Przejdź do zawartości

Pantikapajon

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pantikapajon
Παντικάπαιον
Ilustracja
Fragment pozostałości prytanejonu
Państwo

 Rosja
 Ukraina

Republika

 Republika Krymu
Autonomiczna Republika Krymu

Data założenia

VI wiek p.n.e.

Data zniszczenia

370

Obecnie

Kercz

Położenie na mapie Krymu
Mapa konturowa Krymu, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Pantikapajon”
Ziemia45°21′03,0″N 36°28′07,0″E/45,350833 36,468611
Resztki architektury obronnej na akropolu
Pantikapajon (nr 8) wśród innych miast i osad południowej części Królestwa Bosporańskiego: I) Jezioro Meockie (Morze Azowskie); II) Pontus Euxinus (Morze Czarne); III) Półwysep Kerczeński (Krym); IV) Półwysep Tamański

Pantikapajon (stgr. Παντικάπαιον) – starożytne miasto na Krymie na Półwyspie Kerczeńskim nad Bosforem Kimmeryjskim (obecną Cieśniną Kerczeńską), kolonia grecka, a następnie stolica Królestwa Bosporańskiego; obecny Kercz.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Miasto zostało założone w pierwszej połowie VI wieku p.n.e. przez kolonistów z Miletu w dolinie ograniczonej od północy rzeką Pantikałą, a od południa górą określaną teraz jako Góra Mitrydatesa, na ziemi uzyskanej nadaniem od scytyjskiego króla Agaeta. Kolonia szybko się bogaciła dzięki korzystnemu położeniu geograficznemu nad cieśniną łączącą morza Azowskie i Czarne. Bogactwo czerpała z rybołówstwa i handlu pszenicą z Grecją. Około 530 p.n.e. miasto zaczęło emitować własną, a zarazem pierwszą na Krymie monetę – srebrny tetrobol. Największe znaczenie Pantikapajon zyskał po 480 p.n.e., gdy wraz z innymi polis greckimi z Krymu utworzył samodzielne państwo – Królestwo Bosporańskie, i stał się jego stolicą, skąd rządzili miejscowi królowie.

Okres od IV do II wieku p.n.e. był czasem wielkiego rozwoju i świetności miasta – powstało wtedy wiele budowli, rozwinęła się twórczość artystyczna, miasto powiększyło znacznie swoją powierzchnię i otoczone zostało murami obronnymi. Warsztaty rzemieślnicze Pantikapajonu pracowały wówczas zarówno dla potrzeb ludności greckiej, jak i dla ludów okolicznych, z którymi Grecy utrzymywali stosunki handlowe – Scytów, Sarmatów, Syndów czy Meotów. Szczególnie wysoki poziom osiągnęła sztuka jubilerska, malarstwo i snycerstwo, czego przejawem było wytwórstwo drewnianych sarkofagów. W I wieku p.n.e. Pantikapajon, podobnie jak całe królestwo, popadł w zależność od Rzymu. Mimo to, choć o zmniejszonym znaczeniu politycznym, miasto utrzymało swą pozycję gospodarczą i kulturalną. W latach pięćdziesiątych III wieku Pantikapajon stał się celem najazdu Gotów, którzy wykorzystali wtedy okoliczność wycofania z Krymu rzymskich garnizonów. Poświadczeniem napaści jest odkryta przez archeologów warstwa pogorzeliska w rzemieślniczej dzielnicy miasta. W 370 n.e. miasto zostało zniszczone przez Hunów, lecz przetrwało do V stulecia, a na początku VI wieku, za panowania Justyna I włączone zostało do Cesarstwa Bizantyjskiego.

Wykopaliska

[edytuj | edytuj kod]

Prace archeologiczne prowadzone w ruinach Pantikapajonu odsłoniły duże partie starożytnej zabudowy i murów obronnych, m.in. resztki świątyń i domów mieszkalnych z dekoracją malarską. Znaleziono też liczne wyroby ceramiczne, np. lampki i terakotowe figurki, a także marmurowe rzeźby, drewniane sarkofagi i monety.

Za zachodnim murem miasta ciągnęła się nekropolia kurhanowa. Najstarsze zachowane kurhany pochodzące z połowy V wieku p.n.e. stanowią grobowce zamożnych, należących do warstwy uprzywilejowanej, greckich mieszkańców miasta i zawierają wyłącznie przedmioty pochodzenia greckiego.

Groby z III i IV wieku p.n.e. zawierają pochówki zarówno arystokracji greckiej, jak i miejscowej arystokracji plemiennej, z bogatym wyposażeniem świadczącym o ówczesnym rozkwicie miasta i bogactwie jego mieszkańców. Do najbardziej znanych grobowców z tego okresu należą kurhan Królewski i Kul-Oba.

Kurhany z II i I wieku p.n.e. charakteryzuje skromniejsze wyposażenie, a pochodzące z I-IV wieku n.e. świadczą swym wyposażeniem o postępującej sarmatyzacji państwa bosporańskiego.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]