Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Các nước Bắc Âu”
n →Liên kết ngoài: clean up using AWB |
n (Bot) AlphamaEditor, Executed time: 00:00:07.8000257 |
||
(Không hiển thị 15 phiên bản của 12 người dùng ở giữa) | |||
Dòng 1: | Dòng 1: | ||
{{Infobox Country |
{{Infobox Country |
||
|conventional_long_name = Các nước Bắc Âu |
| conventional_long_name = Các nước Bắc Âu |
||
|native_name = <div style="padding:0.3em 0 0.1em;line-height:1.0em;font-size:90%;">''Norden''<br/>{{resize|75%|{{nobold|([[tiếng Đan Mạch|Đan Mạch]]{{\}}[[tiếng Na Uy|Na Uy]]{{\}}[[tiếng Thụy Điển|Thụy Điển]])}}}}</div> |
| native_name = <div style="padding:0.3em 0 0.1em;line-height:1.0em;font-size:90%;">''Norden''<br/>{{resize|75%|{{nobold|([[tiếng Đan Mạch|Đan Mạch]]{{\}}[[tiếng Na Uy|Na Uy]]{{\}}[[tiếng Thụy Điển|Thụy Điển]])}}}}</div>{{unbulleted list|item_style=font-size:88% |
||
|{{native name|fi|Pohjoismaat}} |
|||
⚫ | |||
|{{native name|is|Norðurlöndin}} |
|||
|map_caption = |
|||
|{{native name|fo|Norðurlond}} |
|||
{{unbulleted list |
|||
|{{native name|kl|Nunat Avannarliit}} |
|||
|{{native name|se|Davveriikkat}} |
|||
}} |
|||
| image_map = Nordic countries orthographic.svg |
|||
| map_caption = Vị trí của các nước Bắc Âu (xanh) trên [[thế giới]] |
|||
⚫ | |||
| map_caption2 = {{unbulleted list |
|||
| {{nowrap|Các nước Bắc Âu ({{color|#ff8811|cam }} và {{color|#ff0000|đỏ}})}} |
| {{nowrap|Các nước Bắc Âu ({{color|#ff8811|cam }} và {{color|#ff0000|đỏ}})}} |
||
| {{small|[[Scandinavia]] ({{color|#ff0000|đỏ}})}} |
| {{small|[[Scandinavia]] ({{color|#ff0000|đỏ}})}} |
||
}} |
}} |
||
|admin_center_type = Thủ đô |
| admin_center_type = [[Thủ đô]] |
||
|admin_center = |
| admin_center = {{collapsible list |
||
{{collapsible list |
|||
|titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |
|titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |
||
|title = 8 thành phố |
|title = 8 thành phố |
||
Dòng 24: | Dòng 30: | ||
| {{flagicon|Greenland}} [[Nuuk]] |
| {{flagicon|Greenland}} [[Nuuk]] |
||
}} |
}} |
||
|membership = |
| membership = {{collapsible list |
||
{{collapsible list |
|||
|titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |
|titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |
||
|title = {{nowrap|Quốc gia{{\}}Lãnh thổ}} |
|title = {{nowrap|Quốc gia{{\}}Lãnh thổ}} |
||
Dòng 34: | Dòng 39: | ||
|{{flagcountry|Åland}} |{{flagcountry|Faroe Islands}} |{{flagcountry|Greenland}} |
|{{flagcountry|Åland}} |{{flagcountry|Faroe Islands}} |{{flagcountry|Greenland}} |
||
}} |
}} |
||
|languages_type = Ngôn ngữ |
| languages_type = Ngôn ngữ |
||
|languages = |
| languages = {{collapsible list |
||
{{collapsible list |
|||
|titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |
|titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |
||
|title = 8 ngôn ngữ |
|title = 8 ngôn ngữ |
||
Dòng 42: | Dòng 46: | ||
|[[tiếng Iceland|Iceland]] |[[tiếng Na Uy]] |[[tiếng Sami|Sami]] |[[tiếng Thụy Điển|Thụy Điển]] |
|[[tiếng Iceland|Iceland]] |[[tiếng Na Uy]] |[[tiếng Sami|Sami]] |[[tiếng Thụy Điển|Thụy Điển]] |
||
}} |
}} |
||
|area_magnitude = |
| area_magnitude = |
||
|area_km2 = 3501721 |
| area_km2 = 3501721 |
||
|percent_water = |
| percent_water = |
||
|population_estimate = 25650540 |
| population_estimate = 25650540 |
||
|population_estimate_year = 2012 |
| population_estimate_year = [[2012]] |
||
|population_census = 25478559 |
| population_census = 25478559 |
||
|population_census_year = 2000 |
| population_census_year = 2000 |
||
|population_density_km2 = 7.24 |
| population_density_km2 = 7.24 |
||
|population_density_sq_mi = |
| population_density_sq_mi = |
||
|GDP_PPP = |
| GDP_PPP = |
||
|GDP_PPP_per_capita = |
| GDP_PPP_per_capita = |
||
|GDP_nominal = |
| GDP_nominal = |
||
|GDP_nominal_year = |
| GDP_nominal_year = |
||
|GDP_nominal_per_capita = |
| GDP_nominal_per_capita = |
||
|Failed state index = |
| Failed state index = |
||
|Gini_year |
| Gini_year = |
||
| |
| Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |
||
| Gini = <!--number only--> |
|||
|currency = |
|||
| Gini_ref = |
|||
{{collapsible list |
|||
| Gini_rank = |
|||
| HDI_year = |
|||
| HDI_change = <!--increase/decrease/steady--> |
|||
| HDI = <!--number only--> |
|||
| HDI_ref = |
|||
| HDI_rank = |
|||
| currency = {{collapsible list |
|||
|titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |
|titlestyle = background:transparent;text-align:left;font-weight:normal; |
||
|title = 6 tiền tệ |
|title = 6 tiền tệ |
||
Dòng 70: | Dòng 81: | ||
| {{flagicon|Iceland}} [[króna Iceland|Króna]] |
| {{flagicon|Iceland}} [[króna Iceland|Króna]] |
||
}} |
}} |
||
|time_zone |
| time_zone = |
||
| utc_offset = |
|||
| demonym = |
|||
| area_rank = |
|||
| GDP_PPP_year = |
|||
| today = |
|||
}} |
}} |
||
'''Các nước Bắc Âu''' bao gồm [[Đan Mạch]], [[Phần Lan]], [[Iceland]], [[Na Uy]] và [[Thụy Điển]] cùng các lãnh thổ phụ thuộc là [[Quần đảo Faroe]], [[Greenland]], [[Svalbard]] và [[Quần đảo Åland]]. Trong [[tiếng Anh]], "[[Scandinavia]]" đôi khi cũng được sử dụng như |
'''Các nước Bắc Âu''' bao gồm [[Đan Mạch]], [[Phần Lan]], [[Iceland]], [[Na Uy]] và [[Thụy Điển]] cùng các [[Danh sách lãnh thổ phụ thuộc|lãnh thổ phụ thuộc]] là [[Quần đảo Faroe]], [[Greenland]], [[Svalbard]] và [[Åland|Quần đảo Åland]]. Trong [[tiếng Anh]], "[[Scandinavia]]" đôi khi cũng được sử dụng như 1 [[từ đồng nghĩa]] với các nước [[Bắc Âu]] (thường không bao gồm [[Greenland]]), song thuật ngữ này chính xác hơn thì chỉ đề cập đến [[Đan Mạch]], [[Na Uy]] và [[Thụy Điển]]. |
||
5 [[quốc gia]] và 4 [[Vùng tự trị|khu vực tự trị]] của khu vực chia sẻ nhiều nét [[lịch sử]] chung, cũng như các điểm chung trong [[xã hội]], như [[hệ thống]] [[chính trị]] và [[mô thức Bắc Âu]]. Về mặt [[chính trị]], các nước Bắc Âu không hợp thành 1 [[thực thể]] riêng biệt, song họ hợp tác với nhau thông qua [[Hội đồng Bắc Âu]]. Các nước Bắc Âu có tổng [[dân số]] xấp xỉ 25 triệu [[người]], sở hữu [[diện tích]] trên 3,5 triệu [[Kilômét vuông|km²]] ([[Greenland]] chiếm khoảng 60% tổng [[diện tích]]). |
|||
Mặc dù khu vực không đồng nhất về ngôn ngữ, với |
Mặc dù khu vực không đồng nhất về [[ngôn ngữ]], với 3 [[Ngữ hệ|nhóm ngôn ngữ]] không có liên hệ, song [[di sản ngôn ngữ]] chung là một trong những yếu tố tạo nên bản sắc [[Bắc Âu]]. Các ngôn ngữ [[ngữ chi Scandinavia|Scandinavia]] lục địa: [[tiếng Đan Mạch]], [[tiếng Na Uy]] và [[tiếng Thụy Điển]] được xem là hiểu lẫn nhau. Các ngôn ngữ này được dạy trong [[trường học]] khắp các nước [[Bắc Âu]]; như [[tiếng Thụy Điển]] là 1 môn học bắt buộc trong các [[trường học]] ở [[Phần Lan]]; trong khi [[tiếng Đan Mạch]] là bắt buộc trong các [[trường học]] tại [[Iceland]], [[Quần đảo Faroe]] và [[Greenland]]. Các ngôn ngữ Scandinavia cùng với [[tiếng Faroe]] và [[tiếng Iceland]] đều thuộc [[Ngữ tộc German|nhóm ngôn ngữ German]]. [[Tiếng Phần Lan]] và [[Ngữ chi Sami|tiếng Sami]] thuộc [[ngữ hệ Ural]], chúng được nói ở bắc bộ Na Uy, Thụy Điển, cùng Phần Lan. [[Tiếng Greenland]], 1 [[ngôn ngữ]] thuộc [[ngữ hệ Eskimo-Aleut]], được nói tại [[Greenland]]. |
||
== Bảng niên đại== |
== Bảng niên đại== |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
||
! |
![[Thế kỷ]]|| colspan="9" |Các [[thực thể]] [[chính trị]] [[Bắc Âu]] |
||
|- style="text-align:center;" |
|- style="text-align:center;" |
||
| style="background:#f6faff; width:10%; "| 21 |
| style="background:#f6faff; width:10%; "|[[Thế kỷ 21|XXI]] |
||
| style="background:gold; width:12%; "|[[Đan Mạch]] (EU) |
| style="background:gold; width:12%; "|[[Đan Mạch]] ([[Liên minh châu Âu|EU]]) |
||
| rowspan="2" style="width:12%; background:#fafaff; "|[[Iceland]] |
| rowspan="2" style="width:12%; background:#fafaff; "|[[Iceland]] |
||
| rowspan="2" style="width:12%; background:#ffc0c0; "|''[[Quần đảo Faroe]]'' |
| rowspan="2" style="width:12%; background:#ffc0c0; "|''[[Quần đảo Faroe]]'' |
||
| rowspan="2" style="width:12%; background:#ffc0c0; "|''[[Greenland]]'' |
| rowspan="2" style="width:12%; background:#ffc0c0; "|''[[Greenland]]'' |
||
| rowspan="2" style="width:12%; background:#ccf; "|[[Na Uy]] |
| rowspan="2" style="width:12%; background:#ccf; "|[[Na Uy]] |
||
| colspan="2" style="width:12%; background:gold; "|[[Thụy Điển]] (EU) |
| colspan="2" style="width:12%; background:gold; "|[[Thụy Điển]] ([[Liên minh châu Âu|EU]]) |
||
| style="background:gold; width:12%; "|''[[Åland]] (EU)'' |
| style="background:gold; width:12%; "|''[[Åland]] ([[Liên minh châu Âu|EU]])'' |
||
| style="background:gold; width:12%; "|[[Phần Lan]] (EU) |
| style="background:gold; width:12%; "|[[Phần Lan]] ([[Liên minh châu Âu|EU]]) |
||
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
||
|[[Thế kỷ 20|XX]] |
|||
|20 |
|||
| style="background:#ffc0c0; text-align:center;"|Đan Mạch |
| style="background:#ffc0c0; text-align:center;"|Đan Mạch |
||
| colspan="2" style="background:#ffff80; "|Thụy Điển |
| colspan="2" style="background:#ffff80; "|Thụy Điển |
||
Dòng 100: | Dòng 116: | ||
| style="background:#ff8080; "|Phần Lan |
| style="background:#ff8080; "|Phần Lan |
||
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
||
|[[Thế kỷ 19|XIX]] |
|||
| 19 |
|||
| colspan="4" style="background:#ffc0c0;"|Đan Mạch |
| colspan="4" style="background:#ffc0c0;"|Đan Mạch |
||
| colspan="3" style="background:#f8fff8;"|[[Liên |
| colspan="3" style="background:#f8fff8;"|[[Liên minh giữa Thụy Điển và Na Uy]] |
||
| colspan="2" style="background:#ff8080;"|''[[Đại |
| colspan="2" style="background:#ff8080;"|''[[Đại Công quốc Phần Lan]]'' thuộc [[Đế quốc Nga|Nga]] |
||
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
||
|[[Thế kỷ 16|XVI]]-[[Thế kỷ 18|XVIII]] |
|||
| 18 |
|||
| |
| colspan="5" style="background:#f8fff8;" |[[Đan Mạch–Na Uy|Đan Mạch-Na Uy]] |
||
| |
| colspan="4" style="background:#ffff80;" |[[Đế quốc Thụy Điển]] |
||
|- |
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
||
|[[Thế kỷ 15|XV]] |
|||
| 17 |
|||
| |
| colspan="9" style="background:#f8fff8;" |[[Liên minh Kalmar]] |
||
⚫ | |||
| 16 |
|||
|[[Thế kỷ 13|XIII]]-[[Thế kỷ 14|XIV]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| 15 |
|||
| colspan=" |
| colspan="4" style="border:none; background:#ccf;" |[[Đế quốc Na Uy]] |
||
| |
| colspan="4" rowspan="2" style="background:#ffff80;" |Thụy Điển |
||
⚫ | |||
| 14 |
|||
|[[Thế kỷ 12|XII]] |
|||
⚫ | |||
| |
| style="background:#fafaff;" |[[Quốc gia Tự do Iceland]] |
||
| |
| colspan="3" style="background:#ccf; border:none;" | |
||
|- |
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
||
⚫ | |||
| 13 |
|||
|- |
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
||
|[[Dân tộc thiểu số|Thiểu số]] |
|||
| 12 |
|||
⚫ | |||
| style="background:#fafaff;"|[[Quốc gia Tự do Iceland]] |
|||
| colspan="3" style="background:#ccf; border:none;"| |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
|- style="background:#f6faff; text-align:center;" |
|||
|Thiểu số |
|||
⚫ | |||
|} |
|} |
||
⚫ | |||
* |
*Chú ý: in nghiên thể hiện một lãnh thổ phụ thuộc hoặc khu vực tự trị. |
||
* 1: Những người định cư ban đầu tại Faroe và Iceland có nguồn gốc Bắc Âu (chủ yếu là Na Uy). |
* 1: Những người định cư ban đầu tại Faroe và Iceland có nguồn gốc [[Bắc Âu]] (chủ yếu là [[Na Uy]]). |
||
</small> |
|||
⚫ | |||
== Tham khảo == |
== Tham khảo == |
||
Dòng 141: | Dòng 152: | ||
== Liên kết ngoài == |
== Liên kết ngoài == |
||
{{ |
{{thể loại Commons|The Nordic region}} |
||
*[http://www.norden.org/en Norden], website của Hội đồng Bắc Âu và Hội đồng Bộ trưởng Bắc Âu. |
*[http://www.norden.org/en Norden], website của [[Hội đồng Bắc Âu]] và [[Hội đồng Bộ trưởng Bắc Âu]]. |
||
{{Nordic Council}} |
{{Nordic Council}} |
||
Dòng 148: | Dòng 159: | ||
{{DEFAULTSORT:Bắc Âu}} |
{{DEFAULTSORT:Bắc Âu}} |
||
[[Thể loại:Bắc Âu| ]] |
[[Thể loại:Các nước Bắc Âu| ]] |
||
[[Thể loại: |
[[Thể loại:Địa lý Bắc Âu]] |
||
[[Thể loại:Vùng văn hóa]] |
|||
[[Thể loại:Vùng của châu Âu]] |
|||
[[Thể loại:Quốc gia và vùng lãnh thổ German]] |
|||
[[Thể loại:Địa lý châu Âu]] |
|||
[[Thể loại:Địa lý Bắc Mỹ]] |
|||
[[Thể loại:Hội đồng Bắc Âu]] |
|||
[[Thể loại:Vùng của Bắc Mỹ]] |
Bản mới nhất lúc 10:50, ngày 1 tháng 9 năm 2024
Các nước Bắc Âu
|
|
---|---|
Tên bản ngữ
| |
Vị trí của các nước Bắc Âu (xanh) trên thế giới | |
| |
Thủ đô | |
Ngôn ngữ | |
Thành viên | Quốc gia / Lãnh thổ
|
Địa lý | |
Diện tích | |
• Tổng cộng | 3.501.721 km2 1.352.022 mi2 |
Dân số | |
• Ước lượng 2012 | 25650540 |
• Điều tra 2000 | 25478559 |
• Mật độ | 7.24/km2 18,8/mi2 |
Kinh tế | |
Đơn vị tiền tệ |
Các nước Bắc Âu bao gồm Đan Mạch, Phần Lan, Iceland, Na Uy và Thụy Điển cùng các lãnh thổ phụ thuộc là Quần đảo Faroe, Greenland, Svalbard và Quần đảo Åland. Trong tiếng Anh, "Scandinavia" đôi khi cũng được sử dụng như 1 từ đồng nghĩa với các nước Bắc Âu (thường không bao gồm Greenland), song thuật ngữ này chính xác hơn thì chỉ đề cập đến Đan Mạch, Na Uy và Thụy Điển.
5 quốc gia và 4 khu vực tự trị của khu vực chia sẻ nhiều nét lịch sử chung, cũng như các điểm chung trong xã hội, như hệ thống chính trị và mô thức Bắc Âu. Về mặt chính trị, các nước Bắc Âu không hợp thành 1 thực thể riêng biệt, song họ hợp tác với nhau thông qua Hội đồng Bắc Âu. Các nước Bắc Âu có tổng dân số xấp xỉ 25 triệu người, sở hữu diện tích trên 3,5 triệu km² (Greenland chiếm khoảng 60% tổng diện tích).
Mặc dù khu vực không đồng nhất về ngôn ngữ, với 3 nhóm ngôn ngữ không có liên hệ, song di sản ngôn ngữ chung là một trong những yếu tố tạo nên bản sắc Bắc Âu. Các ngôn ngữ Scandinavia lục địa: tiếng Đan Mạch, tiếng Na Uy và tiếng Thụy Điển được xem là hiểu lẫn nhau. Các ngôn ngữ này được dạy trong trường học khắp các nước Bắc Âu; như tiếng Thụy Điển là 1 môn học bắt buộc trong các trường học ở Phần Lan; trong khi tiếng Đan Mạch là bắt buộc trong các trường học tại Iceland, Quần đảo Faroe và Greenland. Các ngôn ngữ Scandinavia cùng với tiếng Faroe và tiếng Iceland đều thuộc nhóm ngôn ngữ German. Tiếng Phần Lan và tiếng Sami thuộc ngữ hệ Ural, chúng được nói ở bắc bộ Na Uy, Thụy Điển, cùng Phần Lan. Tiếng Greenland, 1 ngôn ngữ thuộc ngữ hệ Eskimo-Aleut, được nói tại Greenland.
Bảng niên đại
[sửa | sửa mã nguồn]Thế kỷ | Các thực thể chính trị Bắc Âu | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XXI | Đan Mạch (EU) | Island | Quần đảo Faroe | Grönland | Na Uy | Thụy Điển (EU) | Åland (EU) | Phần Lan (EU) | |
XX | Đan Mạch | Thụy Điển | Åland | Phần Lan | |||||
XIX | Đan Mạch | Liên minh giữa Thụy Điển và Na Uy | Đại Công quốc Phần Lan thuộc Nga | ||||||
XVI-XVIII | Đan Mạch-Na Uy | Đế quốc Thụy Điển | |||||||
XV | Liên minh Kalmar | ||||||||
XIII-XIV | Đan Mạch | Đế quốc Na Uy | Thụy Điển | ||||||
XII | Quốc gia Tự do Iceland | ||||||||
Dân tộc | người Đan Mạch | người Iceland¹ | người Faroe¹ | người Greenland | người Na Uy | người Thụy Điển | người Phần Lan | ||
Thiểu số | người Đức | người Đan Mạch | người Na Uy/Đan Mạch | người Sami/Kven | người Phần Lan/Sami | người Phần Lan | người Thụy Điển/Sami/Karelia |
- Chú ý: in nghiên thể hiện một lãnh thổ phụ thuộc hoặc khu vực tự trị.
- 1: Những người định cư ban đầu tại Faroe và Iceland có nguồn gốc Bắc Âu (chủ yếu là Na Uy).
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Các nước Bắc Âu. |
- Norden, website của Hội đồng Bắc Âu và Hội đồng Bộ trưởng Bắc Âu.