:Secolo]] |
|||
[[ja:世紀]] |
|||
[[jbo:ctona'a]] |
|||
[[jv:Abad]] |
|||
[[ka:საუკუნე]] |
|||
[[kk:Ғасыр]] |
|||
[[kn:ಶತಮಾನ]] |
|||
[[ko:세기]] |
|||
[[ku:Sedsal]] |
|||
[[la:Saeculum]] |
|||
[[ln:Bonkámá]] |
|||
[[lt:Šimtmetis]] |
|||
[[lv:Gadsimts]] |
|||
[[map-bms:Abad]] |
|||
[[mk:Век]] |
|||
[[ml:നൂറ്റാണ്ട്]] |
|||
[[mn:Зуун]] |
|||
[[mr:शतक]] |
|||
[[ms:Abad]] |
|||
[[nah:Mācuīlpōhualxihuitl]] |
|||
[[ne:शताब्दी]] |
|||
[[nl:Eeuw]] |
|||
[[nn:Hundreår]] |
|||
[[no:Århundre]] |
|||
[[nrm:Syiclle]] |
|||
[[oc:Sègle]] |
|||
[[pa:ਸਦੀ]] |
|||
[[pl:Wiek]] |
|||
[[pnb:صدی]] |
|||
[[pt:Século]] |
|||
[[qu:Pachakwata]] |
|||
[[rmy:Shelbersh]] |
|||
[[ro:Secol]] |
|||
[[ru:Век]] |
|||
[[rue:Стороча]] |
|||
[[sah:Үйэ]] |
|||
[[scn:Sèculu]] |
|||
[[sco:Century]] |
|||
[[sh:Vijek]] |
|||
[[simple:Century]] |
|||
[[sk:Storočie]] |
|||
[[sl:Stoletje]] |
|||
[[sn:Chizana]] |
|||
[[sr:Век]] |
|||
[[su:Abad]] |
|||
[[sv:Sekel]] |
|||
[[sw:Karne]] |
|||
[[ta:நூற்றாண்டு]] |
|||
[[tg:Аср]] |
|||
[[th:ศตวรรษ]] |
|||
[[tr:Yüzyıl]] |
|||
[[tt:Гасыр]] |
|||
[[uk:Століття]] |
|||
[[ur:خط الوقت]] |
|||
[[uz:Asr]] |
|||
[[vi:Thế kỷ]] |
|||
[[war:Gatostuig]] |
|||
[[yo:Ọ̀rúndún]] |
|||
[[zh:世纪]] |
|||
[[zh-min-nan:Sè-kí]] |
|||
[[zh-yue:世紀]] |
|||
Kasalukuyang pagbabago noong 16:15, 5 Oktubre 2022
Ang dantaon o siglo[1] ay isang panahon na sumasakop o bumubuo sa isang daang taon (sandaang taon). Nakabilang ang mga dantaon sa ordinal na pagkakasunod sa Tagalog at sa maraming ibang wika. Sa Ingles, tinatawag na century ang dantaon na mula sa Latin na centum, na nangangahulugang isang daan. Dinadaglat minsa ang century bilang c.[2]
Ang isang sentenaryo ay ang ikasandaang taong anibersaryo, o ang isang pagdiriwang nito, tipikal ang pag-alaala ng isang pangyayari na nangyari noong isang daang taong nakalipas.
Simula at katapusan sa kalendaryong Gregoryano
[baguhin | baguhin ang wikitext]Bagaman, maaring ikahulugan ang isang dantaon bilang ang kahit anong arbitraryong panahon ng 100 taon, mayroon dalawang pananaw sa kalikasan ng pamantayang mga siglo. Ang una ay batay sa mahigpit na konstruksyon, habang ang isa naman ay base sa popular na perpektibo (pangkalahatang gamit).
Sang-ayon sa istriktong pagsasagawa ng kalendaryong Gregoryano, nagsimula ang unang siglo AD noong 1 AD at natapos noong 100 AD, na may kaparehong modelo sa nagpapatuloy pasulong. Sa ganitong modelo, ang ika-n na siglo ay nagsimula/magsisimula sa taon na (100 × n) − 99 at nagtatapos sa 100 × n. Dahil dito, kabilang lamang sa isang siglo ang isang taon, ang sentenaryong taon, na nagsisimula sa bilang ng dantaon (halimbawa, 1900 ang huling taon ng ika-19 na siglo).[3]
Sa pangkalahatang gamit, ginawa ang pagpapangkat ng mga dantaon batay sa kanilang binabahaging tambilang. Sa modelong ito, ang ika-n na siglo ay nagsimula/magsisimula sa taon na (100 x n) - 100 at nagtatapos sa (100 x n) - 1. Halimbawa, pangkalahatang pinapalagay ang ika-20 dantaon na mula 1900 hanggang 1999, inklusibo. Ang pagnunumero ng pang-astronomiyang taon at ang sistemang ISO 8601 na parehong naglalaman ng isang taong sero, kaya nagsisimula ang unang siglo na may taong sero sa halip na taong isa..[4]
| Taon | 1 | 2 | 3 | ... | 98 | 99 | 100 | 101 | 102 | 103 | ... | 198 | 199 | 200 | 1900 | ... | 1901 | 1902 | 1903 | ... | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | ... | 2098 | 2099 | 2100 | 2101 | 2102 | 2103 | ... | 2198 | 2199 | 2200 | ... |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Istrikto | Ika-1 dantaon | Ika-2 dantaon | ... | Ika-20 dantaon | Ika-21 dantaon | Ika-22 dantaon | ... | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Pangkalahatan | Ika-1 dantaon | Ika-2 dantaon | ... | Ika-20 dantaon | Ika-21 dantaon | Ika-22 dantaon | ... | |||||||||||||||||||||||||||||||
Kaparehong mga pagpepetsang yunit sa ibang sistemang kalendaryo
[baguhin | baguhin ang wikitext]Habang karaniwang ginagamit ang dantaon sa Kanluran, gumamit ang ibang kultura at kalendaryo ng pangkat ng mga taon na magkakaiba ang laki sa isang parehong paraan. Partikular, ang kalendaryong Hindu, na binubuo ang mga taon nito sa pangkat na 60,[5] habang ang kalendaryong Aztec naman ay nasa pangkat na 52.[6]
Tingnan din
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Mga sanggunain
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ English, Leo James (1977). "Siglo, dantaon, century". Tagalog-English Dictionary (sa wikang Ingles). Congregation of the Most Holy Redeemer. ISBN 9710810731.
{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "Oxford English Dictionary – List of Abbreviations".
- ↑ "The 21st Century and the 3rd Millennium". aa.usno.navy.mil/. U.S. Naval Observatory. 14 Hunyo 2011. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2 Oktubre 2019. Nakuha noong 15 Hunyo 2018.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "century". Oxford Dictionaries (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa ang orihinal noong 14 Hunyo 2018. Nakuha noong 10 Mayo 2018.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "www.vedavidyalaya.com" (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa ang orihinal noong 17 Disyembre 2013. Nakuha noong 4 Setyembre 2013.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "www.aztec-history.com" (sa wikang Ingles). Nakuha noong 4 Setyembre 2013.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Bibliyograpiya
[baguhin | baguhin ang wikitext]- The Battle of the Centuries[patay na link], Ruth Freitag, U.S. Government Printing Office. Available from the Superintendent of Documents, P.O. Box 371954, Pittsburgh, PA 15250- 7954. Cite stock no. 030-001-00153-9. Hinango noong 3 Marso 2019. (sa Ingles)