İçeriğe atla

Ahmet Tevfik İleri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ahmet Tevfik İleri
Türkiye Bayındırlık Bakanı
Görev süresi
19 Ocak 1958 - 27 Mayıs 1960
Başbakan Adnan Menderes
Yerine geldiği İbrahim Ethem Menderes
Yerine gelen Daniş Koper
7. Türkiye Cumhuriyeti Başbakan Yardımcısı
Görev süresi
25 Kasım 1957 - 19 Ocak 1958
Başbakan Adnan Menderes
Yerine geldiği Mehmet Fuad Köprülü
Yerine gelen Medeni Berk
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
Görev süresi
13 Nisan 1957 - 25 Kasım 1957
Başbakan Adnan Menderes
Yerine geldiği Ahmet Özel
Yerine gelen Hüseyin Celal Yardımcı
Görev süresi
11 Ağustos 1950 - 5 Nisan 1953
Başbakan Adnan Menderes
Yerine geldiği Nuri Özsan
Yerine gelen Rıfkı Salim Burçak
Türkiye Ulaştırma Bakanı
Görev süresi
22 Mayıs 1950 - 11 Ağustos 1950
Başbakan Adnan Menderes
Yerine geldiği Kemal Satır
Yerine gelen Seyfi Kurtbek
Türkiye Büyük Millet Meclisi
9., 10. ve 11. Dönem Milletvekili
Görev süresi
22 Mayıs 1950 - 25 Mayıs 1960
Seçim bölgesi 1950 – Samsun
1954 – Samsun
1957 – Samsun
Kişisel bilgiler
Doğum 1911
Hemşin, Rize
Ölüm 31 Aralık 1961 (50 yaşında)
Ankara
Defin yeri Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara
Partisi Demokrat Parti
Bitirdiği okul İstanbul Teknik Üniversitesi
Mesleği Mühendis
Dini İslam

Ahmet Tevfik İleri (1911, Hemşin, Rize - 31 Aralık 1961), Türk siyasetçi.

Babası Hafız Celal Efendi, annesi Fatma Hanım'dır. "İmamoğulları" adıyla bilinen bir aileye mensuptur. Ailesi, doğumdan birkaç yıl sonra İstanbul'a göçmüştü. İlk ve orta öğrenimini İstanbul'da Gelenbevi Ortaokulu'nda yaptıktan sonra 1933 yılında İTÜ Yüksek Mühendislik Okulu'nu bitirdi. Aynı yıl Vasfiye Hanım ile evlendi. Çiftin Cahide, Cahit, Ayşe adlarında üç çocukları oldu.

Öğrenciliğinin son yılında Millî Türk Talebe Birliği başkanlığını yaptı. Tevfik İleri, öğrencilik yıllarından itibaren hareketli bir hayat sürmüştü; öğrenciliğinde Bulgar gençleri tarafından Razgrad Türk mezarlığının tahribinin protestosu, Türkçenin daha yaygın bir şekilde kullanılması, yerli malına gerekli önemin verilmesi gibi amaçlarla miting ve gösterilerin yapılmasına öncülük etti. İstiklâl Marşı çalınırken ayağa kalkılması, 18 Mart günleri Çanakkale Şehitleri'nin anılması gibi gelenekler onun bu dönemdeki öncülüğünde başladı.

Mezuniyetten sonra 1933-1937 yılları arasında Erzurum'da karayolları mühendisliği, 1937- 1942 yıllarında Çanakkale'de, 1942- 1950 yılları arasında Samsun'da bayındırlık müdürlüğü yaptı. Samsun Karayolları 7. Bölge'nin ilk müdürüdür. 1950 seçimlerinde Demokrat Parti milletvekili olarak TBMM'ye girdi.

IX., X., XI. Dönem Samsun Milletvekilliği yapan İleri, meclise girişinin hemen ardından bakan olmuş ve uzun süre bakanlık yapmıştır. Ulaştırma (1950'de çok kısa bir süre), Millî Eğitim (1950-1953 ve 1957), Devlet Bakanlığı ve Başbakan Yardımcılığı (1957-1958) ve Bayındırlık Bakanlığı (1958-1960) görevlerinde bulunmuştur; 1953-1955 yılları arasında TBMM başkanvekilliği yapmıştır.

Bakanlıkları döneminde gerçekleştirdiği icraatların bazıları şunlardır: Din derslerini ilkokul programlarına soktu; din derslerinin okutulup okutulmama kararını velilerin seçimine bıraktı; 1930 yılında kapatılan İmam Hatip Liseleri'nin yirmi yıl sonra yeniden açılmasına öncülük etti. İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü'nü kurdu. Köy Enstitüleri'ni yeniden düzenleyerek öğretmen okullarıyla birleştirdi. Atatürk ve Orta Doğu Teknik üniversitelerinin açılışını gerçekleştirdi. İlk Boğaz Köprüsü projesi onun zamanında ihale seviyesine kadar geldi, ancak 60 ihtilali nedeniyle proje 10 yıl sonra gerçekleşebildi.

Tevfik İleri'nin mezarı, Cebeci Asri Mezarlığı.

27 Mayıs 1960 darbesinin ardından Yassıada mahkemelerinde idama mahkûm edilmiş, cezası ömür boyu hapse çevrilmiştir. Yargılamanın ardından Kayseri bölge cezaevine yollanan İleri, hastalanması üzerine Ankara Hastanesine kaldırıldı ve 31 Aralık 1961 günü öldü.

Anısına isminin verildiği birçok okul ve cadde bulunmaktadır.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Siyasi görevi
Önce gelen:
İbrahim Ethem Menderes
Türkiye Bayındırlık Bakanı
19 Ocak 1958 - 27 Mayıs 1960
Sonra gelen:
Daniş Koper
Önce gelen:
Mehmet Fuad Köprülü
Türkiye Başbakan Yardımcısı
25 Kasım 1957 - 19 Ocak 1958
Sonra gelen:
Medeni Berk
Önce gelen:
Hüseyin Celal Yardımcı
Türkiye Millî Eğitim Bakanı (vekil)
22 Mayıs 1959 - 8 Aralık 1959
Sonra gelen:
Mehmet Atıf Benderlioğlu
Önce gelen:
Ahmet Özel
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
13 Nisan 1957 - 25 Kasım 1957
Sonra gelen:
Hüseyin Celal Yardımcı
Önce gelen:
Nuri Özsan
Türkiye Millî Eğitim Bakanı
11 Ağustos 1950 - 5 Nisan 1953
Sonra gelen:
Rıfkı Salim Burçak
Önce gelen:
Kemal Satır
Türkiye Ulaştırma Bakanı
22 Mayıs 1950 - 11 Ağustos 1950
Sonra gelen:
Seyfi Kurtbek