Przejdź do zawartości

Szczekuszka amerykańska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szczekuszka amerykańska
Ochotona princeps[1]
(Richardson, 1828)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Nadgromada

żuchwowce

Gromada

ssaki

Rząd

zajęczaki

Rodzina

szczekuszkowate

Rodzaj

szczekuszka

Gatunek

szczekuszka amerykańska

Podgatunki
  • O. p. princeps (Richardson, 1828)
  • O. p. fenisex Osgood, 1913
  • O. p. saxatilis Bangs, 1899
  • O. p. schisticeps (Merriam, 1889)
  • O. p. uinta Hollister, 1912
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[37]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Szczekuszka amerykańska[38] (Ochotona princeps) – gatunek ssaka z rodziny szczekuszkowatych (Ochotonidae).

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Szczekuszka amerykańska występuje w Ameryce Północnej zamieszkując w zależności od podgatunku[39]:

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1828 roku brytyjski przyrodnik John Richardson nadając mu nazwę Lepus (Lagomys) princeps[2]. Holotyp pochodził z obszaru w pobliżu źródeł rzeki Athabaska, w stanie Alberta, w Kanadzie[40].

O. princeps należy do podrodzaju Pika[40][39]. Gatunek ten wcześniej obejmował O. collaris, ale ten siostrzany takson okazał się być odrębny na podstawie morfologii, chromosomów i markerów genetycznych[39]. Oba gatunki tworzą grupę siostrzaną, ale dystans genetyczny między nimi jest dość znaczny[39]. Liczba podgatunków O. princeps zmniejszyła się z trzydziestu sześciu do pięciu[39]. Najnowsza taksonomia dotycząca podgatunków opiera się na markerach mtDNA i nDNA, i częściowo koreluje z morfologią i bioakustyką[39]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków[39].

Etymologia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ochotona: mongolska nazwa ochodona dla szczekuszki[41].
  • princeps: łac. princeps, principis „książę, wódz, przywódca”, od primus „główny”, od forma wyższa od prior, prius „pierwszy”; capere „brać”[42].
  • fenisex: łac. fenisex, fenisecis „kosiarz, wiejski”[43].
  • saxatilis: łac. saxatilis „bywalec skał, odwiedzający skały”, od saxum, saxi „kamień, skała”[42].
  • schisticeps: późnołac. schistus „łupek”, od lapis schistos „kamień rozszczepialny”, od gr. σχιστος skhistos „rozszczepiony”, od σχιζω skhizō „podzielić”; łac. -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”[42].
  • uinta: Uinta Mountains, Utah, Stany Zjednoczone[44][42].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 160–200 mm, długość ucha 23–26 mm, długość tylnej stopy 27–34 mm; masa ciała 121–176 g[45]. Z wyglądu podobna do świnki morskiej, sierść brązowa. Małe półkoliste, zaokrąglone uszy. Owłosiony spód łapek.

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Środowisko życia

[edytuj | edytuj kod]

Obszary skaliste i strome rumowiska na wysokości 2,5-4 tys. m n.p.m. Na północy, w Kolumbii Brytyjskiej, zbocza położone już na wysokości 500 m n.p.m. i niżej.

Tryb życia

[edytuj | edytuj kod]

Aktywne w ciągu dnia, żyją w dużych dobrze zorganizowanych koloniach. Porozumiewają się za pomocą gwizdów i głosów przypominających szczekanie (stąd też nazwa) używając całej gamy odmiennych tonów. Wykazują silny terytorializm, przy czym rewiry sąsiadujących samic i samców tworzących pary nakładają się na siebie. W maju lub czerwcu po ciąży trwającej 1 miesiąc rodzi się 2-6 młodych. Są one nagie i ślepe. Późnym latem może przyjść na świat drugi miot. Szczekuszki często padają ofiarą drapieżników, szczególnie ptaków. Odżywiają się różnymi gatunkami traw, bylin, krzewinek, mchów i porostów. Zwierzęta te nie zapadają w sen zimowy, aby dostać się do pożywienia, kopią tunele w śniegu. Zapasy robią przez znoszenie dużych ilości świeżych części roślin i suszenie ich pod blokami skalnymi.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ochotona princeps, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b J. Richardson. Short characters of a few Quadrupeds procured on Capt. Franklin’s late Expedition. „The Zoological journal”. 3, s. 520, 1828. (ang.). 
  3. J.K. Lord. Notes on two new species of mammals. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1863, s. 98, 1863. (ang.). 
  4. C.H. Merriam. Description of a new species of pika (Lagomys schisticeps) from the Sierra Nevada Mountains in California. „North American Fauna”. 2, s. 11, 1889. (ang.). 
  5. Bangs 1899 ↓, s. 40.
  6. Bangs 1899 ↓, s. 41.
  7. J.A. Allen. Mammals from Beaver County, Utah. Collected by the Museum expedition of 1904. „Science bulletin”. 1 (5), s. 121, 1905. (ang.). 
  8. Hollister 1912 ↓, s. 57.
  9. Hollister 1912 ↓, s. 58.
  10. J.A. Allen. A new pika from Colorado. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 31, s. 103, 1912. (ang.). 
  11. J. Grinnell. A new cony from the vicinity of Mount Whitney. „University of California publications in zoology”. 10 (2), s. 125, 1912. (ang.). 
  12. J. Grinnell. The Warner Mountain cony. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 25, s. 129, 1912. (ang.). 
  13. W.H. Osgood. A new name for Ochotona minima. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 26, s. 80, 1913. (ang.). 
  14. V.O. Bailey. Ten new mammals from New Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 26, s. 133, 1913. (ang.). 
  15. J. Grinnell & T.I. Storer. Diagnoses of seven new mammals from east-central California. „University of California publications in zoology”. 17 (1), s. 6, 1916. (ang.). 
  16. J. Grinnell. Six new mammals prom the Mohave Desert and Inyo regions of California. „University of California publications in zoology”. 17 (14), s. 435, 1918. (ang.). 
  17. Howell 1919 ↓, s. 105.
  18. a b Howell 1919 ↓, s. 106.
  19. a b Howell 1919 ↓, s. 107.
  20. Howell 1919 ↓, s. 108.
  21. a b Howell 1919 ↓, s. 109.
  22. Howell 1919 ↓, s. 110.
  23. Howell 1924 ↓, s. 30.
  24. Howell 1924 ↓, s. 40.
  25. A.E. Borell. A new pika from Idaho. „Journal of Mammalogy”. 12 (3), s. 306, 1931. DOI: 10.2307/1373883.. (ang.). 
  26. E.R. Hall. A new pika (mammalian genus Ochotona) from central Nevada. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 47, s. 103, 1934. (ang.). 
  27. E.R. Hall & H.L. Bowlus. A new pika (mammalian genus Ochotona) from south-eastern Idaho with notes on nearby species. „University of California publications in zoology”. 42, s. 335, 1938. (ang.). 
  28. E.R. Hall & C.L. Hayward. Three new mammals (Microtus and Ochotona) from Utah. „The Great Basin naturalist”. 2 (2), s. 107, 1941. (ang.). 
  29. I.M. Cowan & K. Racey. A new pika (genus Ochotona) from British Columbia. „The Canadian field-naturalist”. 60, s. 102, 1947. (ang.). 
  30. M.C. Gardner. An undescribed pika from Utah. „Journal of the Washington Academy of Sciences”. 40 (10), s. 344, 1950. (ang.). 
  31. Cowan 1955 ↓, s. 22.
  32. Cowan 1955 ↓, s. 23.
  33. Durrant i Lee 1955 ↓, s. 2.
  34. Durrant i Lee 1955 ↓, s. 4.
  35. Durrant i Lee 1955 ↓, s. 6.
  36. C.A. Long. The mammals of Wyoming. „University of Kansas publications, Museum of Natural History”. 14 (18), s. 538, 1965. (ang.). 
  37. A.T.E. and Beever Smith, Ochotona princeps, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-17] (ang.).
  38. W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 55. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  39. a b c d e f g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 274–278. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  40. a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Ochotona (Pika) princeps. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-11].
  41. T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 468, 1904. (ang.). 
  42. a b c d The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  43. Jaeger 1944 ↓, s. 89.
  44. Jaeger 1944 ↓, s. 246.
  45. S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Ochotonidae (Pikas). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 55–56. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]