Przejdź do zawartości

Powstanie Ostranicy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Powstanie Ostranicy, powstanie Ostranicy i Huni
Ilustracja
Jakub Ostrzanin
Czas

1638

Miejsce

Ukraina

Terytorium

Rzeczpospolita

Przyczyna

ustawa sejmowa o likwidacji kozaczyzny i zamianie Kozaków w chłopów, ucisk feudalny

Wynik

stłumienie powstania

Strony konfliktu
wojska polskie kozacy i chłopi
Dowódcy
Mikołaj Potocki,
Jeremi Wiśniowiecki
Jakub Ostrzanin,
Dymitr Hunia
Siły
nieznane nieznane
Straty
nieznane nieznane
brak współrzędnych

Powstanie Ostranicy, znane także jako powstanie Ostranicy i Huni – powstanie kozackie o charakterze antyfeudalnym i narodowowyzwoleńczym wywołane w 1638 przez Jakuba Ostranicę i Dymitra Hunię[1].

Po stłumionym w grudniu rok wcześniej powstaniu Pawluka, wiosną 1638 roku wybuchł kolejny bunt. Przyczyną jego wybuchu była decyzja sejmu o ograniczeniu rejestru, likwidacji kozaczyzny i obróceniu Kozaków w chłopów[2]. Powstanie pod wodzą hetmana kozaków nierejestrowych Jakuba Ostrzanina objęło tereny środkowego Dniepru, okolice Czerkas i Łubniów.

Po klęsce wojsk Jakuba Ostrzanina w bitwie pod Żowninem w dniach 13–14 czerwca nowym hetmanem i przywódcą powstania został obrany Dymitr Hunia. Kozacy byli w stanie utworzyć jedynie tabor i wkrótce otoczeni skapitulowali 8 sierpnia 1638 roku w oblężeniu nad rzeką Starzec.

Wśród polskich dowódców w tłumieniu powstania wyróżnili się hetman polny koronny Mikołaj Potocki i Jeremi Wiśniowiecki oraz wojewoda podolski, przyszły hetman wielki koronny Stanisław Rewera Potocki.

Najważniejszymi starciami w rebelii były:

Stłumienie tego lokalnego powstania kozackiego toczonego w okolicy Czerkasów, Łubnia i Połtawy przyniosło spokój na Ukrainie na 10 lat. Jednak w roku 1648 wybuchnie ze zdwojoną siłą powstanie, które obejmie swoim zakresem już całą Ukrainę – powstanie Chmielnickiego.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Zbigniew Łotys, Kwestia chłopska w świadomości społecznej polskiego Oświecenia, Olsztyn 2001, s. 50.
  2. Tamże. Ordynacja wojska zaporoskiego regestrowego w służbie Rzeczypospolitej będącego uznawała „wszelkie ich [Kozaków] dawne iurisdykcye, starszeństwa, prerogatywy, dochody y insze decora [zaszczyty] przez wierne posługi ich od Przodkow naszych nabyte; a teraz przez tę rebelią stracone, perpetuis temporibus [na wieczne czasy] im odejmujemy, chcąc mieć tych, ktorych fortuna belli [losy wojny] żywych servavit [zachowały], za chłopy obrocone w pospólstwo” (Volumina Legum t. 3, s. 440).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]