Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đất đen”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào

Nội tuyến

Bản mới nhất lúc 02:35, ngày 27 tháng 3 năm 2024

Đất đen (Chernozem, tiếng Nga là чернозём/chernozyom^[1]^[2]) là loại đất có màu đen chứa tỷ lệ mùn cao^[3] (từ 4% đến 16%) và tỷ lệ hợp chất phosphor và amoniac cao^[4] Đất đen (Chernozem) là loại đất rất màu mỡ phì nhiêu và có thể tạo ra năng suất nông nghiệp cao với khả năng lưu trữ độ ẩm cao. Chernozem là Nhóm đất tham chiếu của Cơ sở tham chiếu thế giới về tài nguyên đất (WRB). Cái tên này xuất phát từ các thuật ngữ tiếng Nga có nghĩa là màu đen và đất cát đất đai hoặc vùng đất (chorny + zemlya)^[1]^[2]^[2]^[3]. Loại đất giàu chất hữu cơ có màu đen này lần đầu tiên được nhà địa chất người Nga Vasily Dokuchaev xác định vào năm 1883 ở thảo nguyên cỏ cao hoặc đồng cỏ ở Đông Ukraine và Tây Nga. Chernozem bao phủ khoảng 230 triệu ha đất. Có hai "vành đai chernozem" trên thế giới.

Một là Thảo nguyên Á-Âu kéo dài từ phía đông Croatia (Slavonia), dọc theo Danube (phía bắc Serbia, phía bắc Bulgaria (Đồng bằng sông Danube), nam và đông România (Đồng bằng Wallachia và Đồng bằng Moldavia), và Moldova, đến đông bắc Ukraine qua Vùng Đất Đen Trung tâm của miền Trung và miền Nam nước Nga đến Siberia.
Phần còn lại trải dài từ Thảo nguyên Canada ở Manitoba qua Great Plains (Đại bình nguyên) của Hoa Kỳ xa về phía nam như Kansas^[5], độ dày của lớp Chernozem có thể rất khác nhau, từ vài cm đến 1,5 mét (60 inch) ở Ukraine^[6], cũng như vùng Thung lũng sông Hồng ở miền Bắc Hoa Kỳ và Canada (vị trí của Hồ Agassiz thời tiền sử).

Địa hình chứa đất đen cũng có thể được tìm thấy với số lượng nhỏ ở những nơi khác (ví dụ: trên 1% ở Ba Lan), Hungary và Texas. Nó cũng tồn tại ở Đông Bắc Trung Quốc, gần Cáp Nhĩ Tân. Chernozem thực sự duy nhất ở Úc nằm xung quanh Nimmitabel, một số loại đất màu mỡ nhất trên lục địa Úc^[7]. Trước đây, xuất hiện một thị trường chợ đen cho việc khai thác và xuất bán đất đen bất hợp pháp ở Ukraine. Việc bán đất nông nghiệp là bất hợp pháp ở Ukraina kể từ năm 1992 cho đến khi lệnh cấm được dỡ bỏ vào năm 2020^[8], nhưng đất được vận chuyển bằng xe tải có thể được mua bán hợp pháp, nghĩa là người ta không được sở hữu mua bán những mảnh đất nông nghiệp nhưng lại được phép xúc đất lên để bán chúng^[9]. Theo tổ chức phi chính phủ Mặt trận Xanh có trụ sở tại Kharkiv, thị trường chợ đen mua Chernozem bất hợp pháp ở Ukraine được dự đoán đạt khoảng 900 triệu đô la Mỹ mỗi năm vào năm 2011^[10].

Chú thích

^ ^a ^b Russia Investment and Business Guide (bằng tiếng Anh). International Business Publications. 2007. tr. 63. ISBN 9781433041686. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2018.^{[liên kết hỏng]}
^ ^a ^b ^c “chernozem | Etymology, origin and meaning of chernozem by etymonline”. www.etymonline.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2022.
^ ^a ^b “Chernozem”. Merriam-Webster Online Dictionary. 2008. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2008.
^ “How Chemical Pre-Treatments in Particle Size Analysis Impact Wind Erosion Modeling”. AZoM.com (bằng tiếng Anh). 28 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2022.
^ Ecology of Arable Land – Perspectives and Challenges by M. Clarholm and L. Bergström ISBN 978-94-010-6950-2
^ Ukraine: Soils in Encyclopædia Britannica
^ KG McQueen. "The Tertiary Geology And Geomorphology Of The Monaro: The Perspective In 1994" Centre For Australian Regolith Studies, Canberra 1994
^ “Ukraine lifts ban on sale of farmland in bid to receive international funds”. Euronews. Euronews. 31 tháng 3 năm 2020.
^ Báo Nga: Ukraine bán rẻ đất cho Thụy Điển
^ Black market for rich black earth, Kyiv Post (9 November 2011)

Tham khảo

W. Zech, P. Schad, G. Hintermaier-Erhard: Soils of the World. Springer, Berlin 2022, Chapter 5.3.2. ISBN 978-3-540-30460-9

Liên kết ngoài

profile photos (with classification) Lưu trữ 2022-12-09 tại Wayback Machine WRB homepage
IUSS profile photos (with classification) IUSS World of Soils

[books.google.com-1] Russia Investment and Business Guide (bằng tiếng Anh). International Business Publications. 2007. tr. 63. ISBN 9781433041686. Truy cập ngày 11 tháng 1 năm 2018.^{[liên kết hỏng]}

[Etymonline-2] “chernozem | Etymology, origin and meaning of chernozem by etymonline”. www.etymonline.com (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2022.

[Merriam-Webster-3] “Chernozem”. Merriam-Webster Online Dictionary. 2008. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2008.

[4] “How Chemical Pre-Treatments in Particle Size Analysis Impact Wind Erosion Modeling”. AZoM.com (bằng tiếng Anh). 28 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 30 tháng 8 năm 2022.

[5] Ecology of Arable Land – Perspectives and Challenges by M. Clarholm and L. Bergström ISBN 978-94-010-6950-2

[6] Ukraine: Soils in Encyclopædia Britannica

[7] KG McQueen. "The Tertiary Geology And Geomorphology Of The Monaro: The Perspective In 1994" Centre For Australian Regolith Studies, Canberra 1994

[8] “Ukraine lifts ban on sale of farmland in bid to receive international funds”. Euronews. Euronews. 31 tháng 3 năm 2020.

[9] Báo Nga: Ukraine bán rẻ đất cho Thụy Điển

[10] Black market for rich black earth, Kyiv Post (9 November 2011)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

@@ Dòng 1: / Dòng 1: @@
 [[Tập tin:Aussaat Zuckerrübe Machtsum Schwarzerde.jpg|300px|nhỏ|phải|Một cánh đồng đất đen]]
 [[Tập tin:Изучение черночемов в Центрально-Черноземном государственном заповеднике.jpg|300px|nhỏ|phải|Phân tích địa chất cánh đồng đất đen]]
-'''Đất đen''' (''Chernozem'', [[tiếng Nga]] là ''чернозём''/''chernozyom''<ref>{{cite book|title=Russia Investment and Business Guide|date=2007|publisher=International Business Publications|isbn=9781433041686|page=63|url=https://books.google.com/books?id=BFC0zTM4TkAC&q=Chernozyom&pg=PA63|access-date=11 January 2018|language=en}}</ref><ref name=Etymonline>{{Cite web |title=chernozem {{!}} Etymology, origin and meaning of chernozem by etymonline |url=https://www.etymonline.com/word/chernozem |access-date=2022-10-05 |website=www.etymonline.com |language=en}}</ref>) là loại đất có màu đen chứa tỷ lệ [[mùn]] cao<ref name=Merriam-Webster>{{cite web    | url = http://www.merriam-webster.com/dictionary/chernozem  | title = Chernozem  | access-date = 2008-07-07| year = 2008 | work= Merriam-Webster Online Dictionary}}</ref> (từ 4% đến 16%) và tỷ lệ hợp chất [[phốt pho]] và [[amoniac]] cao<ref>{{cite news |title=How Chemical Pre-Treatments in Particle Size Analysis Impact Wind Erosion Modeling |url=https://www.azom.com/article.aspx?ArticleID=20616 |access-date=30 August 2022 |work=AZoM.com |date=28 July 2021 |language=en}}</ref> Đất đen (Chernozem) là loại đất rất màu mỡ phì nhiêu và có thể tạo ra năng suất nông nghiệp cao với khả năng lưu trữ [[độ ẩm]] cao. Chernozem là Nhóm đất tham chiếu của Cơ sở tham chiếu thế giới về tài nguyên đất (WRB). Cái tên này xuất phát từ các thuật ngữ tiếng Nga có nghĩa là màu đen và đất cát đất đai hoặc vùng đất (''chorny'' + ''zemlya'')<ref name=Etymonline/><ref name=Merriam-Webster/><ref>{{cite book|title=Russia Investment and Business Guide|date=2007|publisher=International Business Publications|isbn=9781433041686|page=63|url=https://books.google.com/books?id=BFC0zTM4TkAC&q=Chernozyom&pg=PA63|access-date=11 January 2018|language=en}}</ref><ref name=Etymonline>{{Cite web |title=chernozem {{!}} Etymology, origin and meaning of chernozem by etymonline |url=https://www.etymonline.com/word/chernozem |access-date=2022-10-05 |website=www.etymonline.com |language=en}}</ref>. Loại đất giàu chất hữu cơ có màu đen này lần đầu tiên được nhà địa chất người Nga [[Vasily Dokuchaev]] xác định vào năm 1883 ở thảo nguyên cỏ cao hoặc đồng cỏ ở Đông Ukraine và Tây Nga.
+'''Đất đen''' (''Chernozem'', [[tiếng Nga]] là ''чернозём''/''chernozyom''<ref name="books.google.com">{{chú thích sách|title=Russia Investment and Business Guide|date=2007|publisher=International Business Publications|isbn=9781433041686|page=63|url=https://books.google.com/books?id=BFC0zTM4TkAC&q=Chernozyom&pg=PA63|access-date=11 January 2018|language=en}}{{Liên kết hỏng|date=2023-07-14 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref name=Etymonline>{{chú thích web |title=chernozem {{!}} Etymology, origin and meaning of chernozem by etymonline |url=https://www.etymonline.com/word/chernozem |access-date=2022-10-05 |website=www.etymonline.com |language=en}}</ref>) là loại đất có màu đen chứa tỷ lệ [[mùn]] cao<ref name=Merriam-Webster>{{chú thích web    | url = http://www.merriam-webster.com/dictionary/chernozem  | title = Chernozem  | access-date = 2008-07-07| year = 2008 | work= Merriam-Webster Online Dictionary}}</ref> (từ 4% đến 16%) và tỷ lệ hợp chất [[phosphor]] và [[amoniac]] cao<ref>{{chú thích báo |title=How Chemical Pre-Treatments in Particle Size Analysis Impact Wind Erosion Modeling |url=https://www.azom.com/article.aspx?ArticleID=20616 |access-date=30 August 2022 |work=AZoM.com |date=28 July 2021 |language=en}}</ref> Đất đen (Chernozem) là loại đất rất màu mỡ phì nhiêu và có thể tạo ra năng suất nông nghiệp cao với khả năng lưu trữ [[độ ẩm]] cao. Chernozem là Nhóm đất tham chiếu của Cơ sở tham chiếu thế giới về tài nguyên đất (WRB). Cái tên này xuất phát từ các thuật ngữ tiếng Nga có nghĩa là màu đen và đất cát đất đai hoặc vùng đất (''chorny'' + ''zemlya'')<ref name="books.google.com"/><ref name=Etymonline/><ref name=Etymonline/><ref name=Merriam-Webster/>. Loại đất giàu chất hữu cơ có màu đen này lần đầu tiên được nhà địa chất người Nga [[Vasily Dokuchaev]] xác định vào năm 1883 ở thảo nguyên cỏ cao hoặc đồng cỏ ở Đông Ukraine và Tây Nga. Chernozem bao phủ khoảng 230 triệu [[ha]] đất. Có hai "vành đai chernozem" trên thế giới.
+* Một là [[Thảo nguyên Á-Âu]] kéo dài từ phía đông [[Croatia]] ([[Slavonia]]), dọc theo [[Danube]] (phía bắc [[Serbia]], phía bắc [[Bulgaria]] ([[Đồng bằng sông Danubian (Bulgaria)|Đồng bằng sông Danube]]), nam và đông [[România]] ([[Đồng bằng Wallachia]] và [[Đồng bằng Moldavia]]), và [[Moldova]], đến đông bắc [[Ukraine]] qua [[Vùng kinh tế Đất Đen Trung tâm|Vùng Đất Đen Trung tâm]] của [[Vùng liêng bang Trung tâm|miền Trung]] và [[Vùng liên bang Phía Nam|miền Nam]] nước [[Liên bang Nga|Nga]] đến [[Siberia]].
+* Phần còn lại trải dài từ [[Thảo nguyên Canada]] ở [[Manitoba]] qua [[Great Plains]] (Đại bình nguyên) của Hoa Kỳ xa về phía nam như Kansas<ref>[https://books.google.com/books?id=GTHrCAAAQBAJ&dq=kansas+Chernozem+soil&pg=PA58 Ecology of Arable Land – Perspectives and Challenges] by M. Clarholm and L. Bergström {{ISBN|978-94-010-6950-2}}</ref>, độ dày của lớp Chernozem có thể rất khác nhau, từ vài cm đến 1,5 mét (60 inch) ở Ukraine<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/612921/Ukraine/30095/Soils Ukraine: Soils] in [[Encyclopædia Britannica]]</ref>, cũng như vùng [[Thung lũng sông Hồng]] ở miền Bắc Hoa Kỳ và Canada (vị trí của [[Hồ Agassiz]] thời tiền sử).
+Địa hình chứa đất đen cũng có thể được tìm thấy với số lượng nhỏ ở những nơi khác (ví dụ: trên 1% ở Ba Lan), Hungary và Texas. Nó cũng tồn tại ở [[Đông Bắc Trung Quốc]], gần [[Cáp Nhĩ Tân]]. Chernozem thực sự duy nhất ở Úc nằm xung quanh [[Nimmitabel]], một số loại đất màu mỡ nhất trên lục địa Úc<ref>KG McQueen. "[http://regolith.org.au/docs/cars/carspub2.pdf The Tertiary Geology And Geomorphology Of The Monaro: The Perspective In 1994]" Centre For Australian Regolith Studies, Canberra 1994</ref>. Trước đây, xuất hiện một thị trường [[chợ đen]] cho việc khai thác và xuất bán đất đen bất hợp pháp ở Ukraine. Việc bán đất nông nghiệp là bất hợp pháp ở Ukraina kể từ năm 1992 cho đến khi lệnh cấm được dỡ bỏ vào năm 2020<ref>{{chú thích web |title=Ukraine lifts ban on sale of farmland in bid to receive international funds |url=https://www.euronews.com/2020/03/31/ukraine-lifts-ban-on-sale-of-farmland-in-bid-to-receive-international-funds |website=Euronews |date=31 March 2020 |publisher=Euronews}}</ref>, nhưng đất được vận chuyển bằng xe tải có thể được mua bán hợp pháp, nghĩa là người ta không được sở hữu mua bán những mảnh đất nông nghiệp nhưng lại được phép xúc đất lên để bán chúng<ref>[https://viettimes.vn/bao-nga-ukraine-ban-re-dat-cho-thuy-dien-post7686.html Báo Nga: Ukraine bán rẻ đất cho Thụy Điển]</ref>. Theo tổ chức phi chính phủ Mặt trận Xanh có trụ sở tại [[Kharkiv]], thị trường chợ đen mua Chernozem bất hợp pháp ở Ukraine được dự đoán đạt khoảng 900 triệu đô la Mỹ mỗi năm vào năm 2011<ref>[https://www.kyivpost.com/article/opinion/op-ed/black-market-for-rich-black-earth-116610.html Black market for rich black earth], [[Kyiv Post]] (9 November 2011)</ref>.
-Chernozem bao phủ khoảng 230 triệu [[ha]] đất. Có hai "vành đai chernozem" trên thế giới. Một là [[Thảo nguyên Á-Âu]] kéo dài từ phía đông [[Croatia]] ([[Slavonia]]), dọc theo [[Danube]] (phía bắc [[Serbia]], phía bắc [[Bulgaria]] ([[ Đồng bằng sông Danubian (Bulgaria)|Đồng bằng sông Danube]]), nam và đông [[Rumani]] ([[Đồng bằng Wallachia]] và [[Đồng bằng Moldavia]]), và [[Moldova]], đến đông bắc [[Ukraine]] qua [[Vùng Đất Đen Trung tâm]] của miền Trung và miền Nam nước Nga đến [[Siberia]]. Phần còn lại trải dài từ [[Thảo nguyên Canada]] ở [[Manitoba]] qua [[Great Plains]] (Đại bình nguyên) của Hoa Kỳ xa về phía nam như Kansas<ref>[https://books.google.com/books?id=GTHrCAAAQBAJ&dq=kansas+Chernozem+soil&pg=PA58 Ecology of Arable Land – Perspectives and Challenges] by M. Clarholm and L. Bergström {{ISBN|978-94-010-6950-2}}</ref>, độ dày của lớp Chernozem có thể rất khác nhau, từ vài cm đến 1,5 mét (60 inch) ở Ukraine<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/612921/Ukraine/30095/Soils Ukraine: Soils] in [[Encyclopædia Britannica]]</ref>, cũng như vùng [[Thung lũng sông Hồng]] ở miền Bắc Hoa Kỳ và Canada (vị trí của [[Hồ Agassiz]] thời tiền sử).
-Địa hình chứa đất đen cũng có thể được tìm thấy với số lượng nhỏ ở những nơi khác (ví dụ: trên 1% ở Ba Lan), Hungary và Texas. Nó cũng tồn tại ở [[Đông Bắc Trung Quốc]], gần [[Cáp Nhĩ Tân]]. Chernozem thực sự duy nhất ở Úc nằm xung quanh [[Nimmitabel]], một số loại đất màu mỡ nhất trên lục địa Úc<ref>KG McQueen. "[http://regolith.org.au/docs/cars/carspub2.pdf The Tertiary Geology And Geomorphology Of The Monaro: The Perspective In 1994]" Centre For Australian Regolith Studies, Canberra 1994</ref>. Trước đây, xuất hiện một thị trường [[chợ đen]] cho việc khai thác và xuất bán đất đen bất hợp pháp ở Ukraine. Việc bán đất nông nghiệp là bất hợp pháp ở Ukraine kể từ năm 1992 cho đến khi lệnh cấm được dỡ bỏ vào năm 2020<ref>{{cite web |title=Ukraine lifts ban on sale of farmland in bid to receive international funds |url=https://www.euronews.com/2020/03/31/ukraine-lifts-ban-on-sale-of-farmland-in-bid-to-receive-international-funds |website=Euronews |date=31 March 2020 |publisher=Euronews}}</ref>, nhưng đất được vận chuyển bằng xe tải có thể được mua bán hợp pháp, nghĩa là người ta không được sở hữu mua bán những mảnh đất nông nghiệp nhưng lại được phép xúc đất lên để bán chúng<ref>[https://viettimes.vn/bao-nga-ukraine-ban-re-dat-cho-thuy-dien-post7686.html Báo Nga: Ukraine bán rẻ đất cho Thụy Điển]</ref>. Theo tổ chức phi chính phủ Mặt trận Xanh có trụ sở tại [[Kharkiv]], thị trường chợ đen mua Chernozem bất hợp pháp ở Ukraine được dự đoán đạt khoảng 900 triệu đô la Mỹ mỗi năm vào năm 2011<ref>[https://www.kyivpost.com/article/opinion/op-ed/black-market-for-rich-black-earth-116610.html Black market for rich black earth], [[Kyiv Post]] (9 November 2011)</ref>.
 ==Chú thích==
@@ Dòng 12: / Dòng 12: @@
 * W. Zech, P. Schad, G. Hintermaier-Erhard: Soils of the World. Springer, Berlin 2022, Chapter 5.3.2. {{ISBN|978-3-540-30460-9}}
 ==Liên kết ngoài==
-* [https://www3.ls.tum.de/boku/wrb-working-group/pictures/ profile photos (with classification)] WRB homepage
+* [https://www3.ls.tum.de/boku/wrb-working-group/pictures/ profile photos (with classification)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221209234232/https://www3.ls.tum.de/boku/wrb-working-group/pictures/ |date=2022-12-09 }} WRB homepage
 * [https://www.iuss.org/index.php?article_id=73 IUSS profile photos (with classification)] IUSS World of Soils
 [[Thể loại:Đất đai]]
 [[Thể loại:Nông nghiệp]]
+[[Thể loại:Canadian Prairies]]
+[[Thể loại:Địa chất Canada]]
+[[Thể loại:Địa chất Nga]]
+[[Thể loại:Địa chất Hoa Kỳ]]
+[[Thể loại:Đại Bình nguyên Bắc Mỹ]]
+[[Thể loại:Thổ nhưỡng học]]
+[[Thể loại:Loại đất]]