Przejdź do zawartości

Kolcopiórki

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kolcopiórki
Dasyornithidae[1]
Sibley & Ahlquist, 1985[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – kolcopiórek rudy (D. broadbenti)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

kolcopiórki

Typ nomenklatoryczny

Rodzina: Dasyornis Vigors & Horsfield, 1827
Rodzaj: Dasyornis australis Vigors & Horsfield, 1827 (= Turdus brachypterus Latham, 1801)

Synonimy

Rodzaju:

Rodzaje i gatunki

Dasyornis Vigors & Horsfield, 1827[7]
4 gatunki (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Kolcopiórki[8] (Dasyornithidae) – monotypowa rodzina małych, skrytych ptaków z podrzędu śpiewających (Oscines) w obrębie rzędu wróblowych (Passeriformes), wyodrębniona z Acanthizidae[9][10][11][12]. Występują w południowo-zachodniej, południowo-wschodniej i wschodniej Australii[13]. Czasami są zaliczane do jednej rodziny z lamparcikami i buszówkowatymi.

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Wszystkie gatunki charakteryzują się skromnym, brązowo-szarym upierzeniem i długim ogonem o zaokrąglonym końcu. Długość ciała 17–25 cm; masa ciała 26–77 g[11]. Zasiedlają nadbrzeżne zarośla. Występują daleko od siebie, co sugeruje, że kiedyś ich obszar był znacznie większy. Jeden z nich, kolcopiórek mały, został reintrodukowany do południowo-zachodniej Australii. Ten gatunek oraz kolcopiórek rudy są zagrożone wyginięciem wskutek intensywnej zabudowy na obszarze ich występowania.

Kolcopiórki są skryte i płochliwe. Zjadają głównie bezkręgowce. Większość czasu spędzają chodząc lub skacząc po ziemi między niskimi roślinami i kępkami trawy. Zazwyczaj ich obecność można stwierdzić jedynie na podstawie przenikliwego, acz melodyjnego śpiewu i ostrych głosów porozumiewawczych. Nieczęsto przelatują więcej niż 20 m. Mało wiadomo na temat ich zwyczajów lęgowych. Budują z traw i patyków kuliste albo kopulaste gniazda i składają prawie zawsze 2 jaja.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Dasyornis (Dasiornis): gr. δασυς dasus „włochaty, kudłaty”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[14].
  • Sphenura: gr. σφην sphēn, σφηνος sphēnos „klin”; ουρα oura „ogon”[15]. Gatunek typowy: Turdus brachypterus Latham, 1801.
  • Sittina: gr. σιττη sittē „ptak przypominający dzięcioła”[16].
  • Maccoyornis: prof. Sir Frederick McCoy (1823–1899), irlandzki geolog, założyciel Melbourne Museum; gr. ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[17]. Gatunek typowy: Sphenura broadbenti McCoy, 1867.

Podział systematyczny

[edytuj | edytuj kod]

Do rodziny należy jeden rodzaj z trzema występującymi współcześnie gatunkami[8]:

Opisano również gatunek wymarły z miocenu dzisiejszej Australii[18]:

  1. Inna nazwa dla Sphenura M.H.C. Lichtenstein, 1820.
  2. Niepoprawna późniejsza pisownia Dasyornis Vigors & Horsfield, 1827.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Dasyornithidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Ch. Sibley & J.E. Ahlquist. The Phylogeny and Classification of the Australo-Papuan Passerine Birds. „Emu”. 85 (1), s. 1–14, 1985. DOI: 10.1071/MU9850001. (ang.). 
  3. M.H.C. Lichtenstein: Verzeichniss der Doubletten des Zoologischen Museums der Königl. Universität zu Berlin: nebst Beschreibung vieler bisher unbekannter Arten von Säugethieren, Vögeln, Amphibien und Fischen. Berlin: In Commission bei T. Trautwein, 1820, s. 7. (niem.).
  4. H.R. Schinz: Das Thierreich, eingetheilt nach dem Bau der Thiere als Grundlage ihrer Naturgeschichte und der vergleichenden Anatomie von den Herrn Ritter von Cuvier. Cz. 4: Zoophyten. Stuttgart und Tübingen: In der J.G. Cotta’schen Buchhandlung, 1825, s. 543. (niem.).
  5. W. Swainson: Northern Zoology. W: J. Richardson (red.): Fauna boreali-americana, or, The zoology of the northern parts of British America: containing descriptions of the objects of natural history collected on the late northern land expeditions under command of Captain Sir John Franklin, R.N. Cz. 2: The Birds. London: John Murray, 1831, s. 157. (ang.).
  6. G.M. Mathews. New generic names for Australian birds. „Austral Avian Record”. 1, s. 113, 1912. (ang.). 
  7. N.A. Vigors & T. Horsfield. A Description of the Australian Bird in the Collection of the Linnean Society; with an Attempt at arranging them according to their natural Affinities. „Transactions of the Linnean Society of London”. 15, s. 231, 1827. (ang.). 
  8. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Dasyornithidae Schodde, 1975 - kolcopiórki - Bristlebirds (wersja: 2017-03-18). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-24].
  9. A.C. Driskell & L. Christidis. Phylogeny and evolution of the Australo-Papuan honeyeaters (Passeriformes: Meliphagidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 31 (3), s. 943–960, 2004. DOI: 10.1016/j.ympev.2003.10.017. (ang.). 
  10. R.E. Johnstone, G.M. Storr: Handbook of Western Australian Birds. Cz. 2: Passerines. Perth: Western Australian Museum, 2004. ISBN 978-1-920843-11-3. (ang.).
  11. a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Bristlebirds (Dasyornithidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2021. DOI: 10.2173/bow.dasyor1.01. [dostęp 2023-05-24]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  12. J.L. Gardner, J.W.H. Trueman, D. Ebert, L. Joseph & R.D. Magrath. Phylogeny and evolution of the Meliphagoidea, the largest radiation of Australasian songbirds. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 55 (3), s. 1087–1102, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.02.005. (ang.). 
  13. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bristlebirds, pardalotes, Australasian warblers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-25]. (ang.).
  14. The Key to Scientific Names, Dasyornis [dostęp 2022-01-05].
  15. The Key to Scientific Names, Sphenura [dostęp 2022-01-05].
  16. The Key to Scientific Names, Sittina [dostęp 2023-05-24].
  17. The Key to Scientific Names, Maccoyornis [dostęp 2022-01-05].
  18. J.M.T. Nguyen. A new species of bristlebird (Passeriformes, Dasyornithidae) from the early Miocene of Australia. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 39 (1), 2019. DOI: 10.1080/02724634.2019.1575838. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • D. Burni, B. Hoare, J. DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), P. Benstead i inni: Encyklopedia Ptaki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009. ISBN 978-83-01-15733-3.
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).