Przejdź do zawartości

Richard Pipes

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Richard Pipes
Ilustracja
Richard Pipes (Warszawa, 2004)
Data i miejsce urodzenia

11 lipca 1923
Cieszyn

Data i miejsce śmierci

17 maja 2018
Cambridge, Massachusetts

Pełne imię i nazwisko

Richard Edgar Pipes

Zawód, zajęcie

polityk, sowietolog, doradca prezydenta USA ds. Rosji i Europy Środkowej, publicysta, profesor uniwersytecki

profesor
Specjalność: historia Rosji
Doktorat

1950
Uniwersytet Harvarda

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP

Richard Edgar Pipes (ur. 11 lipca 1923 w Cieszynie, zm. 17 maja 2018 w Cambridge[1]) – amerykański historyk i sowietolog pochodzenia polsko-żydowskiego, specjalista w zakresie historii Rosji, w latach 1981–1982 doradca prezydenta USA Ronalda Reagana ds. Rosji i Europy Środkowej, długoletni wykładowca Uniwersytetu Harvarda (1958–1996).

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z żydowskiej rodziny cieszyńskich fabrykantów czekolady. Urodził się jako syn Marka (1893–1973, legionista, emigrant w USA)[2][3] i Zofii z domu Haskelberg. Dzieciństwo i młodość spędził przy ul. Chmielnej w Warszawie (obecnie obszar zajmowany przez PKiN), skąd wyjechał wraz z rodziną w 1939, a w 1940 znalazł się w USA. W 1943 otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Uczył się w Muskingum College w New Concord w stanie Ohio, a następnie na Cornell University. Doktorat na Uniwersytecie Harvarda uzyskał w roku 1950. Do emerytury w 1996 był tam profesorem historii.

Zajmował się głównie badaniem historii Rosji i ZSRR. Za prezydentury Ronalda Reagana był w latach 1981–1982 doradcą do spraw ZSRR i Europy Wschodniej. Był przeciwnikiem rozszerzenia NATO w latach 90. XX wieku[4].

Jest autorem kilkunastu książek poświęconych historii Rosji, w szczególności po rewolucji 1917. Zwolennik tezy o organicznym związku bolszewickiego państwa totalitarnego z autorytarną tradycją instytucji państwa moskiewskiego i caratu. Poglądy na genezę rządów bolszewików i komunistycznego totalitaryzmu w Rosji, dzieje rewolucji rosyjskiej i tworzenia ZSRR zawarł w trylogii: Rosja carów, Rewolucja rosyjska i Rosja bolszewików. Z wizją historii Rosji Pipesa polemizował Aleksandr Sołżenicyn, określając ją jako „polską perspektywę”[5]. Zbliżone do Pipesa stanowisko zajmował protoplasta sowietologii Jan Kucharzewski w swym cyklu Od białego caratu do czerwonego t. 1–7 opublikowanym w Polsce w latach 1923–1935 (wyd. ang. The Origins of Modern Russia 1948). Sam Pipes twierdzi, że jego „poglądy noszą niezatarte ślady wpływu polskiej szkoły studiów nad Rosją”[6].

… jako człowiekowi urodzonemu w państwie sąsiadującym z Rosją zostały mi oszczędzone romantyczne złudzenia na temat owego wielkiego kraju, tak powszechne wśród ludzi, którzy mieszkają odeń o tysiące mil[6].

Był członkiem kolegiów redakcyjnych pism „Strategic Review”, „Journal of Strategic Studies” i innych. Członek Amerykańsko-Polskiej Rady Doradczej (APAC). Członek zagraniczny Polskiej Akademii Umiejętności. Doktor honoris causa Uniwersytetu Śląskiego[7], Uniwersytetu Szczecińskiego i Uniwersytetu Warszawskiego[8], Od 1994 honorowy obywatel miasta Cieszyna[9]. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi RP[10].

Wystąpił w polskich filmach dokumentalnych Ambasador Spasowski (2009)[11], Towarzysz generał idzie na wojnę (2011)[12].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W 1946 ożenił się z Ireną Roth, z którą miał dwójkę dzieci, w tym syna Daniela. Mieszkał i zmarł w Cambridge w stanie Massachusetts.

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • The Formation of the Soviet Union, Communism and Nationalism, 1917–1923 (1954); wyd. polskie – Czerwone imperium. Powstanie Związku Sowieckiego
  • The Russian Intelligentsia (1961)
  • Social Democracy and the St. Petersburg Labor Movement, 1885–1897 (1963)
  • Struve, Liberal on the Left (1970); wyd. polskie – Piotr Struwe, Liberał na lewicy 1870–1905 (2016)
  • Russia Under the Old Regime (1974); wyd. polskie – Rosja carów (1990)
  • Soviet Strategy in Europe (1976)
  • Struve, Liberal on the Right, 1905–1944 (1980); wyd.polskie – Piotr Struwe, Liberał na prawicy 1905–1944 (2016)
  • U.S.-Soviet Relations in the Era of Détente: a Tragedy of Errors (1981)
  • Survival is Not Enough: Soviet Realities and America’s Future (1984)
  • Russia Observed: Collected Essays on Russian and Soviet History (1989)
  • The Russian Revolution (1990); wyd. polskie – Rewolucja rosyjska (1994)
  • Russia Under the Bolshevik Regime: 1919–1924 (1993); wyd. polskie – Rosja bolszewików (2005)
  • Communism, the Vanished Specter (1994)
  • A Concise History of the Russian Revolution (1995)
  • The Three „Whys” of the Russian Revolution (1995)
  • The Unknown Lenin: From the Secret Archive (1996)
  • Property and Freedom (1999); wyd. polskie – Własność a wolność (2000)
  • Rosja, komunizm i świat. Wybór esejów (2002)
  • Communism: A History (2001); wyd. polskie – Komunizm (2008)
  • VIXI: Memoirs of a Non-Belonger (2003); wyd. polskie – Żyłem. Wspomnienia niezależnego (2004)
  • The Degaev Affair: Terror and Treason in Tsarist Russia (2003); wyd. polskie – Zamachowcy i zdrajcy: z dziejów terroru w carskiej Rosji (2011).
  • Russian Conservatism and Its Critics (2006); wyd. polskie – Konserwatyzm rosyjski i jego krytycy (2009)
  • The Three Whys of the Russian Revolution; wyd. polskie – Rewolucja rosyjska. Trzy pytania (2007)
  • Krótka historia rewolucji rosyjskiej (2007)
  • Russia Itinerant Painters; wyd. polskie – Rosyjscy malarze. Pieriedwiżnicy (2008)
  • The Trial of Vera Z. (2010); wyd. polskie – Zamachowcy i zdrajcy: z dziejów terroru w carskiej Rosji (2011)
  • Uvarov: A Life (2013)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. William Grimes: Richard Pipes, Historian of Russia and Reagan Aide, Dies at 94. nytimes.com, 17 maja 2018. [dostęp 2018-05-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-18)]. (ang.).
  2. Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Marek Pipes. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-01-10].
  3. Marek Gałęzowski: Żydzi w Legionach. Uwarzam Że Historia, 10 listopada 2012. [dostęp 2012-11-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)]. (pol.).
  4. Dwugłos o NATO: Richard Pipes i Piotr Wandycz (1996).
  5. Bywa on nawet oskarżany, iż na historię powszechną, w szczególności dzieje Rosji, patrzy „z polskiej perspektywy” (opinia Aleksandra Sołżenicyna), co może być w naszych oczach tylko komplementem. Wojciech Materski, Opinia dla Senatu Uniwersytetu Warszawskiego w związku z nadaniem tytułu doktora honoris causa Profesorowi Richardowi Pipesowi w: Uroczystość wręczenia dyplomu doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego Profesorowi Richardowi Pipesowi, Warszawa 2010, ISBN 83-88374-64-8, s. 26. wersja elektroniczna.
  6. a b Richard Pipes: Wstęp [w] Rosja, komunizm i świat. Wybór esejów. Kraków: Arcana, 2002, s. 7. ISBN 83-89243-05-9.
  7. Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. [dostęp 2011-02-21].
  8. Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].
  9. Janusz Spyra: Honorowi obywatele Miasta. [dostęp 2008-12-18]. (pol.).
  10. M.P. z 1995 r. nr 31, poz. 365.
  11. Ambasador Spasowski. filmpolski.pl. [dostęp 2017-01-10].
  12. Zobacz film „Towarzysz generał idzie na wojnę” – 13 grudnia na UW. 9 grudnia 2011. [dostęp 2014-01-31].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Richard Pipes: Żyłem. Wspomnienia niezależnego. Warszawa: Wydawnictwo Magnum, 2004. ISBN 83-89656-08-6.