Leo Lewin: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
→Życiorys: drobne redakcyjne |
||
Linia 18: | Linia 18: | ||
== Życiorys == |
== Życiorys == |
||
[[Plik:Max Liebermann (1847-1935), Portrait des Textilfabrikanten und Kunstsammlers Carl Lewin, Breslau (1855-1926).jpg|thumb|left|Portret Carla Lewina autorstwa [[Max Liebermann|Maxa Liebermanna]]]] |
[[Plik:Max Liebermann (1847-1935), Portrait des Textilfabrikanten und Kunstsammlers Carl Lewin, Breslau (1855-1926).jpg|thumb|left|Portret Carla Lewina autorstwa [[Max Liebermann|Maxa Liebermanna]]]] |
||
Był najstarszym z sześciorga dzieci Carla Lewina, producenta tekstyliów, od 1879 roku właściciela fabryki i sklepu „C. Lewin” przy Gartenstrasse 7 (obecnie [[Ulica Józefa Piłsudskiego we Wrocławiu|ulica Piłsudskiego]]), w której produkowano futra i płaszcze{{odn|Tomaszewicz|2019|s=208}}, ubrania robocze i ochronne oraz końskie [[Derka|derki]] i [[Pled|pledy]]{{odn|Palica|2010|s=81}}. Po śmierci Carla Lewina, Leo wraz z bratem Gabrielem dalej prowadził firmę{{odn|Tomaszewicz|2019|s=208}}; podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] szył mundury dla żołnierzy niemieckich co przyniosło mu duże dochody. W 1917 roku ożenił się z Heleną Kosewską (1896–1976)<ref name="Breslau">{{Cytuj | tytuł = Breslau / Wrocław 1933–1949. Studien zur Topographie der Shoah | redaktor = {{link-interwiki|Q=Q63313751|Tim Buchen}}, Maria Luft | wydawca = Neofelis Verlag GmbH | data = 2023 | s = s. 283–306 (patrz s. 295)| seria = seria ''Jüdische Kulturgeschichte in der Moderne'', tom 28 | isbn = 9783958084223 | język = de | autor r = Katrin Schmidt | rozdział = „Im Interesse des Reiches sichergestellt“. Zum Schicksal jüdischer Kunstsammlungen in Breslau nach 1933 und ihrer ‚Verwertung‘ durch die Museen}}</ref>. W tym samym roku{{odn|Tomaszewicz|2019|s=208}}{{odn|Palica|2010|s=81}} lub w 1921 roku{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=243}} zakupił [[Willa Lewina we Wrocławiu|willę]] przy ulicy Akazienallee 10 (obecnie ul. Akacjowa 12), będącą wcześniej domem konsula Fritza Ehrlicha. Dom zaprojektowany został w 1904 roku przez braci [[Bracia Ehrlichowie|Richarda i Paula Ehrlichów]]{{odn|Tomaszewicz|2019|s=206}}. Po jego zakupie Lewin zlecił zmianę wystroju wnętrz architektowi [[Oskar Kaufmann|Oskarowi Kaufmannowi]], projektantowi kilku berlińskich teatrów. Wnętrza były urządzone z wielkim przepychem: na [[Intarsja|intarsjowanych]] masą perłową ścianach znajdowały się sceny przejścia wojny do pokoju. Był to prawdopodobnie wyraz patriotyzmu właściciela i chęć, choć w niewielkim stopniu, zmniejszenia poczucia winy za swój udział w wojnie{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=243}}. Do prac remontowych trwających cztery lata zatrudniony został m.in. [[Cesar Klein]], twórca witraży, mozaik, intarsji i dekoracyjnych jedwabnych tapet jakie dekorowały posiadłość{{odn|Palica|2010|s=82}}. W ogrodzie na tyłach domu, w 1920 roku, rzeźbiarz [[August Gaul|August Gual]] stworzył fontannę z łabędziem oraz małe figurki z cyklu „Mały park zwierzęcy” składający się z piętnastu figurek zwierzęcych{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=243}}; w 1931 roku sprzedanych do berlińskiej Galerii Narodowej za 12 500 marek<ref name="Barnstone">{{cytuj | autor = Deborah Ascher Barnstone | tytuł = Beyond the Bauhaus: Cultural Modernity in Breslau, 1918-33|rozdział=Dissemination of Taste: Breslau Collectors, Arts Associations, and Museums|s=108-132 | data = 2016| isbn = 978-0-472-90059-6 | wydawca = University of Michigan Press | doi = 10.2307/j.ctt1gk088m.8 |język=en| dostęp = o}}</ref>. Prócz rzeźb Guala, Lewin posiadał prace [[Georg Kolbe|Kolbego]], [[Wilhelm Lehmbruck|Lehmbrucka]] i [[Ernst Barlach|Barlacha]]{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=243}}. Willa Lewina stała się popularnym miejscem spotkań artystów, m.in. bywał tam [[Max Slevogt|Slevogt]] i [[Max Liebermann|Liebermann]], oraz ludzi związanych ze sztuką i kulturą{{odn|Palica|2010|s=83}}. |
Był najstarszym z sześciorga dzieci Carla Lewina, producenta tekstyliów, od 1879 roku właściciela fabryki i sklepu „C. Lewin” przy Gartenstrasse 7 (obecnie [[Ulica Józefa Piłsudskiego we Wrocławiu|ulica Piłsudskiego]]), w której produkowano futra i płaszcze{{odn|Tomaszewicz|2019|s=208}}, ubrania robocze i ochronne oraz końskie [[Derka|derki]] i [[Pled|pledy]]{{odn|Palica|2010|s=81}}. Po śmierci Carla Lewina, Leo wraz z bratem Gabrielem dalej prowadził firmę{{odn|Tomaszewicz|2019|s=208}}; podczas [[I wojna światowa|I wojny światowej]] szył mundury dla żołnierzy niemieckich co przyniosło mu duże dochody. W 1917 roku ożenił się z Heleną Kosewską (1896–1976)<ref name="Breslau">{{Cytuj | tytuł = Breslau / Wrocław 1933–1949. Studien zur Topographie der Shoah | redaktor = {{link-interwiki|Q=Q63313751|Tim Buchen}}, Maria Luft | wydawca = Neofelis Verlag GmbH | data = 2023 | s = s. 283–306 (patrz s. 295)| seria = seria ''Jüdische Kulturgeschichte in der Moderne'', tom 28 | isbn = 9783958084223 | język = de | autor r = Katrin Schmidt | rozdział = „Im Interesse des Reiches sichergestellt“. Zum Schicksal jüdischer Kunstsammlungen in Breslau nach 1933 und ihrer ‚Verwertung‘ durch die Museen}}</ref>. W tym samym roku{{odn|Tomaszewicz|2019|s=208}}{{odn|Palica|2010|s=81}} lub w 1921 roku{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=243}}{{r|NIDkz}} zakupił [[Willa Lewina we Wrocławiu|willę]] przy ulicy Akazienallee 10 (obecnie ul. Akacjowa 12), będącą wcześniej domem konsula Fritza Ehrlicha. Dom zaprojektowany został w 1904 roku przez braci [[Bracia Ehrlichowie|Richarda i Paula Ehrlichów]]{{odn|Tomaszewicz|2019|s=206}}. Po jego zakupie Lewin zlecił zmianę wystroju wnętrz architektowi [[Oskar Kaufmann|Oskarowi Kaufmannowi]], projektantowi kilku berlińskich teatrów. Wnętrza były urządzone z wielkim przepychem: na [[Intarsja|intarsjowanych]] masą perłową ścianach znajdowały się sceny przejścia wojny do pokoju. Był to prawdopodobnie wyraz patriotyzmu właściciela i chęć, choć w niewielkim stopniu, zmniejszenia poczucia winy za swój udział w wojnie{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=243}}. Do prac remontowych trwających cztery lata zatrudniony został m.in. [[Cesar Klein]], twórca witraży, mozaik, intarsji i dekoracyjnych jedwabnych tapet jakie dekorowały posiadłość{{odn|Palica|2010|s=82}}. W ogrodzie na tyłach domu, w 1920 roku, rzeźbiarz [[August Gaul|August Gual]] stworzył fontannę z łabędziem oraz małe figurki z cyklu „Mały park zwierzęcy” składający się z piętnastu figurek zwierzęcych{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=243}}; w 1931 roku sprzedanych do berlińskiej Galerii Narodowej za 12 500 marek<ref name="Barnstone">{{cytuj | autor = Deborah Ascher Barnstone | tytuł = Beyond the Bauhaus: Cultural Modernity in Breslau, 1918-33|rozdział=Dissemination of Taste: Breslau Collectors, Arts Associations, and Museums|s=108-132 | data = 2016| isbn = 978-0-472-90059-6 | wydawca = University of Michigan Press | doi = 10.2307/j.ctt1gk088m.8 |język=en| dostęp = o}}</ref>. Prócz rzeźb Guala, Lewin posiadał prace [[Georg Kolbe|Kolbego]], [[Wilhelm Lehmbruck|Lehmbrucka]] i [[Ernst Barlach|Barlacha]]{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=243}}. Willa Lewina stała się popularnym miejscem spotkań artystów, m.in. bywał tam [[Max Slevogt|Slevogt]] i [[Max Liebermann|Liebermann]], oraz ludzi związanych ze sztuką i kulturą{{odn|Palica|2010|s=83}}. |
||
Leo Lewin był członkiem kilku stowarzyszeń m.in. Künstlerbund Schlesien (Związek Artystów Śląskich), czy Gesellschaft der Kunstferunde oraz inicjatorem powstania [[Muzeum Żydowskie we Wrocławiu|Muzeum Żydowskiego we Wrocławiu]]{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=242}}. |
Leo Lewin był członkiem kilku stowarzyszeń m.in. Künstlerbund Schlesien (Związek Artystów Śląskich), czy Gesellschaft der Kunstferunde oraz inicjatorem powstania [[Muzeum Żydowskie we Wrocławiu|Muzeum Żydowskiego we Wrocławiu]]{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=242}}. |
||
Późniejsze losy Lewina są opisywane różnie. Prawdopodobnie pod koniec lat 30.<ref name="Kunstsammlungen">{{Cytuj | autor = Magdalena Palica | tytuł = Sammlung Leo Lewin | opublikowany = Schlesische Kunstsammlungen | data = 2009-12-13 | język = de | archiwum = https://web.archive.org/web/20150707000242/http://www.schlesischesammlungen.eu/Lesesaal/Aufsaetze/Sammlung-Leo-Lewin}}</ref> (wg jednego ze źródeł było to w 1938 roku<ref name="blog" />, a wg [[Agnieszka Tomaszewicz|Agnieszki Tomaszewicz]] Lewin opuścił Wrocław dopiero w 1941 roku{{odn|Tomaszewicz|2019|s=208}}), Lewin wyemigrował do Anglii, zabierając pozostałą część swoich kolekcji dzieł sztuki i zbiorów bibliotecznych, gdzie zostały sukcesywnie wysprzedane{{odn|Palica|2010|s=101}}. Zanim wyjechał, większość dobytku państwa Lewinów spakowała firma spedycyjna Knauer i przygotowała do wysyłki do Anglii. Cały majątek mieścił się w ośmiu kontenerach, które na granicy zostały siłą otworzone i przeszukane przez nazistów. Skradziono wówczas m.in. srebrne skrzynki firmy Helm & Graefe<ref name="Breslau" />. Żona Leo, Helena dołączyła do niego w maju 1939 r.<ref name="Breslau" /> Według Małgorzaty Stolarskiej-Froni Lewin wraz z rodziną w 1938 roku wyemigrował nie do Anglii, lecz do Tel Awiwu, gdzie zmarł w 1940 roku{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=244}}. |
Późniejsze losy Lewina są opisywane różnie. Prawdopodobnie pod koniec lat 30.<ref name="Kunstsammlungen">{{Cytuj | autor = Magdalena Palica | tytuł = Sammlung Leo Lewin | opublikowany = Schlesische Kunstsammlungen | data = 2009-12-13 | język = de | archiwum = https://web.archive.org/web/20150707000242/http://www.schlesischesammlungen.eu/Lesesaal/Aufsaetze/Sammlung-Leo-Lewin}}</ref> (wg jednego ze źródeł było to w 1938 roku<ref name="blog" />, a wg [[Agnieszka Tomaszewicz|Agnieszki Tomaszewicz]] Lewin opuścił Wrocław dopiero w 1941 roku{{odn|Tomaszewicz|2019|s=208}}), Lewin wyemigrował do Anglii, zabierając pozostałą część swoich kolekcji dzieł sztuki i zbiorów bibliotecznych, gdzie zostały sukcesywnie wysprzedane{{odn|Palica|2010|s=101}}. Zanim wyjechał, większość dobytku państwa Lewinów spakowała firma spedycyjna Knauer i przygotowała do wysyłki do Anglii. Cały majątek mieścił się w ośmiu kontenerach, które na granicy zostały siłą otworzone i przeszukane przez nazistów. Skradziono wówczas m.in. srebrne skrzynki firmy Helm & Graefe<ref name="Breslau" />. Żona Leo, Helena dołączyła do niego w maju 1939 r.<ref name="Breslau" /> Według Małgorzaty Stolarskiej-Froni Lewin wraz z rodziną w 1938 roku wyemigrował nie do Anglii, lecz do Tel Awiwu, gdzie zmarł w 1940 roku{{odn|Stolarska-Fronia|2008|s=244}}. |
||
== Działalność kolekcjonerska == |
== Działalność kolekcjonerska == |
Wersja z 16:05, 6 lip 2024
Leo Lewin (1881–1965) | |
Data i miejsce urodzenia |
1881 |
---|---|
Data śmierci |
1965 |
Zawód, zajęcie |
kupiec, hodowca koni, kolekcjoner sztuki |
Narodowość |
Leo Lewin (ur. 1881 we Wrocławiu[1], zm. 1965 w Anglii[2][a]) – niemiecki kupiec żydowskiego pochodzenia, mieszkający we Wrocławiu, marszand, bibliofil, hodowca koni sportowych, właściciel pierwszej wrocławskiej kolekcji obrazów impresjonistów i ekspresjonistów. W okresie po I wojnie światowej Lewin uchodził za „najbogatszego kolekcjonera sztuki współczesnej” we Wrocławiu[2].
Życiorys
Był najstarszym z sześciorga dzieci Carla Lewina, producenta tekstyliów, od 1879 roku właściciela fabryki i sklepu „C. Lewin” przy Gartenstrasse 7 (obecnie ulica Piłsudskiego), w której produkowano futra i płaszcze[4], ubrania robocze i ochronne oraz końskie derki i pledy[1]. Po śmierci Carla Lewina, Leo wraz z bratem Gabrielem dalej prowadził firmę[4]; podczas I wojny światowej szył mundury dla żołnierzy niemieckich co przyniosło mu duże dochody. W 1917 roku ożenił się z Heleną Kosewską (1896–1976)[5]. W tym samym roku[4][1] lub w 1921 roku[6][7] zakupił willę przy ulicy Akazienallee 10 (obecnie ul. Akacjowa 12), będącą wcześniej domem konsula Fritza Ehrlicha. Dom zaprojektowany został w 1904 roku przez braci Richarda i Paula Ehrlichów[8]. Po jego zakupie Lewin zlecił zmianę wystroju wnętrz architektowi Oskarowi Kaufmannowi, projektantowi kilku berlińskich teatrów. Wnętrza były urządzone z wielkim przepychem: na intarsjowanych masą perłową ścianach znajdowały się sceny przejścia wojny do pokoju. Był to prawdopodobnie wyraz patriotyzmu właściciela i chęć, choć w niewielkim stopniu, zmniejszenia poczucia winy za swój udział w wojnie[6]. Do prac remontowych trwających cztery lata zatrudniony został m.in. Cesar Klein, twórca witraży, mozaik, intarsji i dekoracyjnych jedwabnych tapet jakie dekorowały posiadłość[9]. W ogrodzie na tyłach domu, w 1920 roku, rzeźbiarz August Gual stworzył fontannę z łabędziem oraz małe figurki z cyklu „Mały park zwierzęcy” składający się z piętnastu figurek zwierzęcych[6]; w 1931 roku sprzedanych do berlińskiej Galerii Narodowej za 12 500 marek[10]. Prócz rzeźb Guala, Lewin posiadał prace Kolbego, Lehmbrucka i Barlacha[6]. Willa Lewina stała się popularnym miejscem spotkań artystów, m.in. bywał tam Slevogt i Liebermann, oraz ludzi związanych ze sztuką i kulturą[11].
Leo Lewin był członkiem kilku stowarzyszeń m.in. Künstlerbund Schlesien (Związek Artystów Śląskich), czy Gesellschaft der Kunstferunde oraz inicjatorem powstania Muzeum Żydowskiego we Wrocławiu[3].
Późniejsze losy Lewina są opisywane różnie. Prawdopodobnie pod koniec lat 30.[12] (wg jednego ze źródeł było to w 1938 roku[2], a wg Agnieszki Tomaszewicz Lewin opuścił Wrocław dopiero w 1941 roku[4]), Lewin wyemigrował do Anglii, zabierając pozostałą część swoich kolekcji dzieł sztuki i zbiorów bibliotecznych, gdzie zostały sukcesywnie wysprzedane[13]. Zanim wyjechał, większość dobytku państwa Lewinów spakowała firma spedycyjna Knauer i przygotowała do wysyłki do Anglii. Cały majątek mieścił się w ośmiu kontenerach, które na granicy zostały siłą otworzone i przeszukane przez nazistów. Skradziono wówczas m.in. srebrne skrzynki firmy Helm & Graefe[5]. Żona Leo, Helena dołączyła do niego w maju 1939 r.[5] Według Małgorzaty Stolarskiej-Froni Lewin wraz z rodziną w 1938 roku wyemigrował nie do Anglii, lecz do Tel Awiwu, gdzie zmarł w 1940 roku[14].
Działalność kolekcjonerska
W 1917 roku Leo Lewin zakupił czternaście dzieł Maksa Liebermanna[3] oraz prace Maxa Slevogta; przez kolejne lata zgromadził kilkadziesiąt prac obu tych artystów[1], a oni sami namalowali dla niego kilka portretów członków jego rodziny. Dały one początek pierwszej i największej we Wrocławiu kolekcji dzieł impresjonistów, ekspresjonistów i kubistów, główne niemieckich i francuskich. Obrazy pochodziły od podupadłych finansowo kolekcjonerów, m.in. od kolekcjonera Adolfa Rothermundta (głównie prace malarzy europejskich) z Drezna czy kolekcjonerów rosyjskich[11][3]. Lewin nabywał również dzieła po śmierci ich autorów np. obrazy Wilhelma Trübnera (cztery obrazy: portret kobiety siedzącej na fotelu z 1876, martwą naturę warzywną z 1880, studium psa Cezara, akt zieleni z 1899)[11][15]. Był aktywnym kolekcjonerem, od wczesnych lat współpracującym z marszandem Paulem Cassirerem z Berlina, gdzie nabył m.in. dwa pejzaże Muncha i kilka obrazów Liebermanna, z dyrektorem berlińskiej Starej Galerii Narodowej Hugonem von Tschudi czy z dyrektorem hamburskiej Kunsthalle Alfredem Lichtwarkiem[3].
W zbiorach Leo Lewina znajdowały się prace Lovisa Corintha (Portret dziewczyny z 1888, martwa natura Bukiet irysów, Widok jeziora Walchen), Adolpha Menzla (kilkadziesiąt rysunków, gwaszów i akwareli m.in. Procesja Bożego Ciała we wsi Hofgastein), Carla Spitzwega, Hansa Thomy, Wilhelma Trübnera, Carla Schucha, Carla Steffecka, Anselma Feuerbacha, Andersa Zorna oraz francuskich artystów: Gustave’a Courberta (Grand Pont), Claude’a Moneta (Młody byk na łące z 1881, Winnice pod śniegiem 1873), Paula Cezanne’a (Pejzaż z młynem), Camille’a Pissara (Brama do ogrodu), Honoré Daumiera, Adolphe’a Monticellego i Auguste’a Renoira (dwa portrety: głowa Gabrielli i głowa Jeanne Samary). W kolekcji Lewina znajdowały się ponadto obrazy Vincenta van Gogha (trzy płótna: obraz kwestionowanej autentyczności Martwa natura z chryzantemami, Ogród w Auvers, przedstawienie gipsowego odlewu rzeźby z 1887 roku), Pabla Picassa (Bukiet kwiatów w wazonie), dwa oryginalne rysunki Rembrandta (Scena w gospodzie, Scena ze Starego Testamentu), a także dzieła Ferdinanda Hodlera, Edvarda Muncha i Jozefa Israëlsa[3][4]. W 1927 roku galeria Cassier & Helbing wydała katalog dzieł znajdujących się w jego kolekcji, pt. Sammlung Leo Lewin, Breslau: deutsche und französische Meister des XIX. Jahrhunderts; Gemälde, Plastik, Zeichnungen. Niektóre jego obrazy prezentowano na wystawach organizowanych przez Towarzystwo Przyjaciół Sztuki (Gesellschaft der Kunstfreunde)[3][16].
Obrazy z kolekcji Lewina były wypożyczane na różne wystawy tematyczne: van Gogha w Berlinie (w 1914), Liebermanna (Berlin 1917, Zurych 1923, Hamburg 1929), Corintha (Berlin 1923) i Trübnera (Bazylea 1927)[16].
-
Portret Helen Lewin autorstwa Maxa Slevogta
-
Portret Helen Lewin autorstwa Maxa Slevogta
W kwietniu 1927 roku, Lewin, prawdopodobnie z powodu kryzysu gospodarczego, sprzedał większą cześć swojej kolekcji za pośrednictwem domu aukcyjnego berlińskich marszandów Paula Cassirera i jego kuzyna Brunona[4] oraz Hugona Helbinga[11]. Wystawiono wówczas m.in.: osiem płócien, dwadzieścia siedem akwareli i jeden rysunek Maxa Slevogta, w tym trzy portrety żony Lewina, Heleny[11] oraz prace Liebermanna – trzynaście płócien, w tym Autoportret przy sztaludze i Widok ogrodu w Wannsee, trzydzieści jeden prac na papierze (akwarele, pastele, rysunki ołówkiem i tuszem)[3]. Kolejne dzieła ze zbiorów Lewina były wyprzedawane do 1932 roku; w tym ostatnim Lewin wystawił na aukcji w berlińskim salonie Rudolpha Lepkego 42 prace Adolpha Menzla[17]. Część jego kolekcji, głównie druki, została zakupiona przez żydowskiego kolekcjonera Maxa Perle[b][10], a inną część nabył wrocławski kolekcjoner Max Silberberg[3].
Prócz obrazów, Lewin posiadał bogatą kolekcję książek, m.in. specjalne wydanie zdobionego tomu z 1918 Juliusa Eliasa Liebermann w domu. Egzemplarz ten został wydrukowany specjalnie dla Leo Lewina, był oprawiony w zieloną skórę i posiadał osobisty nadruk[2]. Wszystkie jego książki były opatrzone ekslibrisem zaprojektowanym przez Maxa Slevogta[20]; dzięki ekslibrisowi były one rozpoznawalne w antykwariatach przez kolekcjonerów[2].
Hodowla koni
Leo Lewin był pasjonatem koni; z ich hodowli uczynił główne źródło dochodowe. Po zakończeniu I wojny światowej wydzierżawił, założoną przez Georga von Bleichrödera w 1896 roku, stadninę Römerhof położoną w Erftstadt w rejencji Kolonii. Po kilku latach stworzył tam największą w Niemczech stadninę koni sportowych[1]. W 1921 roku, w kolejnej stadninie wydzierżawionej od Otta von Goßlera, znajdującej się w małej wiosce Bindow koło Königs Wusterhausen, 30 km od Berlina, otworzył hodowlę kłusaków. Wiele z nich zdobyło prestiżową nagrodę Błękitnej Wstęgi[1]. Od 1925 roku Lewin był organizatorem najważniejszych i największych w ówczesnych Niemczech aukcji koni[4][21].
Uwagi
- ↑ Małgorzata Stolarska-Fronia podaje, że urodził się w 1870 r., a zmarł w 1940 r. w Tel Awiwie[3].
- ↑ Wkrótce po dojściu nazistów do władzy, w dniach 24–25 września 1935 roku Perle zmuszony był do sprzedaży kolekcji druków aby zapłacić karne podatki. Według Magdaleny Palicy, to Lewin sprzedał swoje prace Perlemu by opłacić podatek[18]. Max Perle wraz z żoną zginął w październiku 1944 roku w Auschwitz-Birkenau[19].
Przypisy
- ↑ a b c d e f Palica 2010 ↓, s. 81.
- ↑ a b c d e Fenya Almstadt , „Liebermann zu Hause“ [online], Liebermann-Villa, 2 marca 2023 [dostęp 2024-06-28] (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i Stolarska-Fronia 2008 ↓, s. 242.
- ↑ a b c d e f g Tomaszewicz 2019 ↓, s. 208.
- ↑ a b c Katrin Schmidt , „Im Interesse des Reiches sichergestellt“. Zum Schicksal jüdischer Kunstsammlungen in Breslau nach 1933 und ihrer ‚Verwertung‘ durch die Museen, [w:] Tim Buchen , Maria Luft (red.), Breslau / Wrocław 1933–1949. Studien zur Topographie der Shoah, Neofelis Verlag GmbH, 2023 (seria Jüdische Kulturgeschichte in der Moderne, tom 28), s. 283–306 (patrz s. 295), ISBN 978-3-95808-422-3 (niem.).
- ↑ a b c d Stolarska-Fronia 2008 ↓, s. 243.
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>
. Brak tekstu w przypisie o nazwieNIDkz
BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Tomaszewicz 2019 ↓, s. 206.
- ↑ Palica 2010 ↓, s. 82.
- ↑ a b Dissemination of Taste: Breslau Collectors, Arts Associations, and Museums, [w:] Deborah Ascher Barnstone , Beyond the Bauhaus: Cultural Modernity in Breslau, 1918-33, University of Michigan Press, 2016, s. 108-132, DOI: 10.2307/j.ctt1gk088m.8, ISBN 978-0-472-90059-6, JSTOR: j.ctt1gk088m.8 (ang.).
- ↑ a b c d e Palica 2010 ↓, s. 83.
- ↑ Magdalena Palica , Sammlung Leo Lewin, Schlesische Kunstsammlungen, 13 grudnia 2009 [zarchiwizowane 2015-07-07] (niem.).
- ↑ Palica 2010 ↓, s. 101.
- ↑ Stolarska-Fronia 2008 ↓, s. 244.
- ↑ Palica 2010 ↓, s. 90.
- ↑ a b Palica 2010 ↓, s. 83–99.
- ↑ Palica 2010 ↓, s. 100.
- ↑ Palica 2010 ↓, s. 83–101.
- ↑ Max Perl [online], Geni, 30 sierpnia 2023 [dostęp 2024-06-28] .
- ↑ Palica 2010 ↓, s. 85.
- ↑ Szpital Kolejowy we Wrocławiu / aleja Wiśniowa 36 (sekcja „Kolekcjoner z Wrocławia”), [w:] Survival 17. Przegląd Sztuki / 2019 [online], Archiwum Przeglądu Sztuki Survival [dostęp 2024-06-28] .
Bibliografia
- Magdalena Palica , Od Delacroix do van Gogha. Żydowskie kolekcje sztuki w dawnym Wrocławiu, Wrocław: Biblioteka dawnego Wrocławia, 2010, ISBN 978-83-7432-648-3 .
- Agnieszka Tomaszewicz, Wrocławskie wille i osiedla willowe doby historyzmu, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, 2019, ISBN 978-83-7493-057-4 [dostęp 2024-06-28] .
- Małgorzata Stolarska-Fronia , Udział środowisk Żydów wrocławskich w artystycznym i kulturalnym życiu miasta od emancypacji do 1933 roku, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008, ISBN 978-83-7543-041-7, OCLC 319002623 [dostęp 2024-06-28] .