Elżbieta Szemplińska-Sobolewska: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Aktualna wersja na dzień 13:42, 29 lip 2024

Elżbieta Szemplińska-Sobolewska (ur. 29 kwietnia 1909 w Warszawie, zm. 27 kwietnia 1991 tamże) – polska poetka i prozaiczka o lewicowych poglądach.

Życiorys

Urodzona w Warszawie. Studiowała prawo oraz polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim^[1]^[2]. Debiutowała jako prozaik w 1926 roku na łamach czasopisma „Robotnik” opowiadaniem Ojciec. W 1932 roku ogłosiła swoją pierwszą powieść Narodziny człowieka. 19 listopada 1939 roku podpisała oświadczenie pisarzy polskich witające przyłączenie Zachodniej Ukrainy do Ukrainy Radzieckiej^[3]. 17 września 1940 roku wstąpiła do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy^[4]. W trakcie wojny działała w okupowanym Lwowie, współpracowała m.in. z „Robotnikiem”, „Czerwonym Sztandarem” i „Nowymi Widnokręgami”^[5]. W 1941 była we Lwowie redaktorką kwartalnika „Almanach Literacki”. Lata 1941–1944 spędziła w ZSRR, była współpracowniczką miesięcznika „Nowe Widnokręgi”. Określana w tym czasie jako „rywalka Wandy Wasilewskiej”^[6]. W okresie II wojny światowej jawnie wspierała antypolską władzę i politykę ZSRR^[7]. W 1946 roku przebywała w placówce dyplomatycznej w Luksemburgu. W latach 1946–1962 przebywała na Zachodzie. Do Warszawy powróciła w 1961 lub 1962 roku^[8].

W jej twórczości polscy „bieżeńcy” przybywający do ZSRR spotykają się z lepszym, przyjaźniejszym światem^[9]. W wierszu Prawdziwa ojczyzna z grudnia 1939 napisała m.in.: Dawno, jeszcze byłam dzieckiem, napisałam w szkolnym zeszycie, na święto niepodległości: „zamieniliśmy zabór niemiecki na polski” i siniał ze złości i grzmiał nauczyciel. W wierszu tym za prawdziwą ojczyznę uznała tę, gdzie sierp i młot^[10]. Pochowana na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kwatera 44A-3-5)^[11].

Twórczość

Prawdziwa ojczyzna
Łańcuch
Pożegnanie
Krzyż Warszawy
Warszawa w ogniu
Powrót z daleka
Narodziny
Notatki z podróży
Potrójny ślad
Kochankowie z Warszawy
Śmierć Bazylego

Odznaczenia

Złoty Krzyż Zasługi (1946)^[12]

Przypisy

↑ Artur Hutnikiewicz; Andrzej Lam (2000). Literatura polska XX wieku: przewodnik encyklopedyczny. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 978-83-01-13027-5. S. 198.
↑ Elwira Buszewicz (2003). Słownik pisarzy polskich. Zielona Sowa. ISBN 978-83-7389-123-4. s. 482.
↑ Prawdziwa historia Polaków. s. 168.
↑ Bohdan Urbankowski, Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina, t. 1, Warszawa 1998, s. 123.
↑ Polskie Państwo Podziemne wobec komunistów polskich (1939–1945): wypisy prasy konspiracyjnej. Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. 2005. ISBN 978-83-7299-412-7.
↑ Jacek Trznadel (1998). Kolaboranci: Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941. Fundacja Pomocy Antyk, Wyd. Antyk Marcin Dybowski. ISBN 978-83-87809-01-0.
↑ Woźniakowski Krzysztof, Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941) – zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej.
↑ Ł. Łopalewska-Rozumowa, Św. Barbary 4: gimnazjum i liceum im. M. Konopnickiej w Warszawie, Warszawa 1992.
↑ Jerzy Święch (2000). Literatura polska w latach II wojny światowej. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 978-83-01-12904-0. s. 185.
↑ Orła zamienili na sierp i młot. Zdradę nazwali przyjaźnią. Polscy literaci, artyści po 17 września 1939 [online], tygodnik.tvp.pl [dostęp 2020-09-17] (pol.).
↑ Zmarli, „Więź” (nr 6), 1991, s. 144–145 .
↑ M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 233.

Bibliografia

Lesław Bartelski M.: Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 83-01-11593-9.
Mieczysław Inglot: Polska kultura literacka Lwowa lat 1939–1941. Ze Lwowa i o Lwowie. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej. ISBN 83-7091-021-1.
Prawdziwa historia Polaków. Ilustrowane wypisy źródłowe 1939–1945. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 1999. ISBN 83-87893-33-1.
Elżbieta Szemplińska-Sobolewska (1909–1991). szemplinski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-07)].
Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941) – zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej

[1] Artur Hutnikiewicz; Andrzej Lam (2000). Literatura polska XX wieku: przewodnik encyklopedyczny. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 978-83-01-13027-5. S. 198.

[2] Elwira Buszewicz (2003). Słownik pisarzy polskich. Zielona Sowa. ISBN 978-83-7389-123-4. s. 482.

[3] Prawdziwa historia Polaków. s. 168.

[4] Bohdan Urbankowski, Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina, t. 1, Warszawa 1998, s. 123.

[5] Polskie Państwo Podziemne wobec komunistów polskich (1939–1945): wypisy prasy konspiracyjnej. Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. 2005. ISBN 978-83-7299-412-7.

[6] Jacek Trznadel (1998). Kolaboranci: Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941. Fundacja Pomocy Antyk, Wyd. Antyk Marcin Dybowski. ISBN 978-83-87809-01-0.

[7] Woźniakowski Krzysztof, Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941) – zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej.

[8] Ł. Łopalewska-Rozumowa, Św. Barbary 4: gimnazjum i liceum im. M. Konopnickiej w Warszawie, Warszawa 1992.

[9] Jerzy Święch (2000). Literatura polska w latach II wojny światowej. Wydawnictwo Naukowe PWN. ISBN 978-83-01-12904-0. s. 185.

[10] Orła zamienili na sierp i młot. Zdradę nazwali przyjaźnią. Polscy literaci, artyści po 17 września 1939 [online], tygodnik.tvp.pl [dostęp 2020-09-17] (pol.).

[11] Zmarli, „Więź” (nr 6), 1991, s. 144–145 .

[12] M.P. z 1947 r. nr 27, poz. 233.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{inne znaczenia|Elżbiety Sobolewskiej, pisarki|[[Elżbieta Sobolewska (ujednoznacznienie)|inne osoby o tym nazwisku]]}}
-'''Elżbieta Szemplińska-Sobolewska''' (ur. [[29 kwietnia]] [[1909]] w [[Warszawa|Warszawie]] – zm. [[27 kwietnia]] [[1991]] w Warszawie) – polska poetka i prozaiczka.
+[[Plik:Elżbieta Szemplińska-Sobolewska ok 1935.jpg|thumb|Elżbieta Szemplińska-Sobolewska ok. 1935 r.]]
+'''Elżbieta Szemplińska-Sobolewska''' (ur. [[29 kwietnia]] [[1909]] w [[Warszawa|Warszawie]], zm. [[27 kwietnia]] [[1991]] tamże) – polska [[Poezja|poetka]] i [[proza]]iczka o [[Lewica|lewicowych]] poglądach.
-Studiowała prawo oraz polonistykę na [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytecie Warszawskim]]. Debiutowała jako prozaik w 1926 roku na łamach czasopisma "[[Robotnik (gazeta)|Robotnik]]" opowiadaniem "Ojciec". W 1932 roku ogłosiła swoją pierwszą powieść ''Narodziny człowieka''. 19 listopada 1939 roku podpisała oświadczenie pisarzy polskich witające przyłączenie Zachodniej Ukrainy do Ukrainy Radzieckiej<ref>{{Cytuj książkę  | nazwisko =  | imię =  | tytuł = Prawdziwa historia Polaków | strony = 168}}</ref>.  [[17 września]] [[1940]] roku wstąpiła do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy<ref>[[Bohdan Urbankowski]], Czerwona msza czyli uśmiech Stalina, t. 1, Warszawa 1998, s. 123.</ref>. W 1941 była we [[Lwów|Lwowie]] redaktorką kwartalnika "[[Almanach Literacki]]". Lata 1941-1944 spędziła w [[ZSRR]], była współpracowniczką miesięcznika "[[Nowe Widnokręgi]]". W 1946 roku przebywała w placówce dyplomatycznej w [[Luksemburg]]u. W latach 1946-1962 przebywała na Zachodzie. Do Warszawy powróciła w 1961 lub 1962 roku.
-<ref>Ł. Łopalewska-Rozumowa, Św. Barbary 4: gimnazjum i liceum im. M. Konopnickiej w Warszawie, Warszawa 1992</ref>
+== Życiorys ==
+[[Plik:Elżbieta Szemplińska-Sobolewska grób.jpg|mały|311x311px|Grób Elżbiety Szemplińskiej-Sobolewskiej na Cmentarzu Bródnowskim]]
+[[Plik:Witkacy - Elżbieta Szemplińska-Sobolewska.jpg|mały|left|Portret narysowany przez [[Stanisław Ignacy Witkiewicz|Stanisława Ignacego Witkiewicza]]]]
+Urodzona w Warszawie. Studiowała prawo oraz polonistykę na [[Uniwersytet Warszawski|Uniwersytecie Warszawskim]]<ref>Artur Hutnikiewicz; Andrzej Lam (2000). ''Literatura polska XX wieku: przewodnik encyklopedyczny''. Wydawnictwo Naukowe PWN. {{ISBN|978-83-01-13027-5}}. S. 198.</ref><ref>[[Elwira Buszewicz]] (2003). ''Słownik pisarzy polskich''. Zielona Sowa. {{ISBN|978-83-7389-123-4}}. s. 482.</ref>. Debiutowała jako prozaik w 1926 roku na łamach czasopisma „[[Robotnik (czasopismo)|Robotnik]]” opowiadaniem ''Ojciec''. W 1932 roku ogłosiła swoją pierwszą powieść ''Narodziny człowieka''. 19 listopada 1939 roku podpisała oświadczenie pisarzy polskich witające przyłączenie Zachodniej Ukrainy do Ukrainy Radzieckiej<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = |imię = |tytuł = Prawdziwa historia Polaków |strony = 168}}</ref>. [[17 września]] [[1940]] roku wstąpiła do Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy<ref>[[Bohdan Urbankowski]], ''Czerwona msza, czyli uśmiech Stalina'', t. 1, Warszawa 1998, s. 123.</ref>. W trakcie wojny działała w okupowanym Lwowie, współpracowała m.in. z „Robotnikiem”, „[[Czerwony Sztandar (periodyk po polsku)|Czerwonym Sztandarem]]” i „Nowymi Widnokręgami”<ref>''Polskie Państwo Podziemne wobec komunistów polskich (1939–1945): wypisy prasy konspiracyjnej''. Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. 2005. {{ISBN|978-83-7299-412-7}}.</ref>. W 1941 była we [[Lwów|Lwowie]] redaktorką kwartalnika „[[Almanach Literacki]]”. Lata 1941–1944 spędziła w [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]], była współpracowniczką miesięcznika „[[Nowe Widnokręgi]]”. Określana w tym czasie jako „rywalka [[Wanda Wasilewska|Wandy Wasilewskiej]]”<ref>Jacek Trznadel (1998). ''Kolaboranci: Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939–1941''. Fundacja Pomocy Antyk, Wyd. Antyk Marcin Dybowski. {{ISBN|978-83-87809-01-0}}.</ref>. W okresie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] jawnie wspierała antypolską władzę i politykę ZSRR<ref>Woźniakowski Krzysztof, [https://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/2823/26_lancuch_elzbiety_szemplinskiej_1941_k_wozniakowski.pdf?sequence=1&isAllowed=y ''Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941) – zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej''.]</ref>. W 1946 roku przebywała w placówce dyplomatycznej w [[Luksemburg]]u. W latach 1946–1962 przebywała na Zachodzie. Do Warszawy powróciła w 1961 lub 1962 roku<ref>Ł. Łopalewska-Rozumowa, ''Św. Barbary 4: gimnazjum i liceum im. M. Konopnickiej w Warszawie'', Warszawa 1992.</ref>.
+W jej twórczości polscy „bieżeńcy” przybywający do ZSRR spotykają się z lepszym, przyjaźniejszym światem<ref>Jerzy Święch (2000). ''Literatura polska w latach II wojny światowej''. Wydawnictwo Naukowe PWN. {{ISBN|978-83-01-12904-0}}. s. 185.</ref>. W wierszu ''Prawdziwa ojczyzna'' z grudnia 1939 napisała m.in.: ''Dawno, jeszcze byłam dzieckiem, napisałam w szkolnym zeszycie, na święto niepodległości: „zamieniliśmy zabór niemiecki na polski” i siniał ze złości i grzmiał nauczyciel.'' W wierszu tym za prawdziwą ojczyznę uznała tę, ''gdzie sierp i młot''<ref>{{Cytuj |tytuł = Orła zamienili na sierp i młot. Zdradę nazwali przyjaźnią. Polscy literaci, artyści po 17 września 1939 |data dostępu = 2020-09-17 |opublikowany = tygodnik.tvp.pl |url = https://tygodnik.tvp.pl/49809565/orla-zamienili-na-sierp-i-mlot-zdrade-nazwali-przyjaznia-polscy-literaci-artysci-po-17-wrzesnia-1939 |język = pl}}</ref>''.'' Pochowana na [[Cmentarz Bródnowski|cmentarzu Bródnowskim]] w Warszawie (kwatera 44A-3-5)<ref>{{Cytuj |tytuł = Zmarli |czasopismo = Więź |data = 1991 |numer = nr 6 |s = 144–145}}</ref>.
 == Twórczość ==
@@ Linia 24: / Linia 31: @@
 == Bibliografia ==
-* {{Cytuj książkę | nazwisko=Bartelski M. | imię=Lesław | autor link= | tytuł=Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon | data= | wydawca=Wydawn. Nauk. PWN | miejsce= | isbn=83-01-11593-9 | strony=}}
+* {{Cytuj książkę |nazwisko = Bartelski M. |imię = Lesław |autor link = |tytuł = Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon |wydawca = Wydawnictwo Naukowe PWN |miejsce = |isbn = 83-01-11593-9 |strony =}}
-* {{Cytuj książkę | nazwisko=Inglot | imię=Mieczysław | autor link= | tytuł=Polska kultura literacka Lwowa lat 1939—1941. Ze Lwowa i o Lwowie | data= | wydawca=Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej | miejsce=Wrocław | isbn=8370910211 | strony=}}
+* {{Cytuj książkę |nazwisko = Inglot |imię = Mieczysław |autor link = |tytuł = Polska kultura literacka Lwowa lat 1939–1941. Ze Lwowa i o Lwowie |wydawca = Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej |miejsce = Wrocław |isbn = 8370910211 |strony =}}
-* {{Cytuj książkę  | nazwisko =  | imię =  | tytuł = Prawdziwa historia Polaków : ilustrowane wypisy źródłowe 1939-1945 | data = 1999 | wydawca = Oficyna Wydawnicza Rytm | miejsce = Warszawa | isbn = 83-87893-33-1 | strony = }}
+* {{Cytuj książkę |nazwisko = |imię = |tytuł = Prawdziwa historia Polaków. Ilustrowane wypisy źródłowe 1939–1945 |data = 1999 |wydawca = Oficyna Wydawnicza Rytm |miejsce = Warszawa |isbn = 83-87893-33-1 |strony =}}
-* [http://www.szemplinski.pl/ELA.pdf Elżbieta Szemplińska-Sobolewska (1909-1991)]
+* {{Cytuj stronę |url = http://szemplinski.pl/ELA.pdf |tytuł = Elżbieta Szemplińska-Sobolewska (1909–1991) |opublikowany = szemplinski.pl |archiwum = https://web.archive.org/web/20160707013331/http://szemplinski.pl/ELA.pdf |zarchiwizowano = 2016-07-07}}
-* [http://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/2823/26_lancuch_elzbiety_szemplinskiej_1941_k_wozniakowski.pdf Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941) - zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej]
+* [http://rep.up.krakow.pl/xmlui/bitstream/handle/11716/2823/26_lancuch_elzbiety_szemplinskiej_1941_k_wozniakowski.pdf Łańcuch Elżbiety Szemplinskiej (1941) – zapomniany epizod z dziejów książki i literatury Lwowa czasów II wojny światowej]
-{{ka}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
 {{SORTUJ:Szemplińska-Sobolewska, Elżbieta}}
 [[Kategoria:Członkowie Związku Radzieckich Pisarzy Ukrainy]]
-[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (1944–1989)]]
+[[Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (Polska Ludowa)]]
 [[Kategoria:Pisarze socrealiści]]
 [[Kategoria:Pisarze związani ze Lwowem]]
@@ Linia 42: / Linia 50: @@
 [[Kategoria:Urodzeni w 1909]]
 [[Kategoria:Zmarli w 1991]]
+[[Kategoria:Pochowani na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie]]