ʻO kekahi kahua kula kūikawā e kūkulu ʻia nei no ka pani hakahaka ʻana i ke kula ʻo King Kamehameha III Elementary School i luku ʻia, nāna e kōkua pū aku i nā haumāna kula kaiapuni. 

Kā ka luna hoʻoponopono nota: Unuhi ʻia na Ākea Kahikina. Click here to read this article in English.

E hoʻi mai ana nā haumāna kula kaiapuni he nui no Lahaina i ko lākou mau lumi papa ma ʻApelila. 

ʻO nā haumāna no Lahaina ma loko o Ka Papahana Kula Kaiapuni o ke Keʻena Hoʻonaʻauao, he hapakolu a ʻoi ka nui e hele kula nei ma o ka pūnaewele. 

  • Civil Beat stories ma ka ʻōlelo Hawaiʻi

I loko nō o ka wehe hou ʻia ʻana o nā kula kaiapuni ʻekolu ma Lahaina i ʻOkakopa, mau nō ka hopohopo o kekahi mau ʻohana i pili i ka palekana ʻāina, ka ʻāina hoʻi i kū kokoke i nā māhele ahi, a no ia mau ʻohana, mea ʻole hoʻi nā ʻōlelo hoʻēmi hopohopo a ka DOE i pili i ka palekana o nā kula a me ke ana ʻana i ke ʻano maikaʻi o ke ea, ka wai, a me ka lepo. 

Mai Kepakemapa aku, ua paipai akula nā ʻohana ma loko o ka papahana kaiapuni i nā koho no ke aʻo ʻokoʻa ʻana mai, i hiki i nā haumāna ke hele kino ʻole ma nā kula ma Lahaina. Ua ʻimi nā alakaʻi papahana i kahua kula hou ma Nāpili, kahi e lawelawe ʻia ai nā haumāna kaiapuni mai ka papa mālaaʻo a hiki i ka papa 12, akā, ua hōʻole ʻia ka noi. 

ʻĀnō, ke aʻo mai nei nā haumāna kaiapuni he 60, mai ka papa mālaaʻo a hiki i ka papa ʻewalu, ma o ka pūnaewele, wahi a Keith Hayashi, ke kahu kula nui ma ka hālāwai o ka Papa Hoʻonaʻauao i kēlā Pōʻahā aku nei. Akā, ma ke kau kupulau naʻe, e hiki ana i kēia mau haumāna ke hoʻi kino i ke kula no ke aʻo ʻana mai.

Paul Cheng is a Texas-based developer who is planning to build the Pulelehua affordable housing project in West Maui photographed Thursday, Dec. 7, 2023, in Lahaina. Cheng has a colorful history including spending time in prison. (Kevin Fujii/Civil Beat/2023)
ʻO ka papahana ʻo Pulelehua, nāna e hoʻolako ana i kahua kula no nā haumāna mai ke kula ʻo King Kamehameha III Elementary, ke kula hoʻi i luku ʻia e nā ahi ma ʻAukake. (Kevin Fujii/Civil Beat/2023)

E wehe ʻia ana kekahi kahua kula kūikawā ma ʻApelila ma ka papahana ʻo Pulelehua, he kahua kūkulu hale e kū nei ma waena o Kaʻanapali me Nāpili. E mālama ana ia kula i nā haumāna i hele i ke kula ʻo King Kamehameha III ma mua o nā ahi ʻino ma ka lā 8 o ʻAukake a me ka pau ʻana iho o ua kula nei. 

ʻO ke kula hou, ka mea e kūkulu ʻia nei e ka U.S. Army Corps of Engineers, a he $100 miliona ana paha ke kumukūʻai no ia kūkulu ʻana, na ia kula hou nō e mālama ana i nā haumāna he 650. 

Akā, i kēia manawa naʻe, ʻaʻole e piha pono ana ke kula inā hele mai nā haumāna no King Kamehameha Elementary School wale nō. Ma mua o nā ahi, he 600 haumāna o King Kamehameha III Elementary, akā, ua haʻalele kekahi o nā haumāna iā Maui, a i ʻole, ua neʻe lākou i kula ʻē aʻe. 

Wahi a Hayashi, eia ka hopena: e hoʻokaʻawale ʻia ana nā papa piha ʻole he ʻehā no nā haumāna kaiapuni. 

“E noke mau ana mākou, i hiki i ke keʻena ke mālama i nā haumāna a pau o mākou,” wahi a Hayashi. 

Hiki i nā haumāna pūnaewele ma Lahaina ke hoʻi kino mai e like me ka makemake, wahi a Nanea Kalani, ʻo ia hoʻi ka wahaʻōlelo no ke Keʻena Hoʻonaʻauao. Akā, wahi āna, pono i nā haumāna ke hele i ke kula a lākou i hele mua ai. 

Ma Nowemapa, ua komo nā haumāna he 150 no Lahaina i ka papahana aʻo pūnaewele a ka DOE. 

Elementary-age school children participate in a Hawaiian immersion school at Hanakao’o Park Wednesday, Oct. 18, 2023, in Lahaina. (Kevin Fujii/Civil Beat/2023)
ʻO nā haumāna me nā kumu kaiapuni ma nā kula haʻahaʻa a me nā kula waena, he nui ka helu o lākou i hoʻi ʻole mai i ke kula ma Lahaina ma ka wā i wehe hou ʻia ai ia kula ma ʻOkakopa. (Kevin Fujii/Civil Beat/2023)

ʻĀnō, ke hele kula nei kā Mikey Burke mau keiki ʻēhā ma o ka pūnaewele no ka papahana kaiapuni. ʻŌlelo maila ʻo Burke, nui ka mahalo i kona hiki ke hoʻouna i nā keiki i ke kula pūnaewele, akā, paʻa naʻe kona manaʻo, pono nō iā lākou ke noho me nā hoa papa a me nā kumu. 

“ʻAʻole kēia kūlana ka ʻoi kelakela no ke aʻo ʻana mai,” wahi a Burke. 

ʻAʻohe hoʻohiki e ʻāpono ʻia ana ka noho paʻa ʻana o nā haumāna kaiapuni ma ke kahua kula kūikawā o King Kamehameha III ma ke kau hāʻulelau. 

Ke nānā mai nei ka DOE i ka pono no kēlā kahua kula kūikawā i kēia makahiki aʻe, a ke nānā mai nei hoʻi inā e loaʻa ana ka lumi no nā haumāna kaiapuni, wahi a Hayashi. 

Eia naʻe, e ʻimi mau ana nā ʻohana kaiapuni i wahi aʻo ma waho o Lahaina nāna e mālama aku ana i nā haumāna, wahi a Burke. 

“Maopopo iā mākou, he kūlana paʻa ʻole kēia, akā, pono ke kahu kula nui a me ka DOE e hoʻomaopopo mai, e ʻauʻa mai ana mākou i mea e pili pū ai kā mākou mau keiki kekahi i kekahi,” wahi a Burke. “ʻO ka mea nui, ʻo ia nō ka hana ʻana ma Maui komohana ʻākau, a ʻaʻole ma nā kahua kula ma ke alanui ʻo Lahainaluna.” 

ʻO kā Civil Beat kūkala nūhou ʻana i pili i ka hoʻonaʻauao, ke uku hapa ʻia e kekahi haʻawina kālā maiā Chamberlin Family Philanthropy.

ʻO kā Civil Beat kūkala nūhou ʻana i pili i ke Kalana o Maui, ke uku hapa ʻia e nā haʻawina kālā mai ka Nuestro Futuro Foundation. 

Ua kākoʻo ʻia kēia papahana e ka ʻOhana o Harry Nathaniel, Levani Lipton, ka ʻOhana Mar, a me Lisa Kleissner.

Your Support Helps Hawaii Make Important Decisions

We hope that our coverage provides you with the information to make informed decisions on issues that you care deeply about. Whether it’s affordable housing, education or the environment, these issues depend on your vote, and our ability to report on them depends on your support.

Make a gift today and help us reach our summer campaign goal of $120,000. And if you’re able, please consider a monthly gift to support our work all year-round. Mahalo!

 

About the Author