Przejdź do zawartości

Grzegorz Oświeciciel

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Święty
Grzegorz Oświeciciel
Գրիգոր Լուսավորիչ
apostoł Armenii
biskup
męczennik
Ilustracja
Grzegorz Oświeciciel na mozaice z kościoła Teotokos Pammakaristos w Stambule, Turcja
Data i miejsce urodzenia

ok. 239–257
Armenia

Data śmierci

ok. 326–331

Czczony przez

Kościół katolicki,
Cerkiew prawosławna,
Apostolski Kościół Ormiański

Wspomnienie

30 września (kat.),
30 września/13 października (praw.)

Patron

Kościoła ormiańskiego

Szczególne miejsca kultu

Armenia

Sukcesja apostolska
Konsekrator

Leoncjusz z Cezarei Kapadockiej

Chrzest króla Armenii Tyrydatesa III

Grzegorz Oświeciciel (Lusaworicz) (orm. Գրիգոր Լուսավորիչ, Grigor Lusaworicz, ros. Священномученик Григорий, просветитель Армении; ur. 239257[1], zm. 326331[1]) – założyciel i patron Kościoła ormiańskiego, męczennik chrześcijański, apostoł Armenii[2], święty Kościoła katolickiego i prawosławnego.

Życie

[edytuj | edytuj kod]

Życiorys Grzegorza Oświeciciela, powstały w V wieku, przepełniony jest legendami[2]. Na temat jego pochodzenia funkcjonują w literaturze źródłowej dwie rozbieżne wersje.

Tradycja ormiańska

Według ormiańskiej wersji Agathangelosa, Grzegorz urodził się ok. 257 jako syn partyjskiego dostojnika Anaka(inne języki), brata ormiańskiego króla Chosroesa I. W trakcie walk o władzę nad Armenią, Anak zamordował Choroesa wraz z całą rodziną oprócz syna, młodego księcia Tirydatesa i córki Chosrowiducht. W wyniku tego Anak sam wraz z rodziną też został zamordowany, z wyjątkiem dwóch synów, z których dwuletni Grzegorz w porę został wysłany do Cezarei Kapadockiej, natomiast drugiego wywieziono do Persji.

Tradycja syryjska

Według syryjskiej wersji Grzegorz był Grekiem z Kapadocji. Według obu przekazów Grzegorz wychował się, odebrał wykształcenie i ożenił się w Cezarei Kapadockiej[3].

W Cezarei Grzegorz został ochrzczony i wychowany jako chrześcijanin. Później wstąpił na służbę do króla Tirydatesa, ukrywszy przed nim swoje pochodzenie, pragnąc odkupić winy swojego ojca. Gdy okazało się, że Grzegorz jest chrześcijaninem, odmawiając złożenia ofiary pogańskim bogom, został wtrącony do lochu (Chor Wirap). Później król odkrył prawdziwą tożsamość Grzegorza i trzymał go w lochu przez 15 lat, poddając okrutnym torturom. W międzyczasie Tirydates dostał obłędu wkrótce po tym, gdy zamordował świętą dziewicę Rypsymę, która nie chciała mu ulec. Siostra króla nakazała wówczas wypuścić św. Grzegorza, który przywrócił królowi zmysły. Po cudownym ozdrowieniu Tirydates wraz z całym dworem przyjął chrzest i w 301 uczynił chrześcijaństwo religią państwową. W 302 Grzegorz został patriarchą Armenii. Pod koniec swego życia wycofał się z działalności publicznej i został pustelnikiem.

Grzegorzowi Oświecicielowi przypisuje się autorstwo listów i homilii co nie znajduje potwierdzenia w badaniach historyków[2].

Jego wspomnienie liturgiczne w Kościele katolickim obchodzone jest 30 września[2].

Kościół prawosławny wspomina męczennika 30 września/13 października[a].

W ikonografii święty przedstawiany jest w biskupich szatach. Ma jasnokasztanową, przyprószoną siwizną brodę. Zazwyczaj w lewej ręce trzyma Ewangelię, prawą błogosławi.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Saint Gregory the Illuminator - World History Encyclopedia [online], ancient.eu [dostęp 2021-04-11] (ang.).
  2. a b c d Henryk Fros SJ, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 2: D-G. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 1997, s. 525–526. ISBN 83-7097-374-4.
  3. K. Stopka: Armenia christiana. Unionistyczna polityka Konstantynopola i Rzymu a tożsamość chrześcijaństwa ormiańskiego (IV-XV w.). Kraków: PAU, 2002. ISBN 83-88857-34-7.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]