dam

Niet te verwarren met: Dam

Universeel taalgebruik

Woordherkomst en -opbouw

• Samenstelling van “m” (meter) met het voorvoegsel “da” (deca-)

Symbool

dam

1. (natuurkunde), (wiskunde), (eenheid) het symbool voor decameter, een lengte van 10 meter of 0,01 kilometer

Verwante begrippen

• dam², dam³

eenheden van lengte
ym • zm • am • fm • pm • nm • μm • mm • cm • dm • m • dam • hm • km • Mm • Gm • Tm • Pm • Em • Zm • Ym pc • kpc • Mpc • Gpc

Nederlands

De Afsluitdijk is een typische "dam"

Uitspraak

• Geluid:  dam    (hulp, bestand)
• IPA: / dɑm / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• dam

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘waterkering’ voor het eerst aangetroffen in 1165
• m: erfwoord van Middelnederlands en Oudnederlands
• v: mogelijk via Frans dame van Spaans dama

[1-2]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dam	dammen
verkleinwoord	dammetje	dammetjes

Zelfstandig naamwoord

[3]	enkelvoud	meervoud
naamwoord	dam	dammen
verkleinwoord	dammetje	dammetjes

de dam

1. m: (waterbeheer) een relatief smalle, massieve bodemophoging in een waterweg om wegverkeer tussen de oevers mogelijk te maken en/of ter bescherming tegen overstromingen

   • Bij een dijk is aan de ene zijde land en aan de andere zijde water bij een dam is aan beide zijden water. 
   • In het Deltaplan is de functie van een dam primair de kustverdediging. 

2. m: (waterbeheer) een vaste waterkering, aangelegd voor de waterbeheersing en doorgaans voorzien van regelbare doorlaatopeningen of sluizen
3. v/m: (spel) (bij het damspel) twee gestapelde schijven.

Verwante begrippen

• [1] dijk, golfbreker, havenhoofd, landhoofd, pier, stuwmeer, talud, wal

Hyponiemen

   

Dubbeldam Giessendam Knuppeldam Krabbendam Leerdam Maasdam Oosterscheldedam Potsdam Rotterdam Schoorldam Steendam Stellendam Veendam Werkendam Zaandam achterdam afsluitdam beteugelingsdam beverdam cofferdam compartimenteringsdam havendam hulpdam ijsdam inrijdam keerdam kistdam kleidam kofferdam kweldam langsdam leidam monnikendam muurdam pendam pijlerdam puntdam rijsdam rivierdam slufterdam spekdam strekdam (1) stuwdam (2) toegangsdam (1) veerdam waterdam

Afgeleide begrippen

   

Damman Damrak Damslaper Damstraat Italiaans dambordje Mesopotamisch damhert Moors dambordje Siciliaans dambordje Spaans dambordje dam aan dam af dam in dam-eenheid dambezie damboek dambond dambord dambordje dambreuk damclub damcombinatie damcompetitie damgrootmeester damhert damhinde damkampioen damkampioenschap damklok damlijn damloop damloper dammeester dampaal dampartij damplank damprobleem damproject damrakkertje damschijf damschreeuwer damslag damsluis damspel damspelen damsport damsteen (3) damtitel damtoernooi damtornooi damvereniging damwand (1) damwedstrijd damwereld damzet oostelijk dambordje westelijk dambordje zuidelijk dambordje

Uitdrukkingen en gezegden

• Als er een schaap over de dam is, volgen er meer

als de eerste stap is gezet is het voor een ander niet moeilijk meer om die ook te maken en volgt de rest vanzelf

• het hek is van de dam

er ontstaan problemen nu de belemmering is opgeheven

Vertalingen

    1,2 een waterkering   

Afrikaans: dam (af) Duits: Damm (de) m Engels: dam (en) Estisch: tamm (et) Fins: pato (fi) Frans: barrage (fr) m Hongaars: gát (hu) Ido: aquobarilo (io) Italiaans: argine (it) m

Japans: ダム (ja) Kroatisch: nasip (hr) m, gat (hr) m Oekraïens: гребля (uk) Pools: zapora (pl) v Portugees: barragem (pt) v, represa (pt) v Russisch: плотина (ru) v, дамба (ru) v Spaans: presa (es) v Telugu: వంతెన (te) (vamtena) Zweeds: damm (sv) v

    3. (bij het damspel) twee gestapelde schijven   

Duits: Dame (de) v Engels: king (en)

Frans: dame (fr) v Russisch: дамка (ru) v Spaans: dama (es) v

Werkwoord

vervoeging van
dammen

dam

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dammen
   

   • Ik dam. 

2. gebiedende wijs van dammen
   

   • Dam! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van dammen
   

   • Dam je? 

Gangbaarheid

• Het woord dam staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "dam" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
98 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Engels

Uitspraak

• Geluid:  dam(US)    (hulp, bestand)

enkelvoud	meervoud
dam	dams

Zelfstandig naamwoord

dam

1. (waterbeheer) dam (een scheiding tussen twee wateren: zee, stuwmeer, rivier etc.)

Nedersaksisch

Zelfstandig naamwoord

dam

1. (waterbeheer) dam

Urkers

Zelfstandig naamwoord

dam

1. (waterbeheer) dam