«Πρέπει να συζητήσουμε για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών (ΑΟΖ) στο Αιγαίο. Η Ελλάδα και η Τουρκία δεν είναι οι μοναδικές χώρες στον κόσμο που καλούνται να επιλύσουν αυτό το θέμα. Είναι ένα θέμα που υπάρχει για όλες τις παράκτιες χώρες», διαμηνύουν τουρκικές διπλωματικές πηγές, πέντε 24ωρα μετά το τετ α τετ Μητσοτάκη - Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, στο περιθώριο της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ.
Καταθέτοντας την εκδοχή της Άγκυρας για τις συνομιλίες που συνεχίζονται, οι ίδιες πηγές διακρίνουν σημεία προόδου σε ζητήματα που μπήκαν στο τραπέζι παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού και του Τούρκου Προέδρου, ενώ εντοπίζουν λόγους στασιμότητας σε δυσκολότερα «μέτωπα».
Τέσσερα σενάρια για τις θαλάσσιες ζώνες - Ποια «βλέπει» η Άγκυρα;
Επιχειρώντας να δώσουν απάντηση στο ερώτημα, εάν μπορούν Ελλάδα και Τουρκία να επιλύσουν το πρόβλημα της οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και ποια μεθοδολογία προκρίνει η Άγκυρα, διπλωματικές πηγές της γείτονος με βαθιά γνώση επί του περιεχομένου των διερευνητικών συνομιλιών που διεξάγονται, περιγράφουν 4 σενάρια:
1. Μπορούμε να «συμφωνούμε ότι διαφωνούμε, αρκεί να μην παρερμηνεύουμε ο ένας τον άλλο», ώστε να μην δυσχεραίνουμε περαιτέρω την κατάσταση, αναφέρουν οι τουρκικές πηγές. Είναι ένας τρόπος να συνυπάρχουμε, αποφεύγοντας περιττές εντάσεις λόγω παρανοήσεων.
2. Δεύτερο σενάριο, είναι να επιλύσουμε το θέμα με διαπραγματεύσεις, όπως έχει συμβεί μεταξύ άλλων χωρών. Εμείς κινούμαστε σήμερα κάπου μεταξύ αυτών των δύο σεναρίων, υποστηρίζουν οι ίδιες πηγές. Δεν αρχίσαμε ακριβώς διαπραγμάτευση, αλλά διεξάγουμε διερευνητικές συνομιλίες.
3. Τρίτο σενάριο, η προσφυγή στα διεθνή δικαιοδοτικά όργανα - εν προκειμένω στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Όμως, λένε οι τουρκικές διπλωματικές πηγές, προκειμένου να φτάσουμε εκεί πρέπει να προετοιμαστούμε με συνομιλίες για να καταλήξουμε σε συνυποσχετικό πριν από την προσφυγή. Η Ελλάδα το επιχειρεί ήδη με την Αλβανία (με στόχο την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στο Ιόνιο), αντίστοιχα, αλλά δεν έχουν καταλήξει ακόμα σε συνυποσχετικό.
4. Τέταρτο σενάριο, είναι να κρατήσει κάθε πλευρά απαράλλαχτη τη θέση της και να μην προχωρήσει καμία κίνηση για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών. Όμως, υπάρχουν φυσικοί πόροι, που παραμένουν ανεκμετάλλευτοι. Θα μπορούσε κάποιος να συζητήσει μία συμφωνία για να αξιοποιηθούν οι φυσικοί πόροι από κοινού, όμως κάτι τέτοιο παραμένει «ταμπού» στην Ελλάδα. Οι πολιτικοί στην Ελλάδα έχουν απορρίψει παλαιότερα από το σενάριο κατηγορηματικά, αν και η Τουρκία θα το συζητούσε.
Οι «γκρίζες ζώνες» και η «παρεξήγηση»
«Ένα βασικό πρόβλημα», παρατηρούν οι τουρκικές διπλωματικές πηγές, «είναι ότι η Ελλάδα βλέπει ένα μόνο πρόβλημα - την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών - και πέρα αυτού θεωρεί ότι βρίσκεται αντιμέτωπη με τουρκικές διεκδικήσεις. Από την άλλη πλευρά, εμείς στην Τουρκία βλέπουμε πολλά ζητήματα προς ρύθμιση και θα θέλαμε να τα ρυθμίσουμε όλα. Πιστεύουμε ότι όλα μπορούμε να τα επιλύσουμε με διάλογο, αλλά δεν αποκλείουμε και το Διεθνές Δικαστήριο ως εργαλείο επίλυσης».
Οι ίδιες πηγές χρησιμοποιούν τον όρο «γκρίζες ζώνες», λέγοντας ότι αποτελούν ένα υπαρκτό θέμα μετά το 1996 (δηλαδή μετά την κρίση στα Ίμια), ενώ σημειώνουν ότι «αυτό το ζήτημα υπάρχει, είτε το θέλουμε, είτε όχι». Είναι μία διατύπωση, που σαφώς υποκρύπτει έμμεση διατύπωση κάποιας μορφής διεκδίκησης. Ωστόσο, οι τουρκικές διπλωματικές πηγές σπεύδουν να κάνουν μία διευκρίνιση, μέσω της οποίας επιχειρούν να αμβλύνουν τις εντυπώσεις που προκαλεί ο όρος «γκρίζες ζώνες» και να οριοθετήσουν την ατζέντα της Άγκυρας, λέγοντας: «Υπήρξε μία παρεξήγηση ως προς τις επιστολές του μόνιμου αντιπροσώπου της Τουρκίας στον ΟΗΕ, Φεριντούν Σινιρλίογλου, όπου αναφερόταν στο καθεστώς αποστρατιωτικοποίησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και στο νόημα των Συνθηκών των Παρισίων και του Μοντρέ. «Η τουρκική θέση που καταγράφεται στις επιστολές είναι νομικό θέμα, που συνδέεται με την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών, όμως δεν αμφισβητήσαμε την ελληνική κυριαρχία στα νησιά. Είναι επιστολές που χρειάζονται αν προκύψει θέμα σε διεθνή δικαστήρια, αλλά δεν σημαίνουν αμφισβήτηση κυριαρχίας», λένε χαρακτηριστικά.
Καμία αισιοδοξία για Κύπρο
Στο ερώτημα, πως μπορεί να προχωρήσει η επίλυση του θέματος της οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών στο Αιγαίο και να βελτιωθούν οι σχέσεις μας, χωρίς να έχει λυθεί το θέμα της Κύπρου, οι τουρκικές διπλωματικές πηγές δεν κρύβονται - εκφράζοντας ευθέως απαισιοδοξία και κατηγορώντας ως μόνη υπεύθυνη την ελληνοκυπριακή πλευρά, επειδή η Κυπριακή Δημοκρατία απέρριψε το σχέδιο Ανάν το 2004. Αξίζει να σημειωθεί η επιμονή στον όρο «ποιοτική κυριαρχία», που είναι σαφές ότι υπαινίσσεται ότι πρέπει να αναγνωριστεί ως κυρίαρχο κράτος η ΤΔΒΚ (δηλαδή το λεγόμενο ψευδοκράτος):
«Το πρόβλημα είναι η ποιοτική κυριαρχία των δυο πλευρών. Οι Ελληνοκύπριοι απέρριψαν το διζωνικό μοντέλο και έγιναν μέλος της ΕΕ το 2004. Στην ποιότητα της κυριαρχίας βρίσκεται το προβλημα. Οι Τουρκοκύπριοι δε θα δεχθούν ποτέ να είναι μία μειονότητα εντός του ελληνοκυπριακού σχήματος. Ποιότητα ανεξαρτησίας και καθεστώς ανεξαρτησίας θέλουν να συζητήσουν (...) Γνωρίζουμε την κριτική της αντιπολίτευσης στον Έλληνα πρωθυπουργό για αυτό το θέμα, όμως οι παράμετροι έχουν αλλάξει πολύ (...) Πρέπει να είμαστε ρεαλιστές. Υπάρχει τουρκοκυπριακό κράτος, μας αρέσει - δε μας αρέσει», ισχυρίζονται οι τουρκικές διπλωματικές πηγές, καθιστώντας πρακτικά μάλλον απίθανη οποιαδήποτε σύγκληση επί του προβλήματος της τουρκικής κατοχής στην Κύπρο.
«Νίκη της Δημοκρατίας»: Φωτογραφική έκθεση για την ιστορική επέτειο της απόπειρας πραξικοπήματος
Ο Πρέσβης της Τουρκίας στην Αθήνα, Çağatay Erciyes, τονίζει με αφορμή την 8η επέτειο από την 15η Ιουλίου 2016 - ημέρα της απόπειρας πραξικοπήματος με στόχο και τον Ταγίπ Ερντογάν - ότι αυτή είναι μία ημέρα ορόσημο για τη χώρα, καθώς απετράπη μία επίθεση στη δημοκρατία από μερίδα στρατιωτικών που είχαν τεθεί υπό την καθοδήγηση της οργάνωσης FETO.
«Ήταν η άμεση αντίδραση του λαού, των Τούρκων πολιτών που βγήκαν στο δρόμο για να υπερασπιστούν τη δημοκρατία, που απέτρεψε το πραξικόπημα, αντιστεκόμενοι ακόμα και δίνοντας το αίμα τους απέναντι στη βίαιη επίθεση», τονίζει χαρακτηριστικά ο Τούρκος Πρέσβης.
Στο ισόγειο της Πρεσβείας, από τις 15 Ιουλίου, εκτίθενται φωτογραφίες - ντοκουμέντα σε μία συμβολική έκθεση για την επέτειο. Τα στιγμιότυπα είναι χαρακτηριστικά, με πολίτες να στέκονται απέναντι σε τανκ, να εμποδίζουν ένοπλους στρατιώτες και να διαδηλώνουν υπέρ της δημοκρατίας στην Τουρκία.