Przejdź do zawartości

Jaskółka rdzawoszyja

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jaskółka rdzawoszyja
Petrochelidon pyrrhonota[1]
(Vieillot, 1817)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

jaskółkowate

Podrodzina

jaskółki

Rodzaj

Petrochelidon

Gatunek

jaskółka rdzawoszyja

Synonimy
  • Hirundo pyrrhonota Vieillot, 1817[2]
  • Hirundo lunifrons Say, 1822[3]
Podgatunki
  • P. p. pyrrhonota (Vieillot, 1817)
  • P. p. ganieri (A.R. Phillips, 1986)
  • P. p. tachina Oberholser, 1903
  • P. p. melanogaster (Swainson, 1827)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     przeloty

     zimowiska

Jaskółka rdzawoszyja[5] (Petrochelidon pyrrhonota) – gatunek małego wędrownego ptaka z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae). Zamieszkuje Amerykę Północną, zimuje w Ameryce Południowej. Bardzo liczny; nie jest zagrożony.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1817 roku Louis Pierre Vieillot jako Hirundo pyrrhonota; jako miejsce typowe wskazał Paragwaj[2][6]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Petrochelidon[7]. Wyróżnia się 4 podgatunki P. pyrrhonota[2][7]:

  • P. p. pyrrhonota (Vieillot, 1817)
  • P. p. ganieri (A.R. Phillips, 1986)
  • P. p. tachina Oberholser, 1903
  • P. p. melanogaster (Swainson, 1827)

Proponowane podgatunki hypopolia i aprophata nie są obecnie uznawane, jako zbyt mało odróżniające się od podgatunku nominatywnego, a minima włączono do melanogaster[2].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Osobnik młodociany

Długość ciała 12–15 cm, masa ciała 18–25 g. Krępe ciało, równo ścięty ogon, prawie kwadratowy. Czoło kremowe; ciemię oraz grzbiet niebieskoczarne, kuper rdzawy. Na grzbiecie widoczne białe kreski. Kasztanowate gardło graniczy z czarną piersią. Spód ciała matowy, boki oraz obroża szare. Obie płci podobne. U młodych ptaków czoło jest ciemniejsze, na gardle widać białe piórka. Długie skrzydła całkowicie zasłaniają ogon, widoczny dopiero w locie.

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]
Gniazda na klifie w Utah

Ameryka Północna, z wyjątkiem południowego wschodu oraz skrajnej północy. W zimie przebywa w Ameryce Południowej. Wędrujące ptaki spotykano nad morzem, karaibskich wyspach, a nawet na Ziemi Ognistej.

Poszczególne podgatunki w sezonie lęgowym zamieszkują[2][7]:

  • P. p. pyrrhonotaAlaska, Kanada, zachodnie, północne i wschodnie USA oraz północno-zachodnia Kalifornia Dolna (północno-zachodni Meksyk).
  • P. p. ganieri – południowo-środkowe USA.
  • P. p. tachina – południowo-zachodnie USA i północno-wschodnia Kalifornia Dolna.
  • P. p. melanogaster – skrajnie południowo-wschodnia Arizona i południowo-zachodni Nowy Meksyk do zachodniego i południowego Meksyku.

Proponowane podgatunki hypopolia i aprophata nie są obecnie uznawane, jako zbyt mało odróżniające się od podgatunku nominatywnego, a minima włączono do melanogaster[2].

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]
Jajo
Środowisko
Zasiedla otwarte tereny wiejskie i miejskie oraz góry. Większość lęgowej populacji jest związana właśnie z tworami człowieka.
Zachowanie
Często krąży na płasko rozłożonych skrzydłach.
Rozród
Sezon lęgowy ma miejsce głównie od kwietnia/maja do lipca/początku sierpnia[2]. Gniazduje w koloniach[8]. Gniazda w kształcie czary przymocowuje do ścian klifów; są zrobione ze zmieszanej śliny i błota, mogą tak wytrzymywać latami. W zniesieniu 1–6 jaj[8]. Ich wysiadywanie trwa 10–19 dni[8]. Pisklęta są w pełni opierzone po 20–26 dniach od wyklucia[8].
Pożywienie
Łapie w locie owady, sporadycznie zjada jagody z ziemi.

Status zagrożenia

[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje jaskółkę rdzawoszyją za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). W 2020 roku organizacja Partners in Flight szacowała liczebność populacji na około 83 miliony osobników[8]. Trend liczebności ocenia się jako lekko wzrostowy[4] lub stabilny[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Petrochelidon pyrrhonota, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e f g Turner, A.: Cliff Swallow (Petrochelidon pyrrhonota). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2020. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-05-11)].
  3. D. Lepage: Cliff Swallow Petrochelidon pyrrhonota. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-11-28]. (ang.).
  4. a b Petrochelidon pyrrhonota, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Hirundinidae Rafinesque, 1815 – jaskółkowate - Swallows, martins (wersja: 2019-04-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-26].
  6. L.J.P. Vieillot, Nouveau Dictionnaire d'Histoire Naturelle Appliquée aux Arts..., t. 14, 1817, s. 519 (fr.).
  7. a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-11-28]. (ang.).
  8. a b c d e f Cliff Swallow Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-11-28]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrew Gosler: Atlas Ptaków Świata. Multico Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.
  • David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo: Encyklopedia Ptaki. (mapy wyst.), Phil Benstead i inni. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]