Przejdź do zawartości

Bajt Dadżan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bajt Dadżan
‏بيت دجن‎
Ilustracja
Widok na wieś przed 1935
Państwo

 Mandat Palestyny

Dystrykt

Dystrykt Jafy

Wysokość

25 m n.p.m.

Populacja (1945)
• liczba ludności


3840

Data zniszczenia

25 kwietnia 1948

Powód zniszczenia

atak Hagany

Obecnie

Bet Dagan, Miszmar ha-Sziwa, Chemed, Gannot

Położenie na mapie Mandatu Palestyny
Mapa konturowa Mandatu Palestyny, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Bajt Dadżan”
Ziemia32°00′12,63″N 34°49′45,34″E/32,003508 34,829261
Strona internetowa

Bajt Dadżan (arab. بيت دجن) – nieistniejąca już arabska wieś, która była położona w Dystrykcie Jafy w Mandacie Palestyny. Wieś została wyludniona i zniszczona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny, po ataku żydowskich sił Hagany w dniu 25 kwietnia 1948 roku.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Bajt Dadżan leżała w centralnej części równiny Szaron. Według danych z 1945 do wsi należały ziemie o powierzchni 1732,7 ha. We wsi mieszkało wówczas 3840 osób[1].


Własność gruntów Powierzchnia gruntów [ha]
Arabowie 1226,1
Żydzi 197,5
publiczne 309,1
Razem 1732,7
Rodzaj użytkowanych gruntów Arabowie (hektary) Żydzi (hektary)
uprawy cytrusów 799 107,8
uprawy oliwek 35 -
uprawy nawadniane 319,5 758
uprawy zbóż 676 83
nieużytki 343,1 56
zabudowane 60


Historia

[edytuj | edytuj kod]

Najstarsze wzmianki o wiosce (Bīt Dagana i Bet Dgn) pochodzą ze starożytnych tekstów asyryjskich i egipskich. Było to filistyńskie miasto, którego nazwa odnosiła się do boga Dagona, który opiekował się rolnictwem i zbożem[2]. Pod nazwą Bet-Dagon dwukrotnie jest wymieniana w Biblii, jako miasto należące do żydowskiego pokolenia Judy[a][b]. Izraelski historyk Mosze Szaron sugeruje, że pod żydowskim panowaniem nazwę miasta zmieniono na Bet Dagan, co odnosiło się do pszenicy i wskazywało na dobrobyt mieszkańców[2]. Hieronim ze Strydonu opisał miasto w IV wieku n.e. jako „bardzo duże”. Pod nazwą Kafar Dagon lub Cafardagon wchodziło w skład zespołu greckich miast Diospolis (łac. Colonia Lucia Septimia Severia Diospolis), w który wchodziły ówczesne Lydda i Jibna[3][4]. Na mapie z Madaby z VI wieku widnieje pod nazwą Beto Dagana[2].

W połowie VII wieku cała Palestyna przeszła pod panowanie Arabów. Kalif Hiszam ibn Abd al-Malik wybudował w Bajt Dadżan pałac z białymi marmurowymi kolumnami[5]. Arabski podróżnik i geograf Al-Mukaddasi w X wieku wspomina miasto pod nazwą Dajūn, które posiadało własny meczet. Większość mieszkańców miasta stanowili Samarytanie. W owym czasie, jedna z ośmiu bram pobliskiego miasta Ramla również nosiło nazwę Dajūn[6]. W XI wieku miasto służyło jako garnizon wojsk Fatymidów w Palestynie[7]. W okresie panowania krzyżowców, król Ryszard I Lwie Serce wybudował w 1191 roku w miejscowości zamek obronny znany jako Casal Maen (lub Casal Moein). Po bitwie pod Jafą w 1192 roku wojska Saladyna zburzyły miejscowość i zamek krzyżowców[8]. W 1226 roku arabski geograf Jakut Ibn Abdallah al-Hamawi wspomina Bajt Dadżan już jako jedną z wiosek w rejonie Ramli[2]. W 1517 roku Palestyna przeszła pod panowanie osmańskie. Raport podatkowy z 1596 roku wspomina wieś, której mieszkańcy płacili podatki z upraw pszenicy, jęczmienia, sezamu, drzew owocowych, winnicy, oraz hodowli kóz i pszczelarstwa[9]. Odnaleziony arabski napis na podłodze z 1762 roku wymienia nazwę wioski Bajt Dadżan[2]. Pod koniec XIX wieku wieś opisana jest jako otoczona drzewami oliwnymi umiarkowanej wielkości osada[10]. W 1895 roku Philip Baldensperger takimi słowami opisał Bajt Dadżan: „Mieszkańcy są bardzo pracowici, zajmują się głównie wyrobem mat oraz koszy do przewożenia ziemi i kamieni. Są właścicielami wielbłądów dla przewożenia ładunków z Jafy do Jerozolimy, uprawiają ziemię i pracują na budowach itd., w Jafie lub robotach kolejowych. Kobiety codziennie chodzą grupami do Jafy, a w środę do Ramli - na tamtejszy rynek, z kurami, jajami i mlekiem[11].

W wyniku I wojny światowej wieś wraz z całą Palestyną przeszła w 1918 roku pod panowanie Brytyjczyków. W 1922 roku utworzyli oni formalnie na tym obszarze Mandat Palestyny. W okresie tym Bajt Dadżan była dużą wsią. We wsi znajdowały się dwie szkoły podstawowe, osobna dla chłopców (w 1945 r. było 353 uczniów) i dziewcząt (w 1945 r. były 102 uczennice)[1].



W poszukiwaniu skutecznego rozwiązania narastającego konfliktu izraelsko-arabskiego w dniu 29 listopada 1947 roku została przyjęta Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181. Zakładała ona między innymi, że wieś Bajt Dadżan miał znaleźć się w granicach nowo utworzonego państwa żydowskiego[12]. Arabowie odrzucili tę rezolucję i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. W trakcie jej trwania siły żydowskiej Hagany w dniu 25 kwietnia 1948 roku zajęły i wysiedliły wieś Bajt Dadżan. Mieszkańcy uciekli do sąsiednich wsi i miast[1].

Miejsce obecnie

[edytuj | edytuj kod]

Na miejscu opuszczonej wioski powstała w 1948 roku żydowska miejscowość Bet Dagan, natomiast pola uprawne zajęły moszawy Gannot (1948 r.), Miszmar ha-Sziwa (1949 r.) i Chemed (1950 r.). Palestyński historyk Walid Chalidi, tak opisał pozostałości wioski Bajt Dadżan: „Wiele domów pozostaje ... Niektóre są opuszczone, inne są zajęte przez żydowskie rodziny, lub używane jako sklepy, biurowce, czy hurtownie. Posiadają one liczne cechy architektoniczne. Jeden zamieszkały dom wykonany jest z betonu i ma plan prostokąta, płaski dach, prostokątne okna z przodu i dwa łukowate boczne okna. Inny został przekształcony w synagogę Eli Cohen, jest wykonany z betonu i ma płaski dach oraz okrągłe, łukowe przednie drzwi i okna[1].

  1. Zobacz: Księga Jozuego 15,41: „Gederot, Bet-Dagon, Naama, Makkeda: szesnaście miast z przyległymi wioskami.” Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.
  2. Zobacz: Księga Jozuego 19,27: „a następnie zwracała się na wschód słońca do Bet-Dagon, dotykała dziedzictwa Zabulona i doliny Jiftach-El na północy, ciągnęła się przez Bet-Haemek i Neiel, biegnąc do Kabulu. Ze strony północnej należały:” Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d Welcome To Bayt Dajan. [w:] Palestine Remembered [on-line]. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
  2. a b c d e Sharon 1999 ↓, s. 89-90.
  3. Lod, Israel Tourism. [w:] Planet Ware [on-line]. [dostęp 2015-01-26]. (ang.).
  4. Smith 1854 ↓, s. 396.
  5. Chalidi 1992 ↓, s. 236–237.
  6. Levy 1995 ↓, s. 492.
  7. Gil 1997 ↓, s. 727.
  8. Stubbs 1902 ↓, s. 362.
  9. Hütteroth 1977 ↓, s. 155.
  10. Conder 1882 ↓, s. 251.
  11. Weir 1895 ↓, s. 207.
  12. Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2015-01-26]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]