Arxeplastidlər

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Arxeplastidlər
Elmi təsnifat
Ranqsız:
Arxeplastidlər
Beynəlxalq elmi adı

Arxeplastidlər (lat. Archaeplastida) — eukaryota domeninin diaphoretickes kladına aid bitki qrupu.

Qrup qırmızı yosunlar (Rhodophyta), yaşıl yosunlar, quru bitkilərqlaukofitlər kimi bəzi kiçik qrupları əhatə edir. Arxeplastidlərin bütün nəsilləri fotosintetik olmayan eukariotrof bir flagella növü qırmızı yosunların paralel taksonu olan Rhodelphidia istisna olmaqla hamısı fotoavtotrofdur. Arxeplastidlərin iki membranla əhatə olunmuş xloroplastları var və bu xüsusiyyətlərləri bu canlıların sianobakteriya ilə qidalanaraq endosimbioz hadisəsi ilə birbaşa əldə edildiyini göstərir. Kökayaqlılar Paulinella chromatophora, eləcə də xloroplastları olan bütün digər qruplarda üç və ya dörd membranla örtülmüş xloroplastlar var ki, bu da onların ikinci olaraq qırmızı və ya yaşıl yosunlardan törədiyini göstərir. Qırmızı və yaşıl yosunlardan fərqli olaraq, qlaukofitlər heç vaxt ikincili endosimbioz hadisələrinə daxil olmamışlardır.

Arxeplastidlərin hüceyrələrində adətən sentriol yoxdur və düz kristal mitoxondri var. Onlar adətən sellüloza ehtiva edən hüceyrə divarına malikdirlər və qida maddələri nişasta şəklində saxlanılır. Lakin bu xüsusiyyətlər digər eukariotlarla da paylaşılır. Archaeplastida-nın monofiletik qrup təşkil etməsinin əsas sübutu onların plastidlərinin ehtimal ki, tək mənşəli olduğunu göstərən genetik tədqiqatlardan əldə edilir. Bu fakt mübahisəlidir. Bu günə qədər olan dəlillərə əsasən, tək birincili endosimbiozla alternativ təkamül ssenarilərini təsdiqləmək və ya təkzib etmək mümkün deyil. Müxtəlif mənşəli plastidləri olan fotosintetik orqanizmlər (məsələn, qəhvəyi yosunlar) arxeplastidlərə aid deyil.

Arxeplastidlər iki əsas təkamül xəttinə bölünür. Qırmızı yosunlar, əksər sianobakteriya kimi, xlorofil afikobiliproteinlərlə piqmentlidir və xloroplastların xaricində nişasta toplayır. Yaşıl yosunlarda və quru bitkilərində - birlikdə yaşıl bitkilər (lat. Viridiplantae) və ya Chloroplastida kimi tanınır - a və b xlorofilləri ilə piqmentlənmişdir; lakin bu canlılarda fikobiliproteinlər yoxdur və nişasta xloroplastların içərisində toplanır. Qlaukofitlərin tipik siyanobakteriya piqmentləri var və onların plastidlərində (siyanella adlanır) hüceyrə divarının saxlanması qeyri-adi haldır.

Arxeplastidlər siyanobakteriyalara və digər bakteriya qruplarına aid olan köhnə və köhnəlmiş Archiplastideae ilə qarışdırılmamalıdır.