Przejdź do zawartości

Józef Gabriel Jęczkowiak

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Józef Gabriel Jęczkowiak
Sułkowski, Karl Schroder, Józef Korkowski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

31 stycznia 1898
Jeżyce

Data i miejsce śmierci

21 stycznia 1966
Szczecin

Przyczyna śmierci

zatrucie bakteryjne

Miejsce spoczynku

cmentarz komunalny w Gdyni Witominie, po ekshumacji 12 kwietnia 2013 cmentarz Miłostowo w Poznaniu

Zawód, zajęcie

Harcerz, członek Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego, powstaniec wielkopolski, oficer żandarmerii, radny miasta Gdynia, uczestnik kampanii wrześniowej

Miejsce zamieszkania

Jeżyce, Poznań ul. Św,Marcin 66, Poznań ul.Gwarna 10, Gdynia ul.Świętojańska 65, Budy Stare k.Żyrardowa, Szczecin ul.Gdańska 40

Narodowość

polska

Majątek

nowo wybudowana kamienica w Gdyni ul.Świętojańska 65 (1928-1950)

Partia

Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem, Obóz Zjednoczenia Narodowego

Wyznanie

rzymskokatolickie

Rodzice

Jan Jęczkowiak, Anna Wrońska

Małżeństwo

Zefiryna Rozalia Jadwiga Dybizbańska, Stefania Kalota

Dzieci

Wanda Jęczkowiak, Danuta Jęczkowiak

Krewni i powinowaci

Ludomir Niemiec

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Polski Podziemnej z Mieczami Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Wielkopolski Krzyż Powstańczy Medal Zwycięstwa i Wolności 1945

Józef Gabriel Jęczkowiak (ur. 31 stycznia 1898 w Jeżycach, zm. 21 stycznia 1966 w Szczecinie) – harcerz, członek Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego, jeden z najważniejszych uczestników akcji rozbrajania Niemców 10 listopada 1918, powstaniec wielkopolski, kapitan żandarmerii Wojska Polskiego, radny miasta Gdyni, uczestnik kampanii wrześniowej, działacz organizacji kombatanckich.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Jana i Anny z Wrońskich. Ukończył szkołę powszechną w Poznaniu. Członek skautingu, w 1913 aresztowany za udział w manifestacji patriotycznej pod pomnikiem Adama Mickiewicza, skazany na miesiąc więzienia i relegowany z gimnazjum niemieckiego[1].

Po wybuchu I wojny światowej wcielony do armii niemieckiej[2]. W sierpniu 1918 zdezerterował z frontu francuskiego, za co został zaocznie skazany wyrokiem niemieckiego sądu wojskowego w maju 1919 na karę śmierci[2].

Aktywista Polskiej Organizacji Wojskowej zaboru pruskiego, której założycielem był Wincenty Wierzejewski. Brał udział w przygotowaniach do odbicia Józefa Piłsudskiego z internowania w Magdeburgu. Stały łącznik POW pomiędzy Poznaniem i Warszawą. Opracował plan operacji zmierzającej do zdemoralizowania garnizonu niemieckiego w Warszawie, do realizacji którego zamierzał wykorzystać Polaków służących w armii niemieckiej. Po rozmowie z Józefem Piłsudskim 10 listopada 1918 uzyskał akceptację swojego planu i go zrealizował[1]. Uczestnik Powstania Wielkopolskiego. W marcu 1919 wziął udział w odsieczy Lwowa. Następnie oddelegowany, dzięki wstawiennictwu Czesława Smoczyńskiego, do żandarmerii polowej przy dowództwie Frontu Wielkopolskiego[3]. 26 października 1919, jako podoficer byłej armii niemieckiej w rezerwie został z dniem 27 października 1919 mianowany podporucznikiem żandarmerii polowej, powołany do służby czynnej na czas mobilizacji i przydzielony do Dowództwa Oddziału Żandarmerii Polowej przy Dowództwie Głównym Wojsk Polskich byłego zaboru pruskiego[4].

3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 roku i 72. lokatą w korpusie oficerów żandarmerii[5]. Pełnił służbę w 7 Dywizjonie Żandarmerii na stanowisku dowódcy Plutonu Żandarmerii „Poznań I”[6][7]. Następnie został przeniesiony do 3 Dywizjonu Żandarmerii w Grodnie. Z dniem 31 października 1927 został przeniesiony do rezerwy[8]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1936 i 1. lokatą w korpusie oficerów rezerwy żandarmerii[9].

W tym samym roku przeniósł się do Gdyni, gdzie działał w Zarządzie Okręgu Morskiego Związku Oficerów Rezerwy RP (w latach 1933–1939 pełnił funkcję prezesa związku). Członek wielu stowarzyszeń i organizacji w Gdyni. W okresie 1935–1939 radny miasta Gdyni[10]. W 1939 zmobilizowany i przydzielony jako szef żandarmerii do Grupy Operacyjnej „Wschód” w Armii „Pomorze”. Jeniec Oflagu VII A Murnau. Z uwagi na ciążący na nim wyrok śmierci w obozie jenieckim przebywał pod zmienionym nazwiskiem – Józef Korkowski[1]. Po wyzwoleniu obozu wstąpił w szeregi oddziałów polskich działających przy amerykańskiej 7 Armii.

Do kraju wrócił w maju 1946 i podjął pracę w Najwyższej Izbie Kontroli. W styczniu 1950 został inspektorem kontroli wewnętrznej w Przedsiębiorstwie Handlu Zagranicznego „Baltona” z siedzibą w Gdyni. W tym czasie był rozpracowany przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego[1], co doprowadziło do jego zwolnienia z pracy w marcu 1952. Po październiku 1956, na fali odwilży, przyjechał do Szczecina, gdzie rozpoczął z dniem 1 lipca 1957 pracę w tamtejszym oddziale PHZ „Baltona” na ul. Gdańskiej 40 jako kierownik magazynów[1]. Działacz Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD). Uczestniczył w dyskusjach na temat Powstania Wielkopolskiego, pisał na ten temat referaty, artykułu, a także poezję. Zmarł w Szczecinie 21 stycznia 1966. Pochowany na cmentarzu Witomińskim w Gdyni. 12 kwietnia 2013 rodzina przeprowadziła ekshumację wraz z nowym pochówkiem na cmentarzu Miłostowo w Poznaniu.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Jęczkowiak w literaturze

Józef Gabriel Jęczkowiak jest głównym bohaterem dwóch powieści historyczno-sensacyjnych Piotra Bojarskiego, zatytułowanych "Cwaniaki" (wydanej w 2018 r.) oraz "Na całego" (2021).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i j Jacek Jekiel, Józef Gabriel Jęczkowiak - zapomniany bohater listopada 1918 roku, Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie, 2019, ISBN 978-83-63365-69-1.
  2. a b Józef Gabriel Jęczkowiak, Był czyn i chwała!...Józef Gabriel Jęczkowiak: „Wspomnienia harcerza 1913-1918”, Maria Frenkel, Paweł Gut (red.), Warszawa: Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 2015.
  3. Grzegorz Ratajczak, Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, Toruń 2010.
  4. Rozkaz Nr 247 Dowództwa Głównego Wojsk Polskich b. zaboru pruskiego z 8 listopada 1919 roku.
  5. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 60.
  6. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1059, 1065.
  7. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 963, 967.
  8. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927 roku, s. 361.
  9. Rybka i Stepan 2004 ↓, s. 540.
  10. Małgorzata Sokołowska, Józef Gabriel Jęczkowiak (1898-1966). Radny miejski, prezes Koła Związku Oficerów Rezerwy, „Rocznik Gdyński”, 24, Gdynia 2012.
  11. M.P. z 1938 r. nr 64, poz. 72.
  12. M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198.
  13. M.P. z 1938 r. nr 92, poz. 137. „za zasługi na polu pracy społecznej w Federacji Polskich Związków Obrońców Ojczyzny”.
  14. Lista odznaczonych Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym [online], www.powstancy-wielkopolscy.pl [dostęp 2020-03-03].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]