Przejdź do zawartości

Stefan Witold Matejko

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Stefan Witold Matejko
Ilustracja
Fotografia (1928)
Data i miejsce urodzenia

5 maja 1872
Kołomyja

Data i miejsce śmierci

5 lutego 1935
Kraków

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Epoka

secesja

Stefan Witold Matejko (ur. 5 maja 1872 w Kołomyi, zm. 5 lutego 1935 w Krakowie[1]) – polski artysta malarz, projektant witraży, w latach 1907–1914 kierownik artystyczny Krakowskiego Zakładu Witrażów S.G. Żeleński, bratanek Jana Matejki.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się jako syn Adolfa Matejki (ur. około 1830, zm. około 1870), starszego brata Jana Matejki, inżyniera przy Starostwie w Kołomyi, a następnie Bochni i Krakowie, oraz Stanisławy z Lorentzów (ur. około 1850). Miał dwóch braci, starszego Władysława (ur. 1871), późniejszego chemika oraz Adama Bolesława (ur. 1875), profesora w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie[2]. W 1886 rozpoczął naukę w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Władysława Łuszczkiewicza[3]. W 1889 uczestniczył w wyjeździe inwentaryzacyjnym w okolicach Biecza, Grybowa i Krosna pod kierunkiem profesora Łuszczkiewicza. Rysunki wtedy wykonane przez niego mają wartość dokumentalną. W 1892 otrzymał stypendium im. Maksymiliana i Franciszka Siemianowskich, które umożliwiło mu naukę w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium[4], stypendium zostało przedłużone o kolejny rok. Po powrocie do Krakowa malował portrety, sceny rodzajowe, pejzaże. Specjalizował się w sztuce dekoracyjnej wykonując polichromie, mozaiki i projektując witraże[4]. Wykonał wraz z Piotrem Nizińskim (istniejącą na wysokości gzymsu, reszta zamalowana) polichromię do Kościoła św. Mikołaja w Krakowie, a w 1897 do Kaplicy Matki Boskiej Bolesnej przy kościele Franciszkanów[5]. W latach 1898–1899 wykonywał wraz z innymi krakowskimi artystami (Nizińskim, Franciszkiem Bruzdowiczem, Leonardem Strojnowskim i Kasprem Żelechowskim) polichromie w katedrze w Kielcach[6]. W 1906 pracował z Nizińskim nad polichromią w Kościele św. Jana Chrzciciela w Sosnowcu-Niwce, a w 1907 ze Stanisławem Bergmanem i Kasprem Żelechowskim przy polichromii w Kościele św. Marcina w Błażowej. W latach 1900–1910 projektował i był udziałowcem Fabryki Fajansów J. Niedźwiecki i Ska na Dębnikach w Krakowie[4], którą prowadziła jego kuzynka, Beata z Matejków Kirchmayerowa, wraz z mężem Wincentym[7]. Pracując u Żeleńskich, prowadząc własną firmę oraz w latach 1922–1928 będąc głównym projektantem w Wytwórni Witraży i Zakładzie Oszkleń „Industria”, zaprojektował witraże do kilkudziesięciu kościołów i kamienic prywatnych[8].

Projekty witraży Matejki charakteryzują się połączeniem stylu malarstwa historycznego i secesji. Matejko łączył ze sobą dekoracyjną kolorystykę oraz miękką secesyjną linię, przepych ornamentowych wzorów zaczerpniętych ze świata przyrody[9].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Po powrocie z Monachium zamieszkał w kamienicy „Pod Smokiem” przy ulicy Smoleńsk. Ożenił się w styczniu 1897 ze starszą od siebie o 8 lat Emilią Schäffer[10]. Zamieszkali przy Rynku Dębnickim 2[11]. Para nie miała własnych dzieci[11]. W 1915 zaopiekowali się dwuletnim bratankiem i chrześniakiem Emilii Witoldem Schäfferem (1913–1997) – późniejszym inżynierem, który zmienił później nazwisko na Sewiński[11]. Stefan zmarł 5 lutego 1935[12] w Szpitalu św. Łazarza w Krakowie w wyniku miażdżycy. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim[12] (kwatera Ib rząd wsch.). Na grobowcu brak nazwiska Matejki. Żona artysty zmarła w styczniu 1936 w wyniku komplikacji po złamaniu kości udowej. Jej nieopłacony grób na krakowskim cmentarzu Rakowickim przekopano w latach 50. XX wieku.

Realizacje witraży według projektów Stefana Matejki

[edytuj | edytuj kod]

Źródło:[13]

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. nekrolog artysty przechowywany w Bibliotece Jagiellońskiej
  2. Marek Jerzy Minakowski, Matejko [online], Wielka Genealogia Minakowskiego [dostęp 2023-10-17].
  3. Marek Sołtysik, Klan Matejków, wyd. Arkady Warszawa 2019, str. 273–275
  4. a b c Grażyna Ryba, Święci z kościoła w Krasnem koło Rzeszowa. Przyczynek do badań nad twórczością Stefana Matejki, „Analecta Cracoviensia. Czasopismo Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie” (46), 2014, s. 228, ISSN 0209-0864 [dostęp 2023-10-17].
  5. Marta Pieniążek-Samek, Wezwani z Krakowa: Piotr Niziński i jego zespół w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, 23, 2007, s. 338.
  6. Marta Pieniążek-Samek, Wezwani z Krakowa: Piotr Niziński i jego zespół w Kielcach, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, 23, 2007, s. 337.
  7. Bożena Kostuch, Kilka faktów z historii fabryki fajansów na Dębnikach w Krakowie, „Spotkania z Zabytkami” (numer specjalny), 2010, s. 31.
  8. Marek Sztorc, Matejko Stefan [online], Zabytkowe kościoły diecezji tarnowskiej [dostęp 2023-10-17] (pol.).
  9. Pamela Będkowska, Alicja Zemanek, Ornamenty roślinne w architekturze sakralnej Krakowa (XIX–XX w., wybrane obiekty), „Opuscula Musealia”, nr 24, 2016, s. 99, DOI10.4467/20843852.OM.16.010.7443 [dostęp 2023-10-17].
  10. Marek Sołtysik, Klan Matejków [Legimi], Arkady, 2019, loc. 308/319.
  11. a b c Marek Sołtysik, Klan Matejków [Legimi], Arkady, 2019, loc. 309/319.
  12. a b Stefan Witold Matejko artysta malarz [...] zasnął w Panu dnia 5 lutego 1935 r., Biblioteka Jagiellońska, 224651 V Mar-Maz 17, 1935 [dostęp 2023-10-17].
  13. a b Grażyna Fijałkowska, Projektował Stefan Witold Matejko, wyd. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, Kraków 2015, ISBN 978-83-7577-214-2
  14. fragment książki Grażyny Fijałkowskiej
  15. opis i zdjęcia witraży
  16. zdjęcia witraży