Przejdź do zawartości

Antonim

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Antonim (z gr. anti „naprzeciw”, onoma „imię, wyraz, tytuł”[1]) – termin oznaczający przeciwieństwo, odwrotność znaczeniową wyrazu; antonimy to określenia przeciwstawne[2]. Dyscyplina zajmująca się m.in. antonimami to leksykologia[3].

Przykłady antonimów:

  • ciepło – zimno,
  • gruby – chudy,
  • syty – głodny.

Termin „antonim” również ma swój antonim – jest nim „synonim”.

Rodzaje antonimów

[edytuj | edytuj kod]

Antonimy właściwe

[edytuj | edytuj kod]

Antonimy właściwe podlegają stopniowaniu np.:

  • młody – stary, młodszy – starszy;
  • mądry – głupi, mądrzejszy – głupszy.

Nie oznaczają niezależnych przeciwstawnych jakości, lecz służą jako leksykalny środek wyrażania stopniowania, np.:

  • wysoki – niższy – najniższy,
  • młody – starszy – najstarszy.

Antonimy komplementarne

[edytuj | edytuj kod]

Antonimy komplementarne to pary wyrazów, w których zaprzeczenie jednego powoduje stwierdzenie drugiego, np.:

  • On jest żonatyOn nie jest kawalerem.

Konwersje

[edytuj | edytuj kod]

Do antonimów zalicza się też tzw. konwersje, czyli pary wyrazowe typu:

  • kupić – sprzedać,
  • nauczyciel – uczeń
  • ożenić się – wyjść za mąż.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Władysław Kopaliński: antonimia; antonimy. [w:] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2012-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-02)].
  2. Słownik terminologiczny informacji naukowej, Maria Dembowska, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1979, s. 25.
  3. Jarmila Panevová, Eva Hajičová, Petr Sgall: Úvod do teoretické a počítačové lingvistiky. I. svazek, Teoretická lingvistika. Wyd. 1. Praga: Karolinum, 2002, s. 24. ISBN 80-246-0470-1. OCLC 53262536. (cz.).