Saltar ao contido

Lingua mono

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Lingua mono
Falado en: Estados Unidos de América
Rexións: California
Total de falantes: 37 (citados en 1994)[1]
Familia: Uto-azteca
 Uto-azteca do norte
  Númica
   Númica occidental
    Lingua mono
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: mnr
Mapa
Status

O mono está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]
Historia narrada en lingua mono rexistrada polo Laboratorio de Fonética da UCLA en 1984.

A lingua mono (/ˈmoʊnoʊ/ MOH-noh) é unha lingua númica da familia uto-azteca, a lingua ancestral do pobo mono. O mono consta de dous dialectos, o oriental e o occidental. O nome "monachi" utilízase habitualmente en referencia ao mono occidental e "paiute do val Owens" en referencia ao mono oriental.[3] En 1925, Alfred Kroeber estimou que o mono tiña entre 3.000 e 4.000 falantes. No ano 2010, só unhas 40 persoas maiores falaban o mono como primeira lingua.[3] Está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas.[4] Fálase no sur da Serra Nevada, na bacía do río Mono e no val Owens do centro e leste de California. O mono está estreitamente relacionado coa lingua paiute do norte; estas dúas clasifícanse como o grupo occidental das linguas númicas, unha rama da familia uto-azteca.[3][5]

  1. Hinton, 30
  2. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  3. 3,0 3,1 3,2 "Mono." Survey of California and Other Indian Languages, University of California, Berkeley. 2009-2010 (consultado o 6 de maio de 2010)
  4. "UNESCO Atlas of the World's Languages in danger". 
  5. Sheldon Klein. 1959. Comparative Mono-Kawaiisu. International Journal of American Linguistics. Vol. 25, No. 4 (Oct., 1959), pp. 233-238

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]
  • Hinton, Leanne. Flutes of Fire: Essays on California Indian Languages. Berkeley: Heyday Books, 1994. ISBN 0-930588-62-2.
  • Miller, Wick R. "Numic Languages." Handbook of North American Indians: Great Basin, Volume 11. Washington, DC: Smithsonian Institution, 1986. ISBN 978-0-16-004581-3.
  • Liljeblad, Sven & Fowler, Catherine. 1986. Owens Valley Paiute. In W. L. d'Azevedo (ed.), Great Basin, 412-434. Washington, D.C.: Smithsonian Institution.
  • Lamb, Sydney M (1958). A Grammar of Mono (PDF). PhD Dissertation, University of California, Berkeley. Consultado o 8 de xullo de 2012. 
Bibliografía adicional
  • Bethel, Rosalie; Kroskrity, Paul V.; Loether, Christopher; Reinhardt, Gregory A. (1993). A Dictionary of Western Mono. Los Angeles : American Indian Studies Center, University of California. 
  • Lamb, Sydney M. Monachi dictionary (PDF). Ms., Survey of California and Other Indian Languages. Consultado o 9 de xullo de 2012. 
  • Norris, Evan J. (1986). A Grammar Sketch and Comparative Study of Eastern Mono. PhD dissertation, University of California, San Diego. 
Revitalización lingüística