Jump to content

Ստեփան Անդրանիկյան

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Ստեփան Անդրանիկյան
Ստեփան Խաչատուրի Անդրանիկյան
Ծնվել էօգոստոսի 20, 1927(1927-08-20)[1]
ԾննդավայրՄայկոպ, Հյուսիսկովկասյան երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1]
Վախճանվել էփետրվարի 16, 2017(2017-02-16) (89 տարեկան)
Մահվան վայրԵրևան, Հայաստան
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
ԿրթությունՓանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի պետական քոլեջ, Երևանի պետական գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտ և Մոսկվայի Գերասիմովի անվան կինեմատոգրաֆիայի ինստիտուտ (1954)[1]
Մասնագիտություննկարիչ
Պարգևներ
ԱնդամակցությունՀայաստանի նկարիչների միություն
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]
ԱմուսինԿիրարինա Անդրանիկյան
Ստեփան Անդրանիկյան Վիքիդարանում
 Stepan Andranikyan Վիքիպահեստում

Ստեփան Խաչատուրի Անդրանիկյան (օգոստոսի 20, 1927(1927-08-20)[1], Մայկոպ, Հյուսիսկովկասյան երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1] - փետրվարի 16, 2017(2017-02-16), Երևան, Հայաստան)[2], հայ նկարիչ, բեմանկարիչ, ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ (1967), Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ (2011)[3]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ստեփան Անդրանիկյանը ծնվել է 1927 թվականին,Կրասնոդարի մարզի Մայկոպ քաղաքում՝ ցեղասպանությունից մազապուրծ հայ ընտանիքում։ Հայրը Բիթլիսի Խնուս գյուղից էր, մայրը՝ Կարս քաղաքից։ Մինչև յոթ տարեկանը Ստեփանը պապի և տատի հետ ապրել է Յալթայում։ 1932 թվականին Անդրանիկյանների ընտանիքը փոխադրվել է Երևան։ 1935 թվականին ութամյա Ստեփանը ընդունվում է դպրոց, ուր ուսումնառության ընթացքում ավելի են ընդգծվում նկարչության հանդեպ նրա ունակությունները։ 1942-1947 թվականներին սովորել է Երևանի գեղարվեստի ուսումնարանի գեղանկարի բաժնում, 1947-1948 թթ.՝ Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտի գեղանկարի բաժնում։ Մասնագիտական կրթությունն ստացել է Կինեմատոգրաֆիայի համամիութենական պետական ինստիտուտում, որն ավարտել է 1954 թվականին, վերադարձել Հայաստան, աշխատել որպես կինոնկարիչ։ 1954 թվականին գործուղվել է «Լենֆիլմ», ապա հրավեր ստացել աշխատելու Հայֆիլմում[4]։ 1956 թվականից ՀԽՍՀ նկարիչների միության անդամ, 1958 թվականից՝ ԽՍՀՄ կինեմատոգրաֆիստների միության անդամ։ 1971-1982 թթ. եղել է մուլտֆիլմերի միավորման գեղարվեստական ղեկավար։ 1975-1982 թթ. եղել է Հայաստանի նկարիչների միության քարտուղար, 1988 թվականից՝ թատրոնի և կինոյի բաժանմունքի նախագահ։ 1980-1986 թթ և 1999 թվականից դասավանդել է ԵԹԿՊԻ-ում[5]

Ստեփան Անդրանիկյանի գործերից պահվում են Հայաստանի ազգային պատկերասրահում, Եղիշե Չարենցի անվան գրականության և արվեստի թանգարանում։

2022 թվականին Սերգեյ Փարաջանովի թանգարանում տեղի է ունեցել Ստեփան Անդրանիկյանի «Հուշեր կյանքի տևողությամբ» գրքի շնորհանդեսը[6][7]։

Ստեղածգործական գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ֆիլմագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ստեփան և Կիրարինա Անդրանիկյանները

Մուլտիպլիկացիոն ֆիլմեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • «Արևի հարսնացուն», բեմադրող ռեժիսոր, բեմադրող նկարիչ, սցենարի և մոնտաժի հեղինակ,1971, Համամիութենական կինոփառատոնի մրցանակ, 1973, Ալմա Աթա
  • «Լիլիթ» ֆիլմի գեղարվեստական ղեկավար, 1972
  • «Վին պինգվինը», բեմադրող ռեժիսոր, 1972
  • «Կախարդական լավաշը», սցենարի համահեղինակ, բեմադրող համառեժիսոր Ն. Աթաջանյան, 1973
  • «Կար-չկար՝ մի ոզնի կար», 1977, բեմադրող ռեժիսոր (նկարիչներ՝ Ստեփան Անդրանիկյան և Մ. Վաղարշյան), Համամիութենական կինոփառատոնի 2-րդ մրցանակ, 1978, Երևան
  • «Անընկճելին», սցենարի համահեղինակ, բեմադրող ռեժիսոր։ Նկարիչ՝ Վալենտին Պոդպոմոգով, 1981

Գեղանկարչական գործեր, դիմանկարներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • «Հին ընկուզենին», 1946
  • «Ինքնադիմանկար» (19 տարեկան), 1946
  • «Իմ անկյունը հանրակացարանում», 1948
  • «Ամառային մոտիվ», 1946
  • «Եկեղեցու գավիթ», 1946
  • «Մերձմոսկովյան բնապատկեր», 1951
  • «Տյուտչևի տունը Մուրանովո գյուղում», 1953
  • «Կոլաժ նվիրված Փարաջանովի 75-ամյակին»,
  • «Գրիգորի Սարկիսով» (կինոռեժիսոր),1961
  • «Կոմիտասը հոգևոր ճեմարանի ուսանող», 1961
  • «Բետիի դիմանկարը», 1962
  • «Լեոնիդ Ենգիբարով», 1962
  • «Հրաչյա Ներսիսյան», 1962
  • «Սերգեյ Փարաջանովը Հաղպատում», 1968
  • Նկարիչ, կինոռեժիսոր Ա. Իվանով, 1974
  • Նատյուրմորտ «Նռան գույնը», 1975
  • «Ավետիք Իսահակյան», 1975
  • «Հին Երևանը», 1975
  • «Եղիշե Չարենց», 1975
  • «Տղաս, Սաշան՝ 16 տարեկանում», 1976
  • «Նկարիչ Առաքել Առաքելյանի դիմանկարը», 1981
  • «Գդալներով նատյուրմորտ», 1980
  • «Վիլյամ Սարոյան», 1981
  • «Սինյոր Մարտիրոս։ Ինքնադիմանկար», 1990
  • «Նյու Յորքի կենտրոնական այգին», 1997
  • «Ջոն Լենոն», 1997
  • «Փարաջանովը իր մուսաների հետ», 2003
  • «Ինքնանկար», 2002
  • «Սերգեյ Փարաջանով», 2003
  • «Սոս Սարգսյան», 2003
  • «Սիամանթո», 2004
  • «Իմ Կարինեն», 2007
  • Նատյուրմորտ «Մենություն», 2007

Ցուցահանդեսներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

1954 թվականից մասնակցել է բազմաթիվ ցուցահանդեսների։ Արժանացել է միջազգային և համամիութենական մրցանակների[8]։

Անհատական ցուցահանդեսներ է ունեցել Երևանում (1978, 1982, 2003, 2014[9], 2017 (հետահայաց ցուցահանդես Հայաստանի նկարիչների միությունում[10][11]))։

  • Կինը՝ Կիրարինա Անդրանիկյան, զգեստների նկարիչ
  • Որդին՝ Ալեքսանդր Անդրանիկյան, կինոռեժիսոր, նկարիչ
  • Դուստր՝ Կարինե Անդրանիկյան, արվեստաբան
  • Դուստր՝ Մարիամ Անդրանիկյան, բալետի պարուհի

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ս. Փոշոտյան, Փոքր ֆիլմի մեծ հաջողությունը. Տժվժիկ։-«Ավանգարդ», 1961, 30 մայիսի
  • Միքայել Ալեքսանդրյան, Հյուսիսային ծիածան, «Սովետական Հայաստան», Երևան, 1961
  • Ա. Սահակյան, Ճանապարհ դեպի հանդիսատես։-«Ավանգարդ», Երևան, 1963, 10 հոկտեմբերի
  • Ռուբեն Կարապետյան, Քայլ մեծ ուղիով։-«Սովետական Հայաստան», Երևան, 1963, 10 հոկտեմբերի
  • Ա. Ա Ռեժիսորի զինակիցները։-«Էկրան», Երևան, 1969, 7 էջ, էջ 3
  • Ռոբերտ Մաթոսյան, Հայկական մուլտեր։-«Ավանգարդ», Երևան, 1973, 25 փետրվարի (4 վերատպ)
  • Վ. Ք. Հայֆիլմ սթիւտիօի նորագույն նախաձեռնությունը՝ կենդանի պատկերը և արդիւնքը... «Զարթօնք», Բեյրութ, 1972, 22 մայիսի (2 վերատպ)
  • Անահիտ Պարսամյան, Անմիջական արվեստի լեզվով։-Հայրենիքի ձայն, Երևան, 1974, 6 մարտի (2 վերատպ)
  • Ռոբերտ Մաթոսյան, Բեմադրող-նկարիչը կինոյում (մեր հարցազրույցը)։-Ֆիլմ «Երևան», 1975, 10 հուլիսի
  • Սուրեն Սարուխանյան, Հայկական մուլտկինո. իրականացումներ և վրիպումներ։- «Սովետական Հայաստան», Երևան, 1976, 8 ապրիլի
  • Նաիրա Ղազարյան «Դիմանկար հարցազրույց Ստեփան Անդրանիկյանի հետ», «Եթեր», 2003
  • Արևիկ Բադալյան, «Նկարչին կինոյում աշխատելն ավելի բարդ է, քան թատրոնում», հարցազրույց Ստեփան Անդրանիկյանի հետ։ «Իրավունք», 2004
  • Վրեժ Առաքելյան, Հարցազրույց Ստեփան Անդրանիկյանի հետ, «Իրավունք», 2007

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. Կյանքից հեռացել է գեղանկարիչ Ստեփան Անդրանիկյանը
  3. Հայաստանի Հանրապետության պատվավոր կոչումներ շնորհելու մասին
  4. www.websystems.am. «Ստեփան Անդրանիկյան». www.arm-cinema.am. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  5. Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
  6. «Ժողովուրդը կարծես հիպնոսացված է կամ լեթարգիկ քնի մեջ․ Ստեփան Անդրանիկյանի օրագրերը...». A1Plus. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 19-ին.
  7. Mitk.am (2022 թ․ հուլիսի 18). «Հուշեր կյանքի տևողությամբ՝ Ստեփան Անդրանիկյանի հետ, Սերգեյ Փարաջանովի տանը» (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 19-ին.
  8. Գառնիկ Ստեփանյան (1973). Կենսագրական բառարան, հատոր Ա. Երևան: «Սովետական գրող». էջ 96.
  9. «Բեմանկարիչ և գեղանկարիչ Ստեփան Անդրանիկյանի անհատական ցուցահանդեսը». Առավոտ - Նորություններ Հայաստանից. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  10. «Ստեփան Անդրանիկյանի հայտնի ու «չտեսնված» էսքիզները». mediamax.am (անգլերեն). Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  11. «Ստեփան Անդրանիկյանի ստեղծագործությունների ցուցահանդեսում իր ուղին է կինոարվեստում». www.armeniatv.am. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին.(չաշխատող հղում)

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփան Անդրանիկյան» հոդվածին։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ստեփան Անդրանիկյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 393