Przejdź do zawartości

Chronologia chińskiej sztuki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Chronologia sztuki chińskiej okres od 3000 p.n.e. do 1911 r.

30001500 p.n.e.
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Rozwój kultur neolitycznych.
Architektura Człowiek zamieszkuje groty, ziemianki. Pierwsze osady otoczone wałami ziemnymi.
Rzeźba Figurki ludzi i zwierząt rzeźbione w kamieniu.
Rzemiosło Ceramika malowana i zdobiona odciskami.
17661025 p.n.e. – dynastia Shang Yin
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Utworzenie organizacji państwa w dolnym biegu Żółtej Rzeki, najstarsze zabytki pisma.
Architektura Powstanie pierwszych, obwarowanych miast (Zhengzhou, Anyang) na regularnym planie; budowle o konstrukcji szkieletowej (drewniane słupy, wypełnienie ścian z ubitej gliny); pałace i grobowce władców (Anyang), świątynie przodków (Luoyang).
Malarstwo Fragmentarycznie zachowane malowane dekoracje na glinianych ścianach grobowców (Anyang).
Rzemiosło Wyroby z brązu: broń i brązy rytualne zdobione ornamentami i napisami; przedmioty z nefrytu, jadeitu i kości; ceramika naśladująca wyroby z brąz; kamionka z zielonkawą polewą.
1025 p.n.e. – 770 p.n.e. Zachodnia dynastia Zhou
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Utworzenie państwa lennego.
Architektura Dalszy rozwój konstrukcji drewnianych, wprowadzenie wsporników dougong.
Malarstwo Malarstwo na jedwabiu (fragment sztandaru znaleziony w grobowcu w Changsha).
Rzemiosło Wyroby z brązu: broń i brązy rytualne zdobione ornamentami i napisami; przedmioty z nefrytu, jadeitu i kości; ceramika naśladująca wyroby z brązu; kamionka z zielonkawą polewą.
770 – 256 p.n.e. Wschodnia dynastia Zhou; 770 – 480 p.n.e. Okres Wiosen i Jesieni
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Rozbicie państwa na niezależne, feudalne państewka; w VII wieku p.n.e.; wprowadzenie kalendarza astronomicznego (opartego na obserwacji ciał niebieskich); Powstanie taoizmuLaozi (VI wiek p.n.e.); powstanie konfucjanizmuKonfucjusz (551 p.n.e.479 p.n.e.).
Architektura Dalszy rozwój konstrukcji drewnianych, częste stosowanie wsporników dougong.
Rzemiosło Pojawienie się w zdobnictwie brązów scen figuralnych z polowań, wojen, uroczystości świątecznych.
480 p.n.e. – 221 p.n.e. Okres Walczących Królestw
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Katalog gwiazd (IV w. p.n.e.), wytop żeliwa. Powstanie licznych szkół filozoficznych: Szkoła konfucjańska: Mengzi, Xunzi; Szkoła taoistów: Zhuangzi, Yang Zhu, Liezi; Szkoła motistów: Mo Di; Szkoła wróżbiarska; Szkoła logistów: Hui Shi, Gongsun Long; Szkoła legistów: Shang Yang, Han Fei.
Architektura Pierwsze założenia urbanistyczne – powstanie miast Luoyang i Lucheng (V-IV wiek p.n.e.), budowle pałacowe położone w ogrodach otoczonych murami, rozpoczęcie budowy Wielkiego Muru.
Rzeźba Umieszczane w grobowcach figury z drewna, brązu, gliny przedstawiające służbę i konie, modele domów.
Rzemiosło Zwierciadła z brązu, rytualne przedmioty z nefrytu i jadeitu.
221 p.n.e. – 207 p.n.e. dynastia Qin; 206 p.n.e.220 n.e. dynastia Han
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Zjednoczenie państwa i poszerzenie zasięgu terytorialnego, utworzenie organizacji administracyjnej kraju, palenie ksiąg 213 p.n.e., powstanie jedwabnego szlaku, zastosowanie żelaza, wynalezienie papieru (105 r.) i sejsmografu (II wiek), powstanie teatru baixi. Filozofia: konfucjanizm: Dong Zhongshu; taoizm: Zhang Daoling, Wang Bi, He Yan; Opozycjoniści wobec konfucjanizmu i taoizmu.
Architektura Zastosowanie w grobowcach konstrukcji łuku i kopuły. Różnorodność typów budowli (nie zachowane).
Rzeźba Terakotowa armia z grobowca cesarza Shi Huangdi, rzeźby w brązie: konie, zaprzęgi; rzeźba w kamieniu: słupy i figury na drogach prowadzących do grobowców (Drogi Duchów).
Malarstwo Gliniane i kamienne płyty pokryte płaskim reliefem, zdobione malowidłami ze scenami mitologicznymi i z życia codziennego, wizerunki dam dworu, strażników i koni (odnalezione w grobowcach).
Rzemiosło Grubościenne naczynia ceramiczne malowane lub glazurowane, dekoracje reliefowe wzorowane na sztuce perskiej. Wyroby z laki, jedwabiu, nefrytu i jadeitu.
220 – 265 Okres Trzech Królestw; 256 – 420 dynastia Jin; 420 – 589 Epoka Południowych i Północnych Dynastii; 589 – 618 dynastia Sui
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Zbudowanie Wielkiego Kanału, rozkwit buddyzmu w IV-V w., ożywienie taoizmu i prześladowania buddyzmu (449), prześladowania taoizmu i buddyzmu (574-579); uznanie buddyzmu za religię państwową. Poezja Cao Zhi. Rozwój szkół buddyjskich: Huayan; Rozwój szkół pozostających w opozycji do szkół buddyjskich: Fan Zhen, Fu Yi.
Architektura Budowa buddyjskich świątyń kutych w skale, buddyjskie świątynie wzorowane na architekturze pałacowej wykonane z drewna, pagody z drewna, cegły, kamienia, kontynuacja budowy Wielkiego Muru, budowa mostów wiszących na żelaznych łańcuchach, użycie chomąta.
Rzeźba Największy rozwój rzeźby buddyjskiej (świątynie skalne: Groty Tysiąca Buddów w Dunhuang, rzeźby w Yungang, Longmen, stele kamienne z napisami, datami.
Malarstwo Malarstwo na ścianach świątyń skalnych, drewnianych, ścianach klasztorów; reforma kaligrafii, początki teorii malarstwa.
Rzemiosło Wynalezienie porcelany (VI wiek); naczynia z kamionki pokryte przejrzystą zieloną glazurą; niewielkie formy rzeźbiarskie ze złoconego brązu.
618 – 907 dynastia Tang
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Budowa potęgi państwa, rozwój biurokracji państwowej, rozwój rolnictwa, złoty wiek poezji, zastosowanie druku blokowego, pierwsze encyklopedie, konstrukcja mechanicznego zegara wodnego; ok. 750 – początek upadku państwa.
Architektura Rozwój urbanistyki, powstanie pierwszego milionowego miasta (Chang’an). Budowa pałaców cesarskich, klasztorów, pagód (Wielka Pagoda Dzikich Gęsi i Mała Pagoda Dzikich Gęsi).
Rzeźba Kontynuacja rzeźby buddyjskiej, rzeźba w kamieniu, brązie, lace, drewnie. Figury grobowe z gliny. Malowanie i glazurowanie rzeźb z gliny.
Malarstwo Malarstwo ścienne w świątyniach, malarstwo krajobrazowe, malarstwo tuszem, malarstwo związane z buddyzmem; portrety i sceny rodzajowe.
Rzemiosło Rozwój techniki produkcji porcelany, naczynia z kamionki pokryte białą glazurą, wyroby ze srebra.
907 – 960 Epoka Pięciu Dynastii; 960 – 1127 Północna Dynastia Song, 1127 – 1279 Południowa Dynastia Song
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Rozbicie państwa na niewielkie państewka, rozwój miast. Wynalezienie prochu strzelniczego (pierwsze zastosowanie do sztucznych ogni – 969, w wojsku – 1232), wprowadzenie do druku ruchomej czcionki, użycie kompasu magnetycznego i soczewki (940, okulary – ok. 1240), rozwój literatury i teatru. Neokonfucjanizm.
Architektura Dalszy rozwój budownictwa założeń pałacowo-parkowych, świątyń buddyjskich, pagód (Biała Pagoda), podwijanie naroży dachów. Stosowanie zasad feng shui.
Rzeźba Buddyjska plastyka w malowanym drewnie, liczne przedstawienia siedzących bodhisattwów (XII-XII wiek).
Malarstwo Powstanie akademii i rozkwit malarstwa: krajobrazowego, pejzażowego w tuszu. Obrazy buddyjskie. Przedstawienia bambusów, ptaków, zwierząt i kwiatów.
Rzemiosło Doskonalenie techniki produkcji porcelany, porcelanowe wyroby naśladujące nefryt, figurki zwierząt i ludzi. Duża liczba typów naczyń i glazur (naczynia seladonowe), produkcja naczyń monochromatycznych, oraz zdobionych rytem i malowaniem, wysoki poziom artystyczny wyrobów.
1279 – 1368 mongolska dynastia Yuan
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Wpływy lamaizmu pod panowaniem dynastii mongolskiej, pobyt Marco Polo w Pekinie; liczne bunty i powstania.
Architektura Rozbudowa Pekinu, odbudowa pałaców z okresu Song, powstanie licznych świątyń.
Rzeźba Naśladownictwo stylu epoki Tang.
Malarstwo Naśladownictwo stylu z okresu Song; malarstwo krajobrazowe, rodzajowe, przedstawienia kwiatów. Rozwój teorii malarstwa. Ilustracja tekstów literackich, barwny drzeworyt.
Rzemiosło Liczne wyroby z brązu, srebra, laki, jedwabiu. Wyroby z porcelany (pojawienie się błękitno-białych naczyń). Naczynia jednobarwne i wielobarwne (przede wszystkim na eksport do Persji i Europy), figurki z porcelany.
1368 – 1644 dynastia Ming
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Stabilizacja gospodarcza i wzrost potęgi państwa. Rozwój żeglugi, handlu, również z Europą (liczne manufaktury), bunty feudalne. W filozofii nurt subiektywno-idealistyczny.
Architektura Rozbudowa Pekinu (Miasto Zewnętrzne, Wewnętrzne, Zakazane Miasto), budowa wielu świątyń (Świątynia Niebios), kompleks 13 grobowców cesarskich pod Pekinem.
Rzeźba Monumentalne rzeźby stawiane wzdłuż Dróg Duchów; ceramiczne rzeźby luohanów.
Malarstwo Naśladownictwo stylu z okresu Song; malarstwo krajobrazowe, rodzajowe, przedstawienia kwiatów. Rozwój teorii malarstwa. Ilustracja tekstów literackich, barwny drzeworyt.
Rzemiosło Liczne wyroby z brązu, srebra, laki, jedwabiu. Wyroby z porcelany (pojawienie się błękitno-białych naczyń). Naczynia jednobarwne i wielobarwne (przede wszystkim na eksport do Europy), figurki z porcelany.
1644 – 1911 mandżurska dynastia Qing
Wydarzenia; szkoły filozoficzne Panowanie dynastii mandżurskiej (język mandżurski zostaje językiem urzędowym), cenzura i nadzór policyjny oraz tajne organizacje i powstania narodowe. Misjonarze z Europy na dworze cesarza. Upadek wartości kultury narodowej filozofii – neokonfucjański „pozytywizm”.
Architektura Odbudowa zniszczonych miast, założeń pałacowych; powstanie nowych – Letni Pałac pod Pekinem. Budowa klasztorów, świątyń. Przerost ornamentyki.
Rzeźba Drobne rzeźby w lace, nefrycie, kości. Liczne dekoracje rzeźbiarskie w architekturze.
Malarstwo Naśladownictwo okresu Song, nowe techniki i formy malarskie (np. technika olejna), rozwój drukarstwa i ilustracji przy pomocy drzeworytu.
Rzemiosło Powrót do okresu Ming i Song, dekoracja naczyń podszkliwionych w połączeniu z emaliowaniem, naczynia pięciobarwne, nadmiar dekoracji. Doskonała technika produkcji i spadek wartości artystycznej. Wyroby z laki, jedwabiu (haft jedwabny).

Literatura

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]