Патоген
Патоген[1][2] (грчки: παθογένεια ← πάθος „страдање“ + γενετική „предизвикувач“, буквално: оној што предизвикува страдање) или предизвикувач на болести — микроскопски организам, како вирус, бактерија, габа или паразит, кој може да предизвика болест кај својот домаќин. Овие организми често се премногу мали за да се видат без микроскоп. Патогените можат да заразат различни живи организми, вклучувајќи ги луѓето, животните и растенијата. Патогените обично влегуваат во нивниот домаќин преку различни патишта, како на пример преку воздухот што го дишеме, загадена храна или вода или непосреден допир со заразени лица. Откако ќе влезат во домаќинот, тие се размножуваат и можат да ги нарушат нормалните телесни функции, што води до болест.[3][4]
Постојат различни видови патогени, секој со свои одлики и начини за предизвикување болест. На пример, вирусите ги напаѓаат клетките на домаќинот и ги користат за да се размножат, бактериите ослободуваат токсини што им штетат на ткивата, габите можат да предизвикаат инфекции на кожата или внатрешните органи, а паразитите живеат од нивните домаќини, често предизвикувајќи штета додека се хранат или се размножуваат.
Полови дејства
[уреди | уреди извор]Многу патогени можат да имаат полов однос. Кај одредени бактерии, ова се случува кога клетките од истиот вид се спојуваат во процес наречен генетска трансформација. За време на трансформацијата, ДНК се движи од една во друга клетка, а новата ДНК се меша со генетскиот материјал на примачот. Ова може да го промени геномот на бактериите, помагајќи им да се прилагодат и подобро да преживеат во телото на домаќинот. Патогените како Helicobacter pylori, Haemophilus influenzae, Legionella pneumophila, Neisseria gonorrhoeae и Streptococcus pneumoniae често ја користат трансформацијата за да ја променат нивната ДНК, што им олеснува да избегнат да бидат нападнати од имунолошкиот систем.[5]
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „патоген“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „патоген“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ Alberts B, Johnson A, Lewis J, Raff M, Roberts K, Walter P (2002). „Introduction to Pathogens“. Molecular Biology of the Cell (4th. изд.). Garland Science.
- ↑ „MetaPathogen – about various types of pathogenic organisms“. Архивирано од изворникот на 5 October 2017. Посетено на 15 January 2015.
- ↑ Bernstein H, Bernstein C, Michod RE (January 2018). "Sex in microbial pathogens". Infection, Genetics and Evolution. 57: 8–25.