Μετάβαση στο περιεχόμενο

Artemis 1

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Artemis 1
Ο πύραυλος SLS εκτοξεύει τον Artemis 1 από το διαστημικό κέντρο Kennedy LC-39B: Το κωνικό ρύγχος περιέχει το διαστημόπλοιο Orion
Ονόματα
  • Artemis I (επίσημη)
  • Exploration Mission-1 (EM-1) (πρώην)
Τύπος αποστολήςΜη επανδρωμένη δοκιμαστική πτήση σε σεληνιακή τροχιά
ΔιαχειριστήςNASA
COSPAR ID2022-156A
SATCAT №54257
Ιστοσελίδαwww.nasa.gov/artemis-1
Διάρκεια αποστολής
Διανυθείσα απόσταση2.1 εκατομμύρια χιλιόμετρα
Ιδιότητες διαστημόπλοιου
ΔιαστημόπλοιοOrion CM-002
Τύπος διαστημόπλοιουOrion MPCV
Κατασκευαστής
Έναρξη αποστολής
Ημέρα εκτόξευσης16 Νοεμβρίου 2022, 06:47:44 Παγκόσμια Ώρα/8:47 π.μ. Ώρα Ελλάδος[3]
ΠύραυλοςSpace Launch System Block 1
Τοποθεσία εκτόξευσηςΔιαστημικό Κέντρο Κένεντι, Διαστημικό Κέντρο Κένεντι Συγκρότημα 39B
Τέλος αποστολής
Ανακτήθηκε απόΠρότυπο:USS (planned)[5]
Ημέρα προσγείωσης11 Δεκεμβρίου 2022 09:42 π.μ. Ώρα Ειρηνικού[2]
Μέρος προσγείωσηςΕιρηνικός Ωκεανός, ανοικτά Σαν Ντιέγκο[4]
Παράμετροι τροχιάς
Σύστημα αναφοράςΣεληνοκεντρικό
RegimeΜακρινή ανάδρομη τροχιά
Period14 ημέρες
Πρότυπο:Infobox spaceflight/IP

Artemis 1 mission patch
Πόγραμμα Άρτεμις
← Ascent Abort-2 Artemis 2

Το Artemis 1, επίσημα Artemis I,[6] είναι μια εν εξελίξει μη επανδρωμένη αποστολή σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη, η πρώτη διαστημική πτήση του προγράμματος Artemis της NASA. Πρόκειται επίσης για την πρώτη ολοκληρωμένη δοκιμαστική πτήση του διαστημοπλοίου Orion και του πυραύλου Space Launch System (SLS).[note 1] Το Artemis 1 εκτοξεύθηκε με επιτυχία από το Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στις 16 Νοεμβρίου 2022 στις 06:47:44 UTC.[7][8][9][10] Kύριος στόχος της αποστολής είναι να δοκιμαστεί το Orion, ιδίως η θερμική ασπίδα του,[11] στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τις επόμενες αποστολές του προγράμματος. Οι αποστολές αυτές αποσκοπούν στην αποκατάσταση της ανθρώπινης παρουσίας στη Σελήνη και στην επίδειξη τεχνολογιών και επιχειρηματικών προσεγγίσεων που απαιτούνται για μελλοντικές επιστημονικές μελέτες, συμπεριλαμβανομένης της εξερεύνησης του Άρη.[12] Η αποστολή αυτή ολοκληρώθηκε με επιτυχία στις 9 Δεκεμβρίου του 2022[13][14][ασαφές]

Παλαιότερα γνωστή ως Αποστολή Εξερεύνησης-1 (Exploration Mission-1, EM-1),[15] η αποστολή πήρε το σημερινό της όνομα έπειτα από τη δημιουργία του προγράμματος Artemis. Εκτοξεύτηκε από το συγκρότημα 39B στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι με πύραυλο SLS. Το διαστημικό σκάφος Orion έχει εκτοξευθεί σε μια αποστολή διάρκειας 25 ημερών.[16] με τουλάχιστον 6 από αυτές τις ημέρες σε μακρινή ανάδρομη τροχιά γύρω από τη Σελήνη.[17] Αφού τέθηκε σε περιγήινη τροχιά και πραγματοποιήθηκαν οι αναγκαίοι τροχιακοί ελιγμοί προκειμένου το Orion να φθάσει στη Σελήνη, τέθηκαν σε τροχιά δέκα μικροδορυφόροι (Cubesats) που μεταφέρονταν ως δευτερεύοντα φορτία στο πλαίσιο της αποστολής. Το Orion ολοκλήρωσε μια πτήση (flyby) προς τη Σελήνη στις 21 Νοεμβρίου και θα εισέλθει σε μια μακρινή ανάδρομη τροχιά για έξι ημέρες με μια προγραμματισμένη δεύτερη πτήση προς τη Σελήνη στις 25 Νοεμβρίου.[18] Κατά την επάνοδό της στη Γη η διαστημική κάψουλα θα προσθαλασσωθεί στον Ειρηνικό Ωκεανό. Η πιστοποίηση του Orion και του SLS για επανδρωμένες πτήσεις, θα επιτρέψει την αποστολή αστροναυτών αρχής γενομένης με το Artemis 2.[19] Συγκεκριμένα με το Artemis 2 θα πραγματοποιηθεί επανδρωμένη πτήση (flyby) στη Σελήνη και με το Artemis 3 θα προσεληνωθούν άνθρωποι στην επιφάνεια του φυσικού μας δορυφόρου, πενήντα χρόνια έπειτα από την τελευταία αποστολή του προγράμματος Απόλλων.

Το Orion της αποστολής Artemis 1 τοποθετήθηκε επί του πυραύλου SLS στις 20 Οκτωβρίου 2021,[20] σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που ένας υπερβαρύς διαστημικός πύραυλος συναρμολογήθηκε μέσα στο περίφημο Vehicle Assembly Building (VAB) της NASA μετά από τον το τελευταίο Saturn V το 1973. Στις 17 Αυγούστου 2022, έπειτα από από μια σειρά καθυστερήσεων που προκλήθηκαν εξαιτίας διάφορων τεχνικών δυσκολιών, ο διαστημικός πύραυλος άφησε το VAB προκειμένου να εκτοξευτεί. Οι δύο πρώτες απόπειρες εκτόξευσης ακυρώθηκαν λόγω ελαττωματικής μέτρησης της θερμοκρασίας του κινητήρα στις 29 Αυγούστου 2022 και διαρροής υδρογόνου κατά τον ανεφοδιασμό στις 3 Σεπτεμβρίου 2022 αντίστοιχα.[21]

Προφίλ σεληνιακής αποστολής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σύνοψη της αποστολής Άρτεμις Ι

Το Artemis 1 εκτοξεύθηκε με την παραλλαγή Block 1 του Space Launch System.[22] Το Block 1 αποτελείται από ένα βασικό στάδιο, δύο πυραυλοκινητήρες στεραιού καυσίμου πέντε τμημάτων (αγγλ. solid-rocket-booster, SRB) και ένα ανώτερο στάδιο. Το κύριο στάδιο χρησιμοποιεί τέσσερις κινητήρες RS-25D, οι οποίοι έχουν πετάξει στο παρελθόν σε αποστολές διαστημικών λεωφορείων. Το πρώτο στάδιο του πυραύλου αποδίδει συνονλικά 39.000 kN ή περίπου 4.000 μετρικούς τόνους ώσης κατά την απογείωση. Το ανώτερο στάδιο, γνωστό ως «Ενδιάμεσο Κρυογενικό Στάδιο Προώθησης» (αγγλ. Interim Cryogenic Propulsion Stage, ICPS), βασίζεται στο δεύτερο στάδιο των πυραύλων Delta III και IV και προωθείται από έναν μόνο κινητήρα RL10B-2 στην αποστολή Artemis 1.[23]

Μόλις τέθηκε σε τροχιά, το ICPS πυροδότησε τον κινητήρα του προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι αναγκαίοι τροχιακοί ελιγμοί προκειμένου να σταλεί το Orion στη Σελήνη. Στη συνέχεια το Orion αποχωρήσθηκε από το ICPS και συνέχισε την πορεία του προς τη Σελήνη. Μετά τον διαχωρισμό του Orion το ICPS ανέπτυξε δέκα Cubesats που θα διεξάγουν επιστημονική έρευνα και θα χρησιμοποιηθούν για την επίδειξη τεχνολογιών.[24]

Το Orion θα περάσει περίπου τρεις εβδομάδες στο διάστημα, συμπεριλαμβανομένων έξι ημερών σε απομακρυσμένη ανάδρομη τροχιά (αγγλ. Distant Retrograde Orbit, DRO) γύρω από τη Σελήνη.[25] Θα πλησιάσει την επιφάνεια της Σελήνης σε απόσταση 97 χιλιομέτρων (πλησιέστερη προσέγγιση) και η μέγιστη απόστασή του από τη Γη θα είναι 480.494 χιλιόμετρα.[1]

Σημαντικές στιγμές της αποστολής

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Χρόνος που έχει παρέλθει η αποστολή[26]

(ΩΩ:ΛΛ:ΔΔ)

Εκδήλωση
0:00:00 Απογείωση
0:02:12 Στερεός διαχωρισμός ενισχυτή πυραύλων
0:03:11 Το αεροδυναμικό κάλυμμα της μονάδας σέρβις απορρίφθηκε
0:03:16 Το σύστημα ματαίωσης εκκίνησης απορρίφθηκε
0:08:03 Αποκοπή κύριας βαθμίδας κινητήρα
0:08:15 Βασικό στάδιο και διαχωρισμός ICPS
0:18:09 Ξεκινήστε την ανάπτυξη της ηλιακής συστοιχίας Orion
0:30:09 Τέλος ανάπτυξης ηλιακής συστοιχίας Orion
0:52:56 Ξεκίνησε ο ελιγμός ανύψωσης του περιγείου
0:53:18 Τελικός ελιγμός ανύψωσης περιγείου
1:29:27 Ξεκινήσε η διασεληνιακή έγχυση.
1:47:27 Τερματισμός καύσης TLI
1:57:36 Διαχωρισμός Orion/ICPS
1:58:58 Έγκαυμα διαχωρισμού ανώτερου σταδίου
3:21:36 Κάψιμο απόρριψης ICPS
7:47:31 Πρώτη διόρθωση τροχιάς έγκαυμα
Προγραμματισμένη
Ημέρες 2–5 Φάση παράκτισης προς τα έξω
Ημέρα 6 Υποβοήθηση σεληνιακής βαρύτητας
Ημέρες 6–9 Διέλευση σε μακρινή ανάδρομη τροχιά (DRO)
Ημέρες 10–15 Στο ΔΡΟ
Ημέρα 16 Κάψιμο αναχώρησης DRO
Ημέρες 16–19 Έξοδος από το DRO
Ημέρα 20 Flyby με τροφοδοσία επιστροφής
Ημέρες 20–26 Μεταφορά μετ' επιστροφής
Ημέρα 26 Είσοδος και προσγείωση
Σχεδιοκίνηση της Artemis I
Γύρω από τη Γη
Πλαίσιο που περιστρέφεται με τη Σελήνη
      Γη ·       Artemis I ·       Σελήνη

Ιστορικό υπόβαθρο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρώιμη απεικόνιση με υπολογιστή της εκτόξευσης του SLS (Δεκέμβριος 2011).
Τα βασικά τμήματα ενός πυραύλου SLS Block 1.
Η πρώτη στατική δοκιμή του κατώτερου σταδίου του SLS έλαβε χώρα στις 16 Ιανουαρίου 2021.

Το Artemis 1 είχε περιγραφεί από τη NASA ως Exploration Mission 1 (EM-1) το 2012, όταν είχε προγραμματιστεί να εκτοξευθεί το 2017[27][note 2] ως η πρώτη προγραμματισμένη πτήση του Space Launch System και η δεύτερη μη επανδρωμένη δοκιμαστική πτήση του οχήματος πολλαπλών χρήσεων Orion. Τα αρχικά σχέδια για το EM-1 προέβλεπαν ότι θα έμπαινε σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη κατά τη διάρκεια μιας αποστολής επτά ημερών.[29][30]

Τον Ιανουάριο του 2013 ανακοινώθηκε ότι η μονάδα εξυπηρέτησης (αγγλ. Service Module, SM) του Orion θα κατασκευαζόταν από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος και θα ονομαζόταν European Service Module (ESM).[31] Στα μέσα Νοεμβρίου 2014 ξεκίνησε η κατασκευή του κεντρικού σταδίου του SLS στην εγκατάσταση συναρμολόγησης Michoud (Michoud Assembly Facility, MAF) της NASA.[32] Τον Ιανουάριο του 2015 η NASA και η Lockheed Martin ανακοίνωσαν ότι η κύρια δομή του Orion που χρησιμοποιήθηκε στο Artemis 1 θα ήταν έως και 25% ελαφρύτερη σε σύγκριση με την προηγούμενη (EFT-1). Αυτό θα επιτυγχανόταν με τη μείωση του αριθμού των πάνελ κώνου από έξι (EFT-1) σε τρία (EM-1), τη μείωση του συνολικού αριθμού των συγκολλήσεων από 19 σε 7[33] καθώς και την εξοικονόμηση της πρόσθετης μάζας του υλικού συγκόλλησης. Βάρος εξοικονομήθηκε επίσης χάρη στην αναθεώρηση διαφόρων εξαρτημάτων και καλωδιώσεων. Για το Artemis 1 το Orion θα εξοπλιστεί με πλήρες σύστημα υποστήριξης ζωής και καθίσματα πληρώματος, αλλά θα μείνει χωρίς πλήρωμα.[34]

Αρχικά, η έκδοση του SLS για τις πρώτες τρεις αποστολές επρόκειτο να χρησιμοποιήσει το Exploration Upper Stage (EUS). Ωστόσο, λόγω των υπερβολικών καθυστερήσεων στην ανάπτυξη του EUS, τον Απρίλιο του 2018 η NASA αποφάσισε να μεταβεί από το Block 1B στο λιγότερο ισχυρό Block 1 για αυτές τις τρεις αποστολές. Το EUS θα χρησιμοποιηθεί από την τέταρτη αποστολή του SLS και μετά. Τον Φεβρουάριο του 2017 η NASA διερεύνησε τη βιωσιμότητα η πρώτη πτήση του SLS να είναι επανδρωμένη.[35] Το πλήρωμα θα ήταν διμελές και ο χρόνος πτήσης μικρότερος από ότι σε μια μη επανδρωμένη αποστολή.[36] Έπειτα από τη διεξαγωγή πολύμηνης μελέτης σκοπιμότητας η NASA απέρριψε την πρόταση αυτή, επικαλούμενη το κόστος ως το κύριο ζήτημα και συνέχισε με το σχέδιο να πετάξει την πρώτη αποστολή του SLS χωρίς πλήρωμα.[37]

Τον Μάρτιο του 2019, ο τότε επικεφαλής της NASA Τζιμ Μπριντενστάιν (Jim Bridenstine) πρότεινε την εκτόξευση του Orion με εμπορικούς πυραύλους όπως ο Falcon Heavy και ο Delta IV Heavy αντί για τον SLS προκειμένου για να τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα.[38][39] Η αποστολή θα απαιτούσε δύο εκτοξεύσεις: μία για να τεθεί το Orion σε περιγήινη τροχιά και ακόμη μία που θα μετέφερε το στάδιο τροχιακών ελιγμών. Στη συνέχεια, τα δύο σκάφη θα συνδέονταν ενώ βρίσκονταν σε τροχιά γύρω από τη Γη και το στάδιο τροχιακών ελιγμών θα πυροδοτούνταν για να στείλει το Orion στη Σελήνη.[40] Η πρόταση τελικά δεν εφαρμόστηκε στην πράξη.[41] Μια πρόκληση με αυτή την επιλογή θα ήταν η πραγματοποίηση αυτής της σύνδεσης, δεδομένου ότι τα Orion δεν θα φέρουν τον αναγκαίο μηχανισμό μέχρι το Artemis 3.[40] Εν τέλει η πρόταση αρχειοθετήθηκε στα μέσα του 2019 λόγω του συμπεράσματος μιας άλλης μελέτης ότι θα καθυστερούσε περαιτέρω την αποστολή.[41]

Το βασικό στάδιο για το Artemis 1, που κατασκευάστηκε στις εγκαταστάσεις συναρμολόγησης Michoud από την Boeing, είχε και τους τέσσερις κινητήρες συνδεδεμένους τον Νοέμβριο του 2019 [42] και κηρύχθηκε ολοκληρωμένος ένα μήνα αργότερα.[43] Το κεντρικό στάδιο έφυγε από τις εγκαταστάσεις για να υποβληθεί στη σειρά δοκιμών Green Run στο Διαστημικό Κέντρο Stennis, η οποία αποτελείται από οκτώ δοκιμές αυξανόμενης πολυπλοκότητας:[44]

  1. Δοκιμές διαμόρφωσης (δοκιμές δόνησης)
  2. Αεροναυπηγική (ηλεκτρονικά συστήματα)
  3. Ασφαλή συστήματα
  4. Προώθηση (χωρίς την πυροδότηση των κινητήρων)
  5. Σύστημα ελέγχου διανύσματος ώσης (κινούμενοι και περιστρεφόμενοι κινητήρες)
  6. Προσομοίωση αντίστροφης μέτρησης εκτόξευσης
  7. Υγρή πρόβα τζενεράλε, με προωθητικό υλικό
  8. Στατική πυρκαγιά των κινητήρων για οκτώ λεπτά

Η πρώτη δοκιμή πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο του 2020,[44][45] και οι επόμενες δοκιμές Green Run πραγματοποιήθηκαν χωρίς προβλήματα. Στις 16 Ιανουαρίου 2021, ένα χρόνο αργότερα, πραγματοποιήθηκε η όγδοη και τελευταία δοκιμή, αλλά ο κινητήρας έσβησε μετά από ένα λεπτό σε λειτουργία,[46] χωρίς σημάδια ζημιάς στον κινητήρα. Αυτό προκλήθηκε από την πτώση της πίεσης στο υδραυλικό σύστημα που χρησιμοποιείται για το σύστημα ελέγχου διανύσματος ώσης των κινητήρων κάτω από τα όρια που είχαν οριστεί για τη δοκιμή. Ωστόσο, τα όρια ήταν συντηρητικά - αν μια τέτοια ανωμαλία εμφανιζόταν κατά την εκτόξευση, ο πύραυλος θα πετούσε κανονικά.[47] Η τελευταία δοκιμή πραγματοποιήθηκε ξανά με επιτυχία στις 18 Μαρτίου 2021.[48] Στη συνέχεια, ο πυρήνας αναχώρησε από το διαστημικό κέντρο Stennis στις 24 Απριλίου 2021, με προορισμό το διαστημικό κέντρο Κένεντι.[49]

Το SLS με την κάψουλα Orion στο κτίριο συναρμολόγησης οχημάτων, Μάρτιος 2022

Το Ενδιάμεσο Στάδιο Κρυογονικής Προώθησης ήταν το πρώτο μέρος του SLS που παραδόθηκε στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι τον Ιούλιο του 2017.[50] Τρία χρόνια αργότερα, όλα τα τμήματα του εκτοξευτή στερεών πυραύλων του SLS μεταφέρθηκαν με τρένο στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι στις 12 Ιουνίου 2020,[51] και ο προσαρμογέας βαθμίδας εκτόξευσης του SLS (LVSA) παραδόθηκε με φορτηγίδα ένα μήνα αργότερα, στις 29 Ιουλίου 2020.[52] Η συναρμολόγηση του SLS πραγματοποιήθηκε στο High Bay 3 του κτιρίου συναρμολόγησης οχημάτων, ξεκινώντας με την τοποθέτηση των δύο κάτω τμημάτων του στερεού πυραυλικού εκτοξευτή στις 23 Νοεμβρίου 2020.[53] Η συναρμολόγηση των προωθητήρων διακόπηκε προσωρινά λόγω της καθυστέρησης των δοκιμών Green Run του κεντρικού σταδίου και συνεχίστηκε στις 7 Ιανουαρίου 2021,[54] ενώ η στοίβαξη των προωθητήρων ολοκληρώθηκε στις 2 Μαρτίου 2021.[55]

Το κεντρικό στάδιο του SLS για την αποστολή, το CS-1, έφτασε στο χώρο εκτόξευσης με τη φορτηγίδα Pegasus στις 27 Απριλίου 2021 μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των δοκιμών Green Run. Στις 29 Απριλίου 2021 μεταφέρθηκε στο χαμηλό διάδρομο VAB για ανακαίνιση και προετοιμασία της στοίβαξης.[56] Στη συνέχεια, το στάδιο στοιβάχτηκε με τους προωθητήρες του στις 12 Ιουνίου 2021. Ο προσαρμογέας σκηνής τοποθετήθηκε στο Core Stage στις 22 Ιουνίου 2021. Το ανώτερο στάδιο ICPS στοιβάχτηκε στις 6 Ιουλίου 2021. Μετά την ολοκλήρωση των δοκιμών ανάσυρσης του ομφάλιου λώρου και των δοκιμών ολοκληρωμένης διαμόρφωσης, ο προσαρμογέας βαθμίδας Orion με δέκα δευτερεύοντα ωφέλιμα φορτία τοποθετήθηκε στην κορυφή της ανώτερης βαθμίδας στις 8 Οκτωβρίου 2021.[57]

Το διαστημικό σκάφος Artemis 1 Orion ξεκίνησε τον ανεφοδιασμό με καύσιμα και την εξυπηρέτηση πριν από την εκτόξευση στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας Πολλαπλών Φορτίων στις 16 Ιανουαρίου 2021, μετά την παράδοσή του στα Συστήματα Εξερεύνησης Εδάφους (EGS) της NASA.[58][59] Στις 20 Οκτωβρίου 2021, το διαστημικό σκάφος Orion, εγκλωβισμένο κάτω από το σύστημα αποβολής εκτόξευσης και το αεροδυναμικό κάλυμμα, κύλησε στο VAB και στοιβάστηκε πάνω από τον πύραυλο SLS, ολοκληρώνοντας τη στοίβαξη του οχήματος Artemis 1 στο High Bay-3.[60] Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου εκτεταμένων ολοκληρωμένων δοκιμών και ελέγχων, ένας από τους τέσσερις ελεγκτές κινητήρα RS-25 απέτυχε, απαιτώντας αντικατάσταση και καθυστερώντας την πρώτη κυκλοφορία του πυραύλου.[61][62]

Προετοιμασίες εκκίνησης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρώτη κυκλοφορία του SLS τον Μάρτιο του 2022. Στη συνέχεια επαναφέρθηκε για επισκευή

Στις 17 Μαρτίου 2022, ο Artemis 1 βγήκε για πρώτη φορά από το High Bay 3 του Κτιρίου Συναρμολόγησης Οχημάτων, προκειμένου να πραγματοποιήσει μια πρόβα υγρής φόρμας (WDR) πριν από την εκτόξευση. Η αρχική προσπάθεια WDR, στις 3 Απριλίου, ακυρώθηκε λόγω προβλήματος πίεσης εκτοξευτή κινητού.[63] Μια δεύτερη προσπάθεια ολοκλήρωσης της δοκιμής ακυρώθηκε στις 4 Απριλίου, μετά από προβλήματα με την παροχή αέριου αζώτου στο συγκρότημα εκτόξευσης, τις θερμοκρασίες υγρού οξυγόνου και μια βαλβίδα εξαερισμού που είχε κολλήσει σε κλειστή θέση.[64]

Κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών για μια τρίτη προσπάθεια, μια βαλβίδα ελέγχου ηλίου στο ανώτερο στάδιο ICPS διατηρήθηκε σε ημι-ανοιχτή θέση από ένα μικρό κομμάτι καουτσούκ που προερχόταν από έναν από τους βραχίονες του κινητού εκτοξευτή, αναγκάζοντας τους αγωγούς δοκιμών να καθυστερήσουν την τροφοδοσία του σταδίου με καύσιμα μέχρι να αντικατασταθεί η βαλβίδα στο VAB.[65][66] Η τρίτη προσπάθεια να ολοκληρωθεί η δοκιμή δεν περιελάμβανε τροφοδοσία στο ανώτερο στάδιο. Η δεξαμενή υγρού οξυγόνου του πυραύλου άρχισε να φορτώνεται με επιτυχία. Ωστόσο, κατά τη φόρτωση υγρού υδρογόνου στο στάδιο του πυρήνα, ανακαλύφθηκε μια διαρροή στην ομφαλική πλάκα του ιστού υπηρεσίας ουράς, που βρίσκεται στον κινητό εκτοξευτή στη βάση του πυραύλου, αναγκάζοντας ένα άλλο πρώιμο τέλος στη δοκιμή.[67][68][69]

Η NASA επέλεξε να επαναφέρει το όχημα στο VAB για να επιδιορθώσει τη διαρροή υδρογόνου και τη βαλβίδα αντεπιστροφής ηλίου ICPS, ενώ αναβάθμισε επίσης την παροχή αζώτου στο LC-39B μετά από παρατεταμένες διακοπές στις τρεις προηγούμενες πρόβες υγρού ντυσίματος. Το Artemis 1 επανήλθε στο VAB στις 26 Απριλίου.[70][71][72] Αφού ολοκληρώθηκαν οι επισκευές και οι αναβαθμίσεις, το όχημα Artemis 1 κυκλοφόρησε στο LC-39B για δεύτερη φορά στις 6 Ιουνίου για να ολοκληρώσει τη δοκιμή.

Κατά τη διάρκεια της τέταρτης απόπειρας πρόβας βρεγμένου φορέματος[ασαφές] στις 20 Ιουνίου, ο πύραυλος φορτώθηκε πλήρως με προωθητικό και στις δύο βαθμίδες, αλλά λόγω διαρροής υδρογόνου στη σύνδεση γρήγορης αποσύνδεσης του ιστού ουράς υπηρεσίας ομφάλιου, η αντίστροφη μέτρηση δεν μπόρεσε να φτάσει στο προγραμματισμένο T Σημείωσε -9,3 δευτερόλεπτα και σταμάτησε αυτόματα στο T-29 δευτερόλεπτα. Οι διαχειριστές αποστολής της NASA σύντομα διαπίστωσαν ότι είχαν ολοκληρώσει σχεδόν όλους τους προγραμματισμένους στόχους δοκιμών και κήρυξαν ολοκληρωμένη την εκστρατεία WDR.[73][74]

Στις 2 Ιουλίου, η στοίβα Artemis 1 επέστρεψε στο VAB για τελικές προετοιμασίες εκτόξευσης και για να διορθωθεί η διαρροή υδρογόνου στη γρήγορη αποσύνδεση, πριν από μια εκτόξευση που στοχεύει σε δύο παράθυρα εκτόξευσης: 29 Αυγούστου και 5 Σεπτεμβρίου.[75][76] Το SLS πέρασε τον έλεγχο ετοιμότητας πτήσης στις 23 Αυγούστου, ελέγχοντας πέντε ημέρες πριν από την πρώτη ευκαιρία εκτόξευσης.

Αρχικές προσπάθειες εκτόξευσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η τροφοδοσία με καύσιμα είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει λίγο μετά τα μεσάνυχτα της 29ης Αυγούστου 2022, αλλά καθυστέρησε μία ώρα λόγω υπεράκτιων καταιγίδων, ξεκινώντας μόλις στις 1:13 είμαι EDT. Πριν από την προγραμματισμένη εκτόξευση στις 8:33 π.μ., ο κινητήρας 3 από τους τέσσερις κινητήρες του πυραύλου παρατηρήθηκε ότι ήταν πάνω από το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο θερμοκρασίας για εκτόξευση.[77][78] Άλλες τεχνικές δυσκολίες περιελάμβαναν μια έντεκα λεπτά καθυστέρηση επικοινωνίας μεταξύ του διαστημικού σκάφους και του ελέγχου εδάφους, μια διαρροή καυσίμου και μια ρωγμή στον μονωτικό αφρό των αρμών σύνδεσης μεταξύ των δεξαμενών υγρού υδρογόνου και υγρού οξυγόνου.[77][79][80] Η NASA ακύρωσε την εκτόξευση μετά από μια απρογραμμάτιστη αναμονή και τη λήξη του δίωρου παραθύρου εκτόξευσης.[81] Μια έρευνα αποκάλυψε ότι ένας αισθητήρας που δεν χρησιμοποιήθηκε για τον προσδιορισμό της ετοιμότητας εκτόξευσης ήταν ελαττωματικός και εμφάνισε μια λανθασμένα υψηλή θερμοκρασία για τον κινητήρα 3.[78]

Μετά την πρώτη προσπάθεια, προγραμματίστηκε μια δεύτερη προσπάθεια εκτόξευσης για το απόγευμα της 3ης Σεπτεμβρίου.[82] Το παράθυρο εκτόξευσης θα άνοιγε στις 14:17 μ. μ. EDT, ή 18:17 UTC, και θα διαρκούσε δύο ώρες.[83]

Η εκτόξευση ακυρώθηκε στις 11:17 π.μ. λόγω διαρροής γραμμής τροφοδοσίας καυσίμου σε βραχίονα εξυπηρέτησης που συνδέεται με το τμήμα του κινητήρα.[21][84] Η αιτία της διαρροής ήταν αβέβαιη. Οι χειριστές της αποστολής διερεύνησαν κατά πόσον η υπερπίεση της γραμμής υγρού υδρογόνου της διεπαφής ταχείας αποσύνδεσης κατά την προσπάθεια εκτόξευσης μπορεί να είχε καταστρέψει μια στεγανοποίηση, επιτρέποντας τη διαφυγή υδρογόνου.[85][86]

Οι χειριστές εκτόξευσης αποφάσισαν την ημερομηνία για την επόμενη προσπάθεια εκτόξευσης. η πρώτη δυνατή ευκαιρία ήταν η 19η Σεπτεμβρίου [87][88][89] έως ότου οι διαχειριστές της αποστολής δήλωσαν ότι η 27η Σεπτεμβρίου, και μετά η 30η Σεπτεμβρίου, θα ήταν η απόλυτη πρώιμη ημερομηνία, καθώς η NASA είχε επιδιορθώσει με επιτυχία τη διαρροή.[90][91] Μια εκτόξευση τον Σεπτέμβριο θα απαιτούσε να συμφωνήσει η Ανατολική Σειρά της Διαστημικής Δύναμης των Ηνωμένων Πολιτειών σε μια παράταση της πιστοποίησης του συστήματος τερματισμού της πτήσης του πυραύλου, το οποίο καταστρέφει τον πύραυλο σε περίπτωση που απομακρυνθεί από την πορεία του και κατευθυνθεί προς μια κατοικημένη περιοχή.[92] Αυτό πραγματοποιήθηκε στις 22 Σεπτεμβρίου.[93] Ωστόσο, οι δυσμενείς προβλέψεις για την τροχιά της τότε Τροπικής Καταιγίδας Ίαν οδήγησαν τους διαχειριστές εκτόξευσης να ακυρώσουν την προσπάθεια εκτόξευσης της 27ης Σεπτεμβρίου και να ξεκινήσουν τις προετοιμασίες για την επαναφορά της στοίβας στο VAB.[94] Το πρωί της 26ης Σεπτεμβρίου, πάρθηκε η απόφαση να επιστρέψουμε αργότερα το ίδιο βράδυ.[95]

Στις 12 Νοεμβρίου, μετά από άλλη μια καθυστέρηση λόγω του τυφώνα Νικόλ, οι υπεύθυνοι εκτόξευσης της NASA αποφάσισαν να ζητήσουν ευκαιρίες εκτόξευσης για τις 16 και 19 Νοεμβρίου. Αρχικά ζήτησαν μια ευκαιρία για τις 14 του μηνός, αλλά εμποδίστηκαν από την τότε τροπική καταιγίδα Νικόλ. Καθώς η καταιγίδα πλησίαζε, η NASA αποφάσισε να αφήσει τον πύραυλο στην εξέδρα εκτόξευσης, επικαλούμενη χαμηλή πιθανότητα ότι οι ταχύτητες του ανέμου θα ξεπερνούσαν τα όρια σχεδιασμού του πυραύλου.[96] Οι ταχύτητες των ανέμων αναμένονταν να φτάσουν τα 47 χλμ/ώρα (29 mph), με ριπές που θα έφταναν τα 74 χλμ/ώρα (46 mph). Η Nicole έφτασε στην ξηρά ως τυφώνας κατηγορίας 1 στις 9 Νοεμβρίου, με διατηρούμενη ταχύτητα ανέμου στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι να φτάνει τα 137 χλμ/ώρα και ριπές έως 160 χλμ/ώρα, υπερβαίνοντας τις προδιαγραφές σχεδιασμού του πυραύλου. Μετά την απομάκρυνση της καταιγίδας, η NASA επιθεώρησε τον πύραυλο για φυσικές ζημιές και πραγματοποίησε ηλεκτρονικούς ελέγχους υγείας.[97][98][99] Στις 15 Νοεμβρίου, η ομάδα διαχείρισης της αποστολής έδωσε το "πράσινο φως" για την πλήρη προετοιμασία της εκτόξευσης και οι κύριες διαδικασίες δεξαμενισμού ξεκίνησαν στις 3:30 μ. μ. EST (8:30 μ. μ. UTC).[9]

Γιλέκο AstroRad στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό

Το διαστημικό σκάφος Orion μεταφέρει τρεις κούκλες αστροναύτες, εξοπλισμένες με αισθητήρες που θα παρέχουν δεδομένα για το τι μπορεί να βιώσουν τα μέλη του πληρώματος κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στη Σελήνη.[100] Η πρώτη κούκλα, που ονομάζεται "Captain Moonikin Campos" (από το όνομα του Arturo Campos, μηχανικού της NASA κατά τη διάρκεια του προγράμματος Apollo),[101] καταλαμβάνει τη θέση του κυβερνήτη στο εσωτερικό του Orion και είναι εξοπλισμένη με δύο αισθητήρες ακτινοβολίας στη στολή του Orion Crew Survival System, την οποία θα φορούν οι αστροναύτες κατά την εκτόξευση, την είσοδο και άλλες δυναμικές φάσεις της αποστολής τους. Το κάθισμά του διαθέτει επίσης αισθητήρες για την καταγραφή δεδομένων επιτάχυνσης και κραδασμών κατά τη διάρκεια της αποστολής.[102]

Μαζί με τον Moonikin υπάρχουν δύο φανταστικοί κορμοί: η Helga και ο Zohar, οι οποίοι θα λάβουν μέρος στο πείραμα ακτινοβολίας Matroshka AstroRad (MARE), στο οποίο η NASA, μαζί με το Γερμανικό Διαστημικό Κέντρο και την Ισραηλινή Διαστημική Υπηρεσία, θα μετρήσουν την έκθεση στην ακτινοβολία κατά τη διάρκεια της αποστολής. Ο Zohar είναι θωρακισμένος με το γιλέκο ακτινοβολίας Astrorad και είναι εξοπλισμένος με αισθητήρες για τον προσδιορισμό των κινδύνων ακτινοβολίας. Η Helga δεν φοράει γιλέκο. Τα φαντάσματα θα μετρούν την έκθεση στην ακτινοβολία της θέσης του σώματος, με παθητικά και ενεργά δοσίμετρα κατανεμημένα σε ευαίσθητους ιστούς με υψηλή συγκέντρωση βλαστικών κυττάρων.[103] Η δοκιμή πρόκειται να παράσχει δεδομένα σχετικά με τα επίπεδα ακτινοβολίας κατά τη διάρκεια αποστολών στη Σελήνη, ενώ παράλληλα δοκιμάζεται η αποτελεσματικότητα του γιλέκου.[104] Εκτός από τις τρεις κούκλες, ο Orion μεταφέρει τον Snoopy της NASA[105] και τον Σον το Πρόβατο της ESA.[106]

Εκτός από αυτά τα λειτουργικά ωφέλιμα φορτία, το Artemis 1 μεταφέρει επίσης αναμνηστικά αυτοκόλλητα, μπάλες, σπόρους και σημαίες από εργολάβους και διαστημικές υπηρεσίες από όλο τον κόσμο.[107] Μια τεχνολογική επίδειξη με την ονομασία Callisto, η οποία πήρε το όνομά της από τη μυθική μορφή που συνδέεται με την Άρτεμη και αναπτύχθηκε από τη Lockheed Martin σε συνεργασία με την Amazon και τη Cisco, βρίσκεται επίσης σε πτήση πάνω στο Orion στο Artemis 1. Το Callisto θα χρησιμοποιεί λογισμικό τηλεδιάσκεψης για τη μετάδοση ήχου και βίντεο από τον έλεγχο της αποστολής και θα χρησιμοποιεί την εικονική βοηθό Alexa για να απαντά στα ηχητικά μηνύματα. Επιπλέον, τα μέλη του κοινού μπορούν να υποβάλουν μηνύματα που θα προβληθούν στην Καλλιστώ κατά τη διάρκεια της αποστολής Artemis 1.[108]

Το στάδιο του πυραύλου SLS το οποίο μετέφερε τους μικροδορυφόρους (στη φωτογραφία διακρίνονται εννέα από τους δέκα συνολικά).

Δέκα μικροδορυφόροι (αγγλ. CubeSat) χαμηλού κόστους εκτοξεύτηκαν ως δευτερεύοντα φορτία.[109] Δύο επιλέχθηκαν μέσω του προγράμματος «Next Space Technologies for Exploration Partnerships» της NASA, τρεις μέσω της Διεύθυνσης Ανθρώπινης Εξερεύνησης και Επιχειρήσεων, δύο μέσω της Διεύθυνσης Επιστημονικών Αποστολών και τρεις από υποβολές διεθνών εταίρων της NASA.[110]

Οι μικροδορυφόροι αυτοί είναι:[111]

  • Ο ArgoMoon, που σχεδιάστηκε από την εταιρεία Argotec και είναι υπό την εποπτεία της Ιταλικής Διαστημικής Υπηρεσίας. Αποστολή του είναι η λεπτομερής απεικόνιση του Ενδιάμεσου Κρυογενικού Προωθητικού Σταδίου (Interim Cryogenic Propulsion Stage, ICPS).
  • Ο BioSentinel περιέχει κάρτες ζυμομυκήτων που θα επανενυδατωθούν στο διάστημα, σχεδιασμένες για να ανιχνεύουν, να μετρούν και να συγκρίνουν τις επιπτώσεις της ακτινοβολίας στο βαθύ διάστημα.
  • Ο CubeSat for Solar Particles που σχεδιάστηκε από το Southwest Research Institute, ο οποίος θα τεθεί σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο στο διαπλανητικό διάστημα και θα μελετήσει τα σωματίδια και τα μαγνητικά πεδία του.
  • Ο EQUULEUS που σχεδιάστηκε από την ιαπωνική διαστημική υπηρεσία JAXA και το Πανεπιστήμιο του Τόκιο θα απεικονίσει την εσωτερική περιοχή της μαγνητόσφαιρας της Γης καθώς και κρατήρες πρόσκρουσης στην αθέατη από τη Γη πλευρά της Σελήνης. Θα πραγματοποιήσει επίσης χαμηλής ώσης τροχιακούς ελιγμούς.
  • Ο Lunar IceCube του Morehead State University, ο οποίος όντας σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη θα χρησιμοποιήσει το φασματόμετρο υπερύθρων του για να ανιχνεύσει νερό και οργανικές ενώσεις στη σεληνιακή επιφάνεια και την εξώσφαιρα.
  • Ο Lunar Polar Hydrogen Mapper («LunaH-Map»), που επιλέχθηκε από το πρόγραμμα SIMPLEx της NASA,[112] ο οποίος όντας σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη θα αναζητήσει ενδείξεις σεληνιακού υδάτινου πάγου μέσα σε κρατήρες με μόνιμη σκιά, χρησιμοποιώντας τον ανιχνευτή νετρονίων του. Σχεδιάστηκε από το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα (Arizona State University).
  • Ο Near-Earth Asteroid Scout του Jet Propulsion Laboratory (JPL) της NASA, είναι ένα ηλιακό ιστίο που θα πετάξει κοντά σε ένα γεωπλήσιο αστεροειδή.
  • Το OMOTENASHI της JAXA θα επιχειρήσει να προσεληνωθεί χρησιμοποιώντας πυραύλους στερεού καυσίμου.
  • Το LunIR, που σχεδιάστηκε από τη Lockheed Martin, πρόκειται να πετάξει δίπλα από τη Σελήνη και να συλλέξει θερμογραφίες της επιφάνειάς της.
  • Ο Team Miles της Fluid and Reason LLC, θα επιδείξει την προώθηση πλάσματος χαμηλής ώσης στο βαθύ διάστημα.

Τρεις ακόμη μικροδορυφόροι προορίζονταν να εκτοξευτούν, όμως δεν ήταν έτοιμοι εγκαίρως για την αποστολή Artemis 1:[113]

  • Οι δύο Cislunar Explorers θα μελετούσαν τη βιωσιμότητα της προώθησης με ηλεκτρόλυση νερού και της διαπλανητικής οπτικής πλοήγησης σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Σχεδιάστηκε από το Πανεπιστήμιο Κορνέλ.[114]
  • O Lunar Flashlight θα έμπαινε σε σεληνιακή τροχιά προκειμένου να αναζητήσει υδάτινο πάγο στη σεληνιακή επιφάνεια και θα χαρτογραφήσει τη συγκέντρωσή του σε κλίμακα 1-2 χιλιομέτρων στις μόνιμα σκιασμένες περιοχές του νότιου πόλου της Σελήνης.[115][116]
  • Ο Earth Escape Explorer προοριζόταν να τεθεί σε ηλιοκεντρική τροχιά προκειμένουν να δοκιμαστούν οι τηλεπικοινωνίες σε μεγάλες αποστάσεις. Σχεδιάστηκε από το Πανεπιστήμιο του Κολοράντο Boulder.[114]

Πληροφόρηση των μέσων ενημέρωσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Δείγμα αναμνηστικής κάρτας επιβίβασης για όσους κατέγραψαν τα ονόματά τους για να πετάξουν στην αποστολή Artemis 1

Η κάλυψη της αποστολής Artemis 1 πραγματοποιήθηκε από τους σχεδιαστές της NASA των ομάδων SLS, διαστημικού σκάφους Orion και Exploration Ground Systems. Το ασημένιο περίγραμμα αντιπροσωπεύει το χρώμα του διαστημικού σκάφους Orion- στο κέντρο απεικονίζονται το SLS και ο Orion. Τρεις πύργοι αστραπών που περιβάλλουν τον πύραυλο συμβολίζουν το συγκρότημα εκτόξευσης 39B, από το οποίο θα εκτοξευθεί ο Artemis 1. Οι κόκκινες και μπλε τροχιές της αποστολής που περικλείουν τη λευκή πανσέληνο αντιπροσωπεύουν τους Αμερικανούς και τους ανθρώπους της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας που εργάζονται στο Artemis 1.[117]

Η πτήση Artemis 1 συχνά διαφημίζεται ως η αρχή του προγράμματος "Σελήνη-Άρης" της Artemis,[118][119] αν και δεν υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο για επανδρωμένη αποστολή στον Άρη από τη NASA από το 2022.[120] Για να ευαισθητοποιήσει το κοινό, η NASA δημιούργησε έναν ιστότοπο για το κοινό ώστε να αποκτήσει μια ψηφιακή κάρτα επιβίβασης της αποστολής. Τα ονόματα που υποβάλλονται εγγράφονται σε έναν σκληρό δίσκο στο εσωτερικό του διαστημοπλοίου Orion.[121][122] Στην κάψουλα υπάρχει επίσης ένα ψηφιακό αντίγραφο των 14. 000 συμμετοχών για τον διαγωνισμό έκθεσης Moon Pod που διοργανώθηκε από την ομάδα Μελλοντικοί Μηχανικοί για τη NASA.[123]

  1. Μία κάψουλα του Orion είχε πετάξει το 2014, όχι όμως το ολοκληρωμένο διαστημόπλοιο.
  2. Βάσει του «NASA Authorization Act of 2010» το Κογκρέσο των ΗΠΑ ζητούσε το SLS να είναι έτοιμο για διαστημικές πτήσεις πριν από το τέλος του 2016.[28]
  1. 1,0 1,1 «Artemis 1 Press Kit» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 15 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2022. 
  2. 2,0 2,1 «NASA Prepares Rocket, Spacecraft Ahead of Tropical Storm Nicole, Re-targets Launch». NASA. 8 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2022. 
  3. Σφάλμα αναφοράς: Σφάλμα παραπομπής: Λανθασμένο <ref>. Δεν υπάρχει κείμενο για τις παραπομπές με όνομα reuters 1.
  4. Davis, Jason. «Artemis I launch guide: What to expect». The Planetary Society. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2022. 
  5. «Artemis 1 flight to moon depends on precision rocket firings to pull off a complex trajectory» (στα Αγγλικά). CBS News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2022. 
  6. Artemis: brand book (Report). Washington, D.C.: NASA. 2019. NP-2019-07-2735-HQ. «MISSION NAMING CONVENTION: While Apollo mission patches used numbers and roman numerals throughout the program, Artemis mission names will use a roman numeral convention.» 
  7. Artemis I Launch to the Moon (Official NASA Broadcast) – Nov. 16, 2022, https://www.youtube.com/watch?v=CMLD0Lp0JBg, ανακτήθηκε στις 16 November 2022 
  8. Kraft, Rachel (16 Μαΐου 2022). «Artemis I Mission Availability». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2022. 
  9. 9,0 9,1 Kraft, Rachel (14 Νοεμβρίου 2022). «Managers Give "Go" to Proceed Toward Launch, Countdown Progressing – Artemis». NASA Blogs. NASA. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2022. 
  10. https://eleftherostypos.gr/tech/nasa-mia-nea-selida-anoixe-me-tin-apogeiosi-tis-apostolis-artemis-sti-selini
  11. «NASA: Artemis I». NASA. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2022. 
  12. Dunbar, Brian (23 Ιουλίου 2019). «What is Artemis?». NASA. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2022. 
  13. Newsroom. «NASA – Artemis 1: Εκτοξεύτηκε η αποστολή με προορισμό τη Σελήνη (βίντεο)». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2022. 
  14. Βαγγέλης, Πρατικάκης (16 Νοεμβρίου 2022). «Artemis I: Πρόβα τζενεράλε για την επιχείρηση της NASA «πίσω στη Σελήνη»». Ειδήσεις - νέα - Το Βήμα Online. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2022. 
  15. Hambleton, Kathryn (20 Φεβρουαρίου 2018). «Artemis I Overview». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2022. 
  16. «Artemis 1 Presskit» (PDF). 
  17. Sloss, Philip (1 Νοεμβρίου 2021). «Inside Artemis 1's complex launch windows and constraints». NASASpaceflight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2022. 
  18. Sloss, Philip (1 Νοεμβρίου 2021). «Inside Artemis 1's complex launch windows and constraints». NASASpaceflight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Μαρτίου 2022. 
  19. Clark, Stephen (18 Μαΐου 2020). «NASA will likely add a rendezvous test to the first piloted Orion space mission». Spaceflight Now. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2020. 
  20. «NASA Fully Stacked for Moon Mission, Readies for Artemis I». NASA. 23 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2022. 
  21. 21,0 21,1 Foust, Jeff (3 Σεπτεμβρίου 2022). «Second Artemis 1 launch attempt scrubbed». SpaceNews. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2022. 
  22. «NASA to Study Adding Crew to First Flight of SLS and Orion». NASA. 15 Φεβρουαρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2017. 
  23. Harbaugh, Jennifer (13 Δεκεμβρίου 2021). «Space Launch System». NASA. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2022. 
  24. Harbaugh, Jennifer (4 Οκτωβρίου 2021). «All Artemis I Secondary Payloads Installed in Rocket's Orion Stage Adapter». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2021. 
  25. «The Ins and Outs of NASA's First Launch of SLS and Orion». NASA. 27 Νοεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2016. 
  26. "Artemis 1 Press Kit"
  27. Bergin, Chris (29 Φεβρουαρίου 2012). «Exploration Mission 1: SLS and Orion mission to the Moon outlined». NASASpaceFlight.com. NASASpaceFlight. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2022. 
  28. Rockefeller, Jay (5 Αυγούστου 2010). «S.3729 – 111th Congress (2009–2010): National Aeronautics and Space Administration Authorization Act of 2010». Congress.gov. Library of Congress. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2022. 
  29. Hill, Bill (Μαρτίου 2012). «Exploration Systems Development Status» (PDF). NASA Advisory Council. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2012. 
  30. Singer, Jody (25 Απριλίου 2012). «Status of NASA's Space Launch System» (PDF). University of Texas. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 18 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2012. 
  31. Administrator, NASA Content (12 Απριλίου 2015). «NASA Signs Agreement for a European-Provided Orion Service Module». NASA (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2022. 
  32. Mohon, Lee (12 Μαρτίου 2015). «SLS Engine Section Barrel Hot off the Vertical Weld Center at Michoud». NASA. Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2022. 
  33. Barrett, Josh (13 January 2015). «Orion program manager talks EFT-1 in Huntsville». WAAY. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 January 2015. https://archive.today/20150118121313/http://www.waaytv.com/space_alabama/orion-program-manager-talks-eft--in-huntsville/article_17894640-9b43-11e4-b731-1feb498f3882.html. Ανακτήθηκε στις 14 January 2015. 
  34. «Engineers resolve Orion will 'lose weight' in 2015». WAFF. 13 January 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 August 2018. https://web.archive.org/web/20180808125121/http://www.waff.com/story/27841631/engineers-resolve-orion-will-lose-weight-in-2015. Ανακτήθηκε στις 15 January 2015. 
  35. «NASA to Study Adding Crew to First Flight of SLS and Orion». NASA. 15 Φεβρουαρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Απριλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2017. 
  36. «NASA Kicks Off Study to Add Crew to First Flight of Orion, SLS». NASA. 24 Φεβρουαρίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Φεβρουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2017. 
  37. Gebhardt, Chris (12 Μαΐου 2017). «NASA will not put a crew on EM-1, cites cost – not safety – as main reason». NASASpaceFlight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2020. 
  38. King, Ledyard (14 Μαΐου 2019). «NASA names new moon landing mission 'Artemis' as Trump administration asks for US$1.6 billion». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2020. 
  39. Grush, Loren (18 Ιουλίου 2019). «NASA's daunting to-do list for sending people back to the Moon». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2020. 
  40. 40,0 40,1 Foust, Jeff (13 Μαρτίου 2019). «NASA considering flying Orion on commercial launch vehicles». SpaceNews. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2019. 
  41. 41,0 41,1 Sloss, Philip (19 April 2019). «NASA Launch Services Program outlines the alternative launcher review for EM-1». NASASpaceFlight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 May 2019. https://web.archive.org/web/20190503164345/https://www.nasaspaceflight.com/2019/04/nasa-lsp-studies-alternate-orion-options/. Ανακτήθηκε στις 9 June 2019. 
  42. «All Four Engines Are Attached to the SLS Core Stage for Artemis I Mission». NASA. 8 Νοεμβρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2019. 
  43. Foust, Jeff (10 Δεκεμβρίου 2019). «SLS core stage declared ready for launch in 2021». SpaceNews (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2022. 
  44. 44,0 44,1 Harbaugh, Jennifer (20 Μαΐου 2020). «NASA's SLS Core Stage Green Run Tests Critical Systems For Artemis I». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2022. 
  45. Rincon, Paul (9 January 2020). «Nasa Moon rocket core leaves for testing». BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 January 2020. https://web.archive.org/web/20200109151551/https://www.bbc.com/news/science-environment-51048986. Ανακτήθηκε στις 9 January 2020. 
  46. Foust, Jeff (16 Ιανουαρίου 2021). «Green Run hotfire test ends early». SpaceNews (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2022. 
  47. Rincon, Paul (20 Ιανουαρίου 2021). «SLS: NASA finds cause of 'megarocket' test shutdown». BBC News. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2021. 
  48. Foust, Jeff (18 Μαρτίου 2021). «NASA performs full-duration SLS Green Run static-fire test». SpaceNews (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2022. 
  49. Dunbar, Brian (29 Απριλίου 2021). «Space Launch System Core Stage Arrives at the Kennedy Space Center». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουνίου 2021. 
  50. «SLS Upper Stage set to take up residence in the former home of ISS modules». 11 Ιουλίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2020. 
  51. Sloss, Philip (19 Ιουνίου 2020). «EGS begins Artemis 1 launch processing of SLS Booster hardware». NASASpaceFlight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2021. 
  52. Sloss, Philip (5 Αυγούστου 2020). «LVSA arrives at KSC, NASA EGS readies final pre-stacking preparations for Artemis 1». NASASpaceFlight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2021. 
  53. Sloss, Philip (27 Νοεμβρίου 2020). «EGS, Jacobs begin vehicle integration for Artemis 1 launch». NASASpaceFlight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2022. 
  54. Sloss, Philip (4 Δεκεμβρίου 2020). «New Artemis 1 schedule uncertainty as NASA EGS ready to continue SLS Booster stacking». NASASpaceFlight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2021. 
  55. Sempsrott, Danielle (9 Μαρτίου 2021). «Mammoth Artemis I Rocket Boosters Stacked on Mobile Launcher». NASA's blog (στα Αγγλικά). NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2022. 
  56. Sloss, Philip (6 Μαΐου 2021). «NASA EGS, Jacobs preparing SLS Core Stage for Artemis 1 stacking». NASASpaceFlight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2021. 
  57. Clark, Stephen (12 Οκτωβρίου 2021). «Adapter structure with 10 CubeSats installed on top of Artemis moon rocket». Spaceflight Now. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2021. 
  58. Sloss, Philip (27 Μαρτίου 2021). «EGS synchronizing Artemis 1 Orion, SLS Booster preps with Core Stage schedule». NASASpaceFlight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαΐου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2021. 
  59. Bergin, Chris (29 Μαρτίου 2021). «Following troubled childhood, Orion trio preparing for flight». NASASpaceFlight.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 28 Μαΐου 2021. 
  60. Sloss, Philip (21 Οκτωβρίου 2021). «Artemis 1 Orion joins SLS to complete vehicle stack». NASASpaceFlight.com (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2022. 
  61. «EGS, Jacobs begin Artemis 1 pre-launch testing and checkout push». 11 Νοεμβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  62. «Engine controller replacement details behind Artemis 1 launch delay». 22 Δεκεμβρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  63. «Artemis I Wet Dress Rehearsal Scrub – Artemis». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  64. «NASA Prepares for Next Artemis I Wet Dress Rehearsal Attempt – Artemis». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  65. «Artemis I Wet Dress Rehearsal Update – Artemis». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  66. «Artemis I Rocket, Spacecraft Prepare for Return to Launch Pad to Finish Test – Artemis». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  67. «Artemis I WDR Update: Third Test Attempt Concluded – Artemis». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  68. «NASA calls off modified Artemis 1 Wet Dress Rehearsal for hydrogen leak». 14 Απριλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  69. Josh Dinner (6 Ιουνίου 2022). «NASA's Artemis 1 moon rocket returns to launch pad for crucial tests». Space.com (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2022. 
  70. «Artemis I Update: Teams Extending Current Hold, Gaseous Nitrogen Supply Reestablished – Artemis». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  71. «Artemis 1 vehicle heads back to VAB while NASA discusses what to do next». 25 Απριλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  72. «Artemis I Moon Rocket Arrives at Vehicle Assembly Building – Artemis». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουνίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  73. «NASA declares SLS countdown rehearsal complete». 24 Ιουνίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  74. Foust, Jeff (23 Αυγούστου 2022). «Artemis 1 passes flight readiness review». SpaceNews (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2022. 
  75. «NASA not planning another Artemis 1 countdown dress rehearsal – Spaceflight Now». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  76. «SLS rolled back to VAB for final launch preparations». 2 Ιουλίου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Ιουλίου 2022. 
  77. 77,0 77,1 CNN, Ashley Strickland (29 August 2022). «Today's Artemis I launch has been scrubbed after engine issue». CNN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 August 2022. https://web.archive.org/web/20220829140305/https://edition.cnn.com/2022/08/29/world/nasa-artemis-1-launch-scn/index.html. Ανακτήθηκε στις 29 August 2022. 
  78. 78,0 78,1 «NASA Ready to Try Artemis I Again on Saturday and See What the Day Brings» (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2022. 
  79. Speck, Emilee (23 Αυγούστου 2022). «Artemis 1 countdown resumes for Saturday launch; weather forecast improves». Fox Weather. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2022. 
  80. Tariq Malik (29 August 2022). «NASA calls off Artemis 1 moon rocket launch over engine cooling issue» (στα αγγλικά). Space.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 August 2022. https://web.archive.org/web/20220829133215/https://www.space.com/artemis-1-moon-rocket-launch-scrub. Ανακτήθηκε στις 29 August 2022. 
  81. Anthony Cuthbertson; Vishwam Sankaran; Johanna Chisholm; Jon Kelvey (29 August 2022). «Nasa scrambles to fix Moon rocket issues ahead of Artemis launch – live» (στα αγγλικά). The Independent. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 August 2022. https://web.archive.org/web/20220829160436/https://www.independent.co.uk/space/artemis-launch-nasa-live-stream-watch-b2154809.html. Ανακτήθηκε στις 29 August 2022. 
  82. CNN, Ashley Strickland (2 Σεπτεμβρίου 2022). «Artemis I launch team is ready for another 'try' on Saturday». CNN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2022. 
  83. Foust, Jeff (30 Αυγούστου 2022). «Next Artemis 1 launch attempt set for Sept. 3». SpaceNews. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2022. 
  84. Kraft, Rachel. «Artemis I Launch Attempt Scrubbed». NASA blog. NASA. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2022. 
  85. Clark, Stephen. «NASA officials evaluating late September launch dates for Artemis 1 moon mission – Spaceflight Now» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2022. 
  86. Foust, Jeff (26 Σεπτεμβρίου 2022). «SLS to roll back to VAB as hurricane approaches Florida». SpaceNews. Ανακτήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου 2022. 
  87. Davenport, Christian (3 September 2022). «Artemis I mission faces weeks of delay after launch is scrubbed». The Washington Post. https://www.washingtonpost.com/technology/2022/09/03/artemis-launch/. Ανακτήθηκε στις 6 September 2022. 
  88. Greenfieldboyce, Nell; Hernandez, Joe (3 September 2022). «NASA won't try to launch the Artemis 1 moon mission again for at least a few weeks» (στα αγγλικά). NPR. https://www.npr.org/2022/09/03/1120742884/nasa-artemis-1-launch-saturday-time-moon-mission-rocket-orion-sls. Ανακτήθηκε στις 6 September 2022. 
  89. Kraft, Rachel (16 Μαΐου 2022). «Artemis I Mission Availability». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2022. 
  90. Gebhardt, Chris (8 Σεπτεμβρίου 2022). «NASA discusses path to SLS repairs as launch uncertainty looms for September, October». NASASpaceflight. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022. 
  91. «NASA Adjusts Dates for Artemis I Cryogenic Demonstration Test and Launch; Progress at Pad Continues». NASA. 12 Σεπτεμβρίου 2022. 
  92. Clark, Stephen. «NASA officials evaluating late September launch dates for Artemis 1 moon mission – Spaceflight Now» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2022. 
  93. Zizo, Christie (22 Σεπτεμβρίου 2022). «NASA moves ahead with Artemis launch attempt next week with eye on weather». WKMG. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. 
  94. Kraft, Rachel (24 Σεπτεμβρίου 2022). «Artemis I Managers Wave Off Sept. 27 Launch, Preparing for Rollback – Artemis». NASA Blogs. NASA. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2022. 
  95. «NASA to Roll Artemis I Rocket and Spacecraft Back to VAB Tonight – Artemis». blogs.nasa.gov (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2022. 
  96. «NASA Prepares Rocket, Spacecraft Ahead of Tropical Storm Nicole, Re-targets Launch». NASA. 8 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2022. 
  97. «Teams Conduct Check-outs, Preparations Ahead of Next Artemis I Launch Attempt – Artemis». NASA Blogs. NASA. 11 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Νοεμβρίου 2022. 
  98. Fisher, Kristin; Wattles, Jackie (10 November 2022). «NASA inspects Artemis I rocket after Hurricane Nicole». CNN. https://edition.cnn.com/2022/11/10/world/artemis-1-rocket-hurricane-nicole-scn/index.html. Ανακτήθηκε στις 10 November 2022. 
  99. Tribou, Richard (10 November 2022). «Artemis I endures 100 mph gust on launch pad during Nicole landfall». Orlando Sentinel. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 November 2022. https://web.archive.org/web/20221111034143/https://www.orlandosentinel.com/space/artemis/os-bz-nasa-artemis-i-launch-pad-tower-records-100-mph-gust-hurricane-nicole-20221110-chmzzpybo5dnto3st4huufeple-story.html. 
  100. Pasztor, Andy (17 April 2018). «U.S., Israeli Space Agencies Join Forces to Protect Astronauts From Radiation». The Wall Street Journal. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 August 2019. https://web.archive.org/web/20190829041818/https://www.wsj.com/articles/u-s-israeli-space-agencies-join-forces-to-protect-astronauts-from-radiation-1523969713. Ανακτήθηκε στις 21 June 2018. 
  101. «Artemis I launch guide: What to expect». The Planetary Society (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 18 Νοεμβρίου 2022. 
  102. «Purposeful Passengers Hitch a Ride on NASA's Artemis I Mission». NASA. 15 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2022. 
  103. . Αρχειοθετήθηκε στις 22 June 2018. Error: Αν ορίσετε |archivedate=, πρέπει πρώτα να ορίσετε |url=. 
  104. «Orion "Passengers" on Artemis I to Test Radiation Vest for Deep Space Missions». NASA. 13 Φεβρουαρίου 2020. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 28 Αυγούστου 2022. 
  105. Warner, Cheryl (12 Νοεμβρίου 2021). «Snoopy to Fly on NASA's Artemis I Moon Mission». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2022. 
  106. «Shaun the Sheep to fly on Artemis I lunar mission». aardman.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2022. 
  107. «Artemis I Official Flight Kit» (PDF). NASA. Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 27 Αυγούστου 2022. 
  108. «How to send a message into space aboard Artemis I». KUSA.com (στα Αγγλικά). 26 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 2022. 
  109. Foust, Jeff (8 Αυγούστου 2019). «NASA seeking proposals for cubesats on second SLS launch». SpaceNews. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2020. Unlike Artemis 1, which will fly six-unit cubesats only... 
  110. Latifiyan, Pouya (August 2022). «Artemis 1 and space communications». Qoqnoos Scientific Magazine: 3. 
  111. Clark, Stephen (12 Οκτωβρίου 2021). «Adapter structure with 10 CubeSats installed on top of Artemis moon rocket». Spaceflight Now (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022. 
  112. NASA, Small Innovative Missions for Planetary Exploration Program Abstracts of selected proposals, August 8, 2015.
  113. Anderson, Gina· Porter, Molly (8 Ιουνίου 2017). «Three DIY CubeSats Score Rides on NASA's First Flight of Orion, Space Launch System». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2019. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2017. 
  114. 114,0 114,1 Ohana, Lavie (3 Οκτωβρίου 2021). «Four Artemis I CubeSats miss their ride». Space Scout. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2021. 
  115. «Lunar Flashlight». Solar System Exploration Research Virtual Institute. NASA. 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Σεπτεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2015. 
  116. Wall, Mike (9 October 2014). «NASA Is Studying How to Mine the Moon for Water». Space.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 November 2016. https://web.archive.org/web/20161111013713/http://www.space.com/27388-nasa-moon-mining-missions-water.html. Ανακτήθηκε στις 23 May 2015. 
  117. Hambleton, Kathryn (16 Ιανουαρίου 2018). «Artemis 1 Identifier». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2022. 
  118. «How NASA's Artemis program plans to return astronauts to the moon». Science (στα Αγγλικά). 22 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022. 
  119. Northon, Karen (26 Σεπτεμβρίου 2018). «NASA Unveils Sustainable Campaign to Return to Moon, on to Mars». NASA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022. 
  120. «Nasa's Artemis moon mission explained». The Independent (στα Αγγλικά). 24 Αυγούστου 2022. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2022. 
  121. Marples, Megan (11 Μαρτίου 2022). «NASA will send your name around the moon. Here's how to sign up». CNN. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2022. 
  122. Wall, Mike (3 Μαρτίου 2022). «Your name can fly around the moon on NASA's Artemis 1 mission». Space.com (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2022. 
  123. «Future Engineers: Moon Pod Essay Contest». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 24 Μαρτίου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]