Faetony
| Phaethontiformes[1] | |||
| Sharpe, 1891 | |||
 Przedstawiciel rzędu – faeton czerwonosterny (P. rubricauda) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd |
faetony | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Phaethon aethereus Linnaeus, 1758 | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Rodziny; Rodzaje | |||
|
| |||
Faetony[10] – monotypowy rząd Phaethontiformes i rodzina Phaethontidae z infragromady ptaków neognatycznych (Neornithes).
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Rząd obejmuje gatunki oceaniczne, zamieszkujące oceany całego świata w strefie ciepłych klimatów[11].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 70–105 cm (włącznie z ogonem o długości 28–56 cm), rozpiętość skrzydeł 90–119 cm; masa ciała 220–835 g[11]. Sylwetką przypominają mewy; środkowe sterówki silnie wydłużone. Upierzenie zasadniczo białe, przez oko ciemna pręga i czarne plamy na lotkach. Często różowawy nalot (jeden z podgatunków jest wręcz pomarańczowo-różowy). Nogi krótkie, silnie przesunięte ku tyłowi, co w znaczący sposób utrudnia chodzenie. Gniazdują na skalistych wysepkach; odbywają grupowe toki w powietrzu. W zniesieniu jedno jajo, które wysiadują oboje rodzice, zmieniając się co 2 do 5 dni. Podczas gdy jeden rodzic wysiaduje, drugi poluje. Okres wysiadywania w granicach 41 do 45 dni; pisklęta są gniazdownikami, usamodzielniają się po 11–15 tygodniach. Pokarm stanowią ryby i mątwy.
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Phaethon: gr. φαεθων phaethōn „słońce”, od φαω phaō „lśnić”[12].
- Lepturus: gr. λεπτος leptos „delikatny, smukły”; ουρα oura „ogon”[13]. Gatunek typowy: Phaethon aethereus Linnaeus, 1758.
- Tropicophilus: Gr. τροπικος tropikos „dotyczący przesilenia słonecznego, zwrotnik”, od τροπη tropē „zwrot, zmiana”, od τρεπω trepō „zwrócić”; φιλος philos „miłośnik”[14]. Gatunek typowy: Phaethon aethereus Linnaeus, 1758.
- Phoenicurus: gr. φοινιξ phoinix, φοινικος phoinikos „karmazynowy, czerwony”; ουρα oura „ogon”[15]. Gatunek typowy: Phaethon rubricauda Boddaert, 1783; młodszy homonim Phoenicurus T. Forster, 1817 (Muscicapidae).
- Leptophaethon: gr. λεπτος leptos „delikatny, smukły”; rodzaj Phaethon Linnaeus, 1758[16]. Gatunek typowy: Phoethon lepturus dorotheae Mathews, 1913[a].
- Scaeophaethon: gr. σκαιος skaios „znajdujący się po lewej stronie, zachodni” (bo grecki wróżbita zwracał się twarzą ku północy mając zachód po lewej stronie); rodzaj Phaethon Linnaeus, 1758[17]. Gatunek typowy: Phaethon rubricauda westralis Mathews, 1912[b].
Podział systematyczny
[edytuj | edytuj kod]Do rodziny należy jeden rodzaj i następujące gatunki[10]:
- Phaethon aethereus Linnaeus, 1758 – faeton białosterny
- Phaethon rubricauda Boddaert, 1783 – faeton czerwonosterny
- Phaethon lepturus Daudin, 1802 – faeton żółtodzioby
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Phaethontiformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ P.H.G. Möhring: Geslachten der vogelen. Amsteldam: Pieter Meijer, 1758, s. 5, 52. (niderl.).
- ↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 6. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 479. (fr. • łac.).
- ↑ J.F. Stephens: Phaëton. Tropic-bird. W: G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 13: Aves. Cz. 1. London: Printed for G. Kearsley, 1825, s. 124. (ang.).
- ↑ Ch.-L. Bonaparte. Note sur les Oiseaux des îles Marquises, et particulièrement sur le genre nouveau Serresius. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 41 (26), s. 1115, 1855. (fr.).
- ↑ a b G.M. Mathews. New generic names, with some notes on others. „Austral Avian Record”. 2, s. 56, 1913–1915. (ang.).
- ↑ Phaethontidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-12-04] (ang.).
- ↑ Phaethon, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2010-12-04] (ang.).
- ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 134. (łac.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Phaethontidae von Brandt, 1840 – faetony - Tropicbirds (wersja: 2016-11-19). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-15].
- ↑ a b J. Orta: Family Phaethontidae (Tropicbirds). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 288. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Phaethon [dostęp 2022-01-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Lepturus [dostęp 2022-01-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Tropicophilus [dostęp 2022-01-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Phoenicurus [dostęp 2022-01-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Leptophaethon [dostęp 2022-01-22].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Scaeophaethon [dostęp 2022-01-22].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).