Zespół staromiejski Torunia
| Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO | |
 Widok na Stare Miasto, 2019 rok | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Typ |
kulturowy |
| Spełniane kryterium |
II, IV |
| Numer ref. | |
| Region[b] |
Europa i Ameryka Północna |
| Historia wpisania na listę | |
| Wpisanie na listę |
1997 |
Położenie na mapie Torunia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |
 53°00′41,112″N 18°36′41,903″E/53,011420 18,611640
| |
.JPG)
_(OLA_Z.).JPG)
_(OLA_Z.).JPG)
Średniowieczny zespół miejski Torunia – najstarsza część Torunia, składająca się ze Starego Miasta, Nowego Miasta i zamku krzyżackiego.
Historia wpisów
| Logo | Nazwa | Data wpisu | Źródło |
|
Rejestr zabytków | 29 grudnia 1952 | [1] |
|
Pomnik historii | 16 września 1994 | [2] |
|
Lista światowego dziedzictwa UNESCO | 4 grudnia 1997 | [3] |
Demografia
Liczba ludności Zespołu Staromiejskiego na przestrzeni lat[4][5]:
W tym miejscu powinien znaleźć się wykres. Z przyczyn technicznych nie może zostać wyświetlony. Więcej informacji
Stare Miasto
Historia
Powstało po 1233 roku na miejscu starej osady. Położone nad Wisłą, zostało rozplanowane na rzucie nieumiarowego pięcioboku, ograniczonego dzisiejszymi ulicami: Pod Krzywą Wieżą, Fosa Staromiejska, Podmurna, Bulwar Filadelfijski. Na Starym Mieście znajduje się większość najcenniejszych zabytków Torunia[6].
Ulice
- Bankowa
- Chełmińska
- Ciasna
- Fosa Staromiejska
- Franciszkańska
- św. Jana
- Łazienna
- Kopernika
- Mostowa
- Piekary
- Pod Krzywą Wieżą
- Podmurna
- Panny Marii
- Rabiańska
- Różana
- Szczytna
- Szeroka
- Szewska
- Żeglarska
Zabytki
Wybrane zabytki na terenie Starego Miasta[7]:
- Ratusz Staromiejski - jeden z najznakomitszych przykładów średniowiecznej architektury mieszczańskiej w środkowej Europie
- Katedra św. św. Janów - pochodzi z początków XIII wieku. W latach 1530-1583 służyła protestantom, a przez następne 13 lat użytkowana była wspólnie przez katolików i protestantów. W 1596 roku kościół przejmują jezuici i w ich posiadaniu świątynia jest do 1772 roku, kiedy to jej gospodarzami stają się księża diecezjalni
- Kościół Mariacki - pierwotnie należał do franciszkanów. W latach 1557-1724 służył protestantom, a w latach 1724-1821 użytkowany był przez bernardynów. Od 1830 roku gospodarzem świątyni stają się księża diecezjalni
- Dom Kopernika - zespół dwóch kamienic gotyckich z XV w., rekonstruowanych w latach 60. XX w., przypuszczalne miejsce urodzin Mikołaja Kopernika
- Kamienica Pod Gwiazdą - pierwotnie gotycka, przebudowana w XVI i XVII w., krótko należąca do Filipa Kallimacha
- Mury miejskie - budowane do XV w., baszty (m.in. Krzywa Wieża, Koci Łeb), bramy (Mostowa, Żeglarska i Klasztorna)
- Kościół św. Ducha – pochodzi z XVIII w., wieża z końca XIX w.
- Dwór Artusa – neorenesansowy, pochodzi z 1888 roku
- Teatr im. Wilama Horzycy – eklektyczny z elementami secesji, pochodzi z 1904 roku
- Poczta Główna – neogotycka, pochodzi z 1884 roku
- Collegium Maius UMK – neogotycki, wzniesiony w latach 1905–1907
- Collegium Maximum UMK – niderlandzki renesans, wzniesiony w latach 1905-1906
- Collegium Minus UMK – modernistyczny, wzniesiony w latach 1935-1936
Nowe Miasto
Historia
W 1264 roku, na mocy przywileju lokacyjnego, zostało założone Nowe Miasto Toruń. Nowe miasto było odrębnym ośrodkiem miejskim z własną Rada i Ławą[8].
Ulice
- Browarna
- Dominikańska
- św. Jakuba
- Królowej Jadwigi
- Jęczmienna
- św. Katarzyny
- Małe Garbary
- Międzymurze
- Most Pauliński
- Piernikarska
- Prosta
- Przedzamcze
- Strumykowa
- Sukiennicza
- Szpitalna
- Ślusarska
- Wielkie Garbary
- Wysoka
- Zaułek Prosowy
- Zaszpitalna
Zabytki
Zabytki na terenie Nowego Miasta[7]:
- Kościół św. Jakuba - parafialny Nowego Miasta. W l. 1345-1425 należał do cysterek, następnie benedyktynek. W l. 1557-1667 we władaniu protestantów, po czym ponownie wrócił do benedyktynek. Od 1832 roku ponownie stał się kościołem parafialnym
- Kościół św. Szczepana - pochodzi z 1904 roku, należy do parafii ewangelicko-augsburskiej
- Kaplica ewangelicko-augsburska - pochodzi z 1846 roku, należy do parafii ewangelicko-augsburskiej
- kościół poewangelicki św. Trójcy - zbudowany na pocz. XIX w., obecnie siedziba Fundacji TUMULT
- Dwór Mieszczański - późnogotycki, zbudowany po 1489 roku
- Kościoła św. Mikołaja - zespół klasztorny wzniesiony w 1334 roku, rozebrany w pierwszej połowie XIX w. Była to największa budowla toruńskiego Nowego Miasta
- Budynek Towarzystwa Naukowego - neoklasycystyczny, pochodzi z 1881 roku
- Budynek Liceum Ogólnokształcącego - dawny budynek Królewskiego Gimnazjum Ewangelickiego, obecnie siedziba I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika
Zamek krzyżacki
Siedziba komtura, został wzniesiony w XIII wieku i rozbudowany w XIV i XV wieku. Zdobyty i zburzony przez mieszczan toruńskich po zwycięskim powstaniu przeciw zakonowi krzyżackiemu w 1454 roku. W następnych wiekach teren był bardzo zaniedbany. Dopiero w latach 1958-66 teren zamku odgruzowano. Ważną datą był rok 1966, czyli rocznica 500-lecia Pokoju Toruńskiego, która przyczyniła się do ostatecznego zabezpieczenia i zagospodarowania ruin zamku krzyżackiego jako pomnika Pokoju Toruńskiego[9].
Nagrody i wyróżnienia
- 2007 - Zespół Staromiejski w plebiscycie „Rzeczpospolitej” został uznany za jeden z siedmiu cudów Polski[10]
- Rynek Staromiejski i Ratusz Staromiejski zajęły 3. miejsce w plebiscycie czytelników polskiej edycji National Geographic Polska na 30 najpiękniejszych miejsc na świecie[11]
- 2015 - Toruń znalazł się w gronie 10 najpiękniejszych miejsc w Europie, które warto odwiedzić według Nowojorskiego portal The Huffington Post[12]
- 2018 - Zespół Staromiejski zajął pierwsze miejsce w konkursie „7 Cudów Polski na 100-lecie Niepodległości” World Travel Show[13]
Numizmatyka
W 2007 roku Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu monety upamiętniające miasto średniowieczne w Toruniu o nominałach: 20 zł, wykonaną ze srebra (w nakładzie 56 000 sztuk) oraz 2 zł, ze stopu Nordic Gold (w nakładzie 990 000 sztuk)[14].
Galeria
-
Tablica upamiętniająca wpisanie Zespołu Staromiejskiego Torunia na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, południowa ściana Ratusza Staromiejskiego -
-
Kamienica przy ul. Piernikarskiej 1 -
-
-
Instalacja przekupki z wagą -
Gdanisko wewnątrz -
-
Piwnice -
Widok na tzw. ganek -
tzw. ganek -
.jpg)
_2010-07-17_081.jpg)
.jpg)
Zobacz też
- Kalendarium historii Torunia
- Toruńskie pierniki
- Mury miejskie w Toruniu
- Spichrze w Toruniu
- konsulaty w Toruniu
- Zabytki w Toruniu
- Budowle sakralne w Toruniu
Przypisy
- ↑ Konserwator - Rejestr zabytków nieruchomych [online], www.torun.wkz.gov.pl [dostęp 2017-10-13] (ang.).
- ↑ Zarządzenie Prezydenta RP z dnia 8 września 1994 (M.P. z 1994 r. nr 50, poz. 422)
- ↑ Toruń na liście UNESCO | www.torun.pl [online], www.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).
- ↑ http://bazhum.muzhp.pl/media/files/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia-r1977-t11_(74)/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia-r1977-t11_(74)-s133-155/Acta_Universitatis_Nicolai_Copernici_Nauki_Humanistyczno_Spoleczne_Historia-r1977-t11_(74)-s133-155.pdf
- ↑ Wayback Machine [online], web.archive.org, 10 stycznia 2017 [dostęp 2019-01-11] [zarchiwizowane z adresu 2017-01-10].
- ↑ Starówka - trasa długa | www.torun.pl [online], www.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).
- ↑ a b Toruń – oficjalna strona miejska
- ↑ JW Web Development, Toruń, Atrakcje Torunia, Przewodnik po Toruniu, Zwiedzanie Torunia z przewodnikiem, Przewodnicy miejscy Toruń przewodnik miejski Informacja turystyczna, Zabytki Torunia i kujawsko-pomorskiego, Muzea, Historia, Pierniki toruńskie, Twierdza Toruń [online], www.turystyka.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).
- ↑ JW Web Development, Toruń, Atrakcje Torunia, Przewodnik po Toruniu, Zwiedzanie Torunia z przewodnikiem, Przewodnicy miejscy Toruń przewodnik miejski Informacja turystyczna, Zabytki Torunia i kujawsko-pomorskiego, Muzea, Historia, Pierniki toruńskie, Twierdza Toruń [online], www.turystyka.torun.pl [dostęp 2017-09-28] (pol.).
- ↑ Wyniki naszego plebiscytu: oto siedem cudów Polski. Rzeczpospolita / Presspublica, 2007-09-20. [dostęp 2011-08-31].
- ↑ National Geographic. national-geographic.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-25)]..
- ↑ 10 najciekawszych miast według The Huffington Post. Jest Toruń!. torun.gazeta.pl. [dostęp 2015-05-01]. (pol.).
- ↑ https://www.torun.pl/pl/torun-pierwszym-z-7-cudow-polski
- ↑ Narodowy Bank Polski - Internetowy Serwis Informacyjny [online], www.nbp.pl [dostęp 2022-04-20] (pol.).
