Snelwegparking
Een verzorgingsplaats is een plek langs een auto(snel)weg waar automobilisten de mogelijkheid hebben om de reis te onderbreken, te ontspannen, te eten of te drinken, en veelal ook een toilet te bezoeken en te tanken.
Voorzieningen
Een verzorgingsplaats heeft naast parkeerruimte bijna altijd toiletten en picknicktafels, vaak speelgelegenheid voor kinderen en soms een tankstation, restaurant en/of winkeltje waar snacks, dranken, snoep, speelgoed, leeswaar e.d. worden verkocht.
Bereikbaarheid
Om veiligheidsredenen is het meestal niet gewenst dat een verzorgingsplaats als op- en afrit wordt gebruikt. Dit geldt nog meer op een tolweg. Een verzorgingsplaats heeft daarom geen verbinding met wegen buiten de auto(snel)weg. Het is echter mogelijk dat een gewone weg (of fietspad) naar de verzorgingsplaats leidt, wat belangrijk is voor buurtbewoners die op de verzorgingsplaats werken. In dat geval is er vaak een tweede parkeerplaats die alleen via een voetpad met de verzorgingsplaats verbonden is.
Af en toe treft men een gemeenschappelijke verzorgingsplaats voor beide richtingen - er is een brug of tunnel om met de auto aan de andere kant te komen. Ook komt het voor dat twee verzorgingsplaatsen aan weerszijden van de weg zijn, met een voetgangersbrug of -tunnel naar het gemeenschappelijke restaurant. Bij uitzondering is een restaurant over de weg gebouwd, wat dan van weerszijden toegankelijk is.
Verzorgingsplaatsen worden vanaf de autosnelweg aangegeven met bewegwijzeringsborden, waarvan er (in Nederland) meestal over een maximale lengte van 1200 meter voor de afslag drie of vier worden geplaatst, met een onderlinge afstand van 300 meter. Naast de naam van de verzorgingsplaats worden met pictogrammen ook de voorzieningen weergegeven. Als er ook een tankstation of restaurant aanwezig is, staan voor de afslag ook de openingstijden en overige informatie over deze voorzieningen op een bord aangegeven.
Situatie in Nederland
Nederlandse verzorgingsplaatsen liggen op een afstand van ongeveer 20 à 25 kilometer van elkaar. Om de veertig kilometer ligt er meestal een restaurant. Vaak afhankelijk van de beschikbare ruimte, heeft niet iedere verzorgingsplaats dezelfde voorzieningen. Zo zijn er plaatsen waar alleen geparkeerd kan worden, en zijn op andere plaatsen ook een tankstation of restaurant aanwezig: in sommige gevallen kunnen automobilisten zowel parkeren als tanken en eten.
De voorzieningen worden soms verspreid over twee verzorgingsplaatsen, niet ver van elkaar gelegen. Een voorbeeld zijn de plaatsen Roevenpeel en Ellerbrug, met een onderlinge afstand van circa vier kilometer. Bij eerstgenoemde plaats kan geparkeerd en gegeten worden, bij de tweede plaats kan worden getankt. Ruimtegebrek speelt bij deze overweging veelal een rol.
Naamgeving
Verzorgingsplaatsen in Nederland worden meestal genoemd naar elementen in de omgeving, veelal een natuurgebied, maar vaak ook de plaatsnaam waar de verzorgingsplaats in de buurt ligt, of een lokale straatnaam. Ook krijgt de verzorgingsplaats soms de naam van een belangrijk persoon of gebeurtenis uit de geschiedenis.
Veiligheid
Het is een publiek geheim dat (solitaire) verzorgingsplaatsen zowel binnen als buiten Nederland worden gebruikt voor seksuele ontmoetingen. Sommige verzorgingsplaatsen staan vaak bekend als homo-ontmoetingsplaatsen, maar ook heteroseksuelen die op zoek zijn naar een rustig plekje voor al of niet anonieme seks maken ook wel gebruik van verzorgingsplaatsen. Buiten Nederland wordt ook wel eens op verzorgingsplaatsen getippeld. De anonimiteit op die homo-ontmoetingsplaatsen trekt ook antihomogeweld aan, in de vorm van potenrammers die homoseksuelen molesteren.
Rijkswaterstaat is van mening dat Nederlandse verzorgingsplaatsen volgens de Richtlijn Verzorgingsplaatsen 2003, verzorgingsplaatsen met voorzieningen, zonder aan de randen de aanwezigheid van houtopstanden en struiken sociaal veilig zijn.
Uit onderzoek van transportverzekeraar TVM, Transport en Logistiek Nederland (TLN) en vervoerdersorganisatie EVO blijkt dat verzorgingsplaatsen met voorzieningen als een tankstation die volgens deze richtlijn zijn ingericht niet veiliger zijn maar juist onveiliger, waar de meeste vrachtwagenladingdiefstallen worden gepleegd. De onveilige verzorgingsplaatsen zijn Lonneker Meer, Struik, Bolder, Tolnegen, Lucasgat, Overbroek, Varakker, Sandelingen, De Lucht, Meiberg, ’t Haasje, De Somp, Weerbroek, De Slenk, Raakeind, Molenheide, Europaweg Venlo, Meelakkers, Oeijenbraak en Oeienbosch.
Situatie in Duitsland
_2006-09-17.JPG)
In Duitsland kent men twee soorten verzorgingsplaatsen:
- Unbewirtschaftete Rastanlagen.
Dit zijn kleinere parkeerplaatsen langs de snelweg. Meestal zijn hier onbemande toiletten, kinderspeelplaatsen en picknickbanken te vinden. Ze zijn vooral bedoeld voor een kortere stop. - Bewirtschaftete Rastanlagen (vaak ook Raststätte genoemd).
Dit zijn de grotere verzorgingsplaatsen die beschikken over een tankstation en een restaurant, soms ook in combinatie met een motel. Een bemand toilet is in principe ook aanwezig, evenals kinderspeelplaatsen. De meeste toiletten zijn nu in handen van Sanifair. De toiletruimtes zijn via een betaalautomaat met tourniquet bereikbaar en de toiletbril wordt volautomatisch gereinigd. Een groot gedeelte van deze bedrijven valt onder de franchise-organisatie Tank & Rast AG. Op wegwijzers naar deze verzorgingsplaatsen staat vaak het woord "Rasthof" of "Raststätte" vermeld. Dit gaat terug op een onderscheid uit de jaren 50 tussen Rasthöfe en Raststätten. Een Rasthof was wat groter en had vaak ook een hotel. Raststätten daarentegen waren de eerder kleine verzorgingsplaatsen met beperkte voorzieningen. Het was de bedoeling dat iedere Autobahn zo om de zestig kilometer een Rasthof had. Daartussenin lagen bij gelegenheid kleinere Raststätten. In de loop der tijd is het onderscheid tussen Rasthof en Raststätte vervaagd, en op nieuwere borden wordt dan ook meestal niet meer dan de naam van de verzorgingsplaats vermeld.
Parkeerplaatsen naast de restaurants gereserveerd voor invaliden en - omwille van de veiligheid - na zonsondergang ook voor alleen reizende vrouwelijke bestuurders (vrouwenparkeerplaatsen). Op deze manier hoeven die namelijk niet grotere afstanden door het donker te lopen om bij hun auto of het restaurant te komen.
In andere landen
- Frankrijk - Aire
- Italië - Area di servizio
- Oostenrijk - Raststation
- Slovenië - Počivališče
- Spanje - Área de Servicio
