Wikipedysta:MikołajZ/brudnopisAS2

Historia autostrad i dróg ekspresowych w Polsce

Tę sekcję należy dopracować:

dodać źródła i informacje o oddanych do użytku odcinków dróg ekspresowych.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Dwudziestolecie międzywojenne

W dwudziestoleciu międzywojennym zaczęto w Polsce dyskutować i planować drogi przeznaczone dla szybkiego ruchu samochodowego na dalsze odległości, tzw. autostrady. W tych planach profesor M. W. Nestorowicz w czasopiśmie "Drogowiec" nr 9 z 5 marca 1939 wymienił jako najważniejsze drogi:

Drogi samochodowe pierwszej kolejności:

1) Warszawa–Łódź – 100 km

2) Warszawa–Poznań, granica państwa (Berlin) – 350 km

3) Okrężna naokoło Warszawy – 130 km

4) Okrężna naokoło Poznania – 80 km

5) Gdynia–Bydgoszcz–Łódź–Katowice – 500 km

6) Okrężna naokoło Łodzi – 90 km

7) Bytów–Granica obszaru w m. Gdańska – 50 km

8) Katowice–Kraków–Lwów – 375 km

9) Warszawa–Lublin–Lwów–Śniatyń, granica państwa (Bukareszt) – 550 km

10) Puławy–Sandomierz–Przemyśl – 175 km

Razem – 2400 km

Drogi samochodowe drugiej kolejności:

11) Piotrków Trybunalski–Kielce–Sandomierz – 180 km

12) Warszawa–Kielce–Kraków – 180 km

13) Łódź–Kalisz, granica państwa (Wrocław) – 130 km

14) Warszawa–Grodno–Wilno–granica państwa (Dźwińsk) – 575 km

15) Grodno–Nowogródek – granica państwa (Mińsk-Moskwa) – 190 km

16) Bydgoszcz–Poznań–Częstochowa – 350 km

17) Katowice–Cieszyn – (Brno) – 60 km

18) Ostrołęka–granica państwa (Królewiec) – 50 km

19) Grodno–granica państwa– (Kowno) – 40 km

20) Grodno–Brześć–Krasnystaw – 300 km

21) Warszawa–Brześć – 170 km

Razem – 2295 km

Ogólna długość I i II kolejności = 2400+2295=4695

Realizację rozpoczęto tuż przed wybuchem II wojny światowej, miała trwać 30 lat (do 1969). Do 1 września 1939 zostało zbudowanych 20 km odcinka nr 5 między miejscowościami Warlubie (wieś w województwie kujawsko-pomorskim) i Osiek (obecnie droga wojewódzka nr 214).

Po 1945 roku

Sytuacja

Po II wojnie światowej uległy zmianie granice Polski. Na Ziemiach Odzyskanych Polska odziedziczyła po III Rzeszy niedokończone (na wielu odcinkach wybudowana jedna jezdnia) i częściowo zniszczone działaniami wojennymi autostrady:

Tzw. Berlinka (~106 km) – na odcinku Kołbaskowo – Łęczyca (obecnie A6 i DW142), oraz na odcinku Elbląg – Grzechotki (obecnie S22),
Śląska (~270 km) – na odcinku Olszyna – Brzeg (~220 km) oraz Ujazd – Gliwice – Zabrze (~40 km) (obecnie A18/A4, odcinek koło Gliwic jest obecnie oznaczony jako DK88).

Większość mostów autostradowych nad rzekami została zniszczona w czasie wojny. Bezpośrednio po wojnie jedynie część z nich została odbudowana. Most nad Iną został odbudowany w 1972, zaś mosty nad Pasłęką, Młynówką i Omazą na drodze Elbląg – Grzechotki zostały odbudowane w latach 1996–2003. Poza istniejącymi autostradami istniały przerwane w różnych stadiach budowy drogi na trasach:

Poza odbudową mostów wszystkie te konstrukcje (ukończone i nieukończone) dotrwały w praktycznie niezmienionym stanie do połowy lat 90. XX w. W latach 70. wydłużono jedynie Berlinkę o odcinek Łęczyca – Lisowo (powiat stargardzki), prowadząc jedną asfaltową jezdnię po śladzie autostrady, korzystając z gotowych nasypów i wiaduktów.

Plany

Największy węzeł autostradowy w Europie^[1]: Gliwice-Sośnica

W owym czasie powstały również ambitne plany budowy sieci autostrad na terenie całej Polski. W magazynie "Drogownictwo" z 1946 r. (nr 1) inż. Eugeniusz Buszma zaproponował następującą sieć:

Wschód – Zachód (Słubice – Warszawa – Białystok) – 680 km
Północ – Południe (Gdynia – Warszawa – Bałkany) – 650 km
Śląsk – Bałtyk I (Gdańsk – Łódź – Katowice) – 460 km
Pomorska (Gdańsk – Szczecin) – 280 km
Śląska (Wrocław – Katowice – Kraków) – 190 km
Mazurska (Królewiec – Elbląg – Malbork) – 20 km
Śląsk – Bałtyk II (Bydgoszcz – Wrocław) – 260 km
Łódź – Wrocław – Praga – 310 km
Katowice – (Wiedeń) – 60 km
Poznań – Szczecin – 200 km
Radom – Lublin – (Lwów) – 220 km

Razem 3330 km

Po dodaniu odcinków poniemieckich łączna sieć miała wynieść 3700 km. W późniejszym okresie zamierzano uzupełnić sieć o odcinki Warszawa-Kraków-Zakopane, Kraków-Przemyśl, Warszawa-Bydgoszcz-Koszalin, Poznań-Koszalin i Warszawa-Terespol. Jednak nie zrealizowano ww. planów.

1972

Dopiero w latach 70 XX w. zaczęły się pierwsze poważne prace nad rozbudową sieci autostrad. W 1972 zaplanowano:

budowę drogi Gliwice – Kraków (obecnie A4),
dokończenie budowy (dobudowa drugiej jezdni) Wrocław – Gliwice (obecnie A4),
budowę drogi Warszawa – Katowice (tzw. Gierkówka, obecnie S8/A1).

1976

W 1976 plany rozszerzono o odcinki:

Tarnów – Kraków (obecnie A4),
wschodnia obwodnica GOP (obecnie S1),
Bielsko-Biała – Cieszyn (obecnie S1),
Warszawa – Poznań (tzw. Olimpijka, obecnie A2),
Łódź – Piotrków Trybunalski (obecnie A1).

1978

Oddano do użytku:

S6: Gdynia Chylonia - Pruszcz Gdański/jezdnia wsch.

1979

Oddano do użytku:

S6: Szczecin Dąbie - Goleniów Płn./jezdnia wsch.

1982

Oddano do użytku:

S6: Sczecin Dąbie - Goleniów Płn./jezdnia zach.

1983

Oddano do użytku:

A4: Chrzanów - Kraków Zach. (3 stycznia)
S1: Dąbrowa Górnicza Pogoria - Lędziny

1984

Oddano do użytku:

S6: Gdynia Chylonia - Straszyn/jezdnia zach.
S7: Kielce Płn. - Kielce Płd./jezdnia wsch.

1985

W 1985 plan zakładał istnienie już dwóch kategorii dróg samochodowych: autostrad i dróg ekspresowych. Jako autostrady zostały wyznaczone drogi na trasie dzisiejszych autostrad A1, A2 i A4. Realizacja tych planów postępowała jednak powoli. W latach 1978-1991 udało się oddać fragmenty A4: Jaworzno (Byczyna) – Kraków (Balice) (ok. 36 km), A2: Września – Konin (Modła) (ok. 48 km) oraz A1: Tuszyn – Piotrków Trybunalski (ok. 18 km). W kolejnych latach powstawały jedynie bardzo krótkie odcinki na przedłużeniu istniejących tras oraz przy granicy w pobliżu nowo otwieranych lub rozbudowanych przejść granicznych.

Oddano do użytku:

A2: Września - Golina (9 października)
S86: Sosnowiec Pogoń - Katowice Roździeńskiego

1986

Oddano do użytku:

A4: Chrzanów - Jaworzno Wsch. (22 listopada)

1988

Oddano do użytku:

A2: Golina - Konin Zach. (10 listopada)
A4: Kraków Zach. - Kraków Tyniec (8 grudnia)

1989

Oddano do użytku:

A1: Tuszyn - Piotrków Trybunalski (18 grudnia)

1990

Oddano do użytku:

A4: Mysłowice Brzęczkowice - Jaworzno Wsch./jezdnia płn. (29 listopada)
S7: Zakroczym - Czosnów

1991

Oddano do użytku:

A4: Mysłowice Brzęczkowice - Jaworzno Wsch./jezdnia płd. (4 września)

1993

W latach 90. XX w. zaczęto ponownie zmieniać plany sieci autostrad i dróg ekspresowych. W 1993 do rangi autostrad podniesiono planowane drogi:

Szczecin – Gorzów Wlkp. – Zielona Góra – Legnica – Bolków – Lubawka (wówczas A3),
Olszyna – Krzywa (A18, wówczas oznakowana A12),
Łódź – Wrocław – Bolków (wówczas A8),
Kołbaskowo – Szczecin (A6).

Oddano do użytku:

A4: Kraków Tyniec - Kraków Skawina
A18: przejście graniczne Olszyna-Forst - Olszyna

1994

Oddano do użytku:

A4: przejście graniczne Jędrzychowice-Ludwigsdorf - Zgorzelec (15 lipca)

1995

Oddano do użytku:

A4: Kraków Skawina - Kraków Łagiewniki (27 października)
A18: Golnice - Krzyżowa/jezdnia płn.
S1: przejście graniczne Cieszyn-Český Těšín - Cieszyn Wsch.
S3: Sulechów - Zielona Góra Płd./jezdnia zach.

1996

Oddano do użytku:

A4: Katowice Murckowska - Mysłowice (30 października)
S6: Świecie Zach.. - Świecie Płn.

1997

Oddano do użytku:

S7: Miłomłyn Płn. - Miłomłyn Płd.

1998

Oddano do użytku:

S5: Świecie Zach. - Świecie Płd./jezdnia płn.
S8: Radzymin Płn. - Radzymin Płd.

1999

Oddano do użytku:

A4: Katowice Miłokowska - Katowice Murckowska (10 listopada)

2000

Oddano do użytku:

A4: Wrocław Bielany - Brzeg (16 grudnia)
A4: Opole Zach. - Opole Płd. (16 grudnia)

2001

W 2001 z rządowego planu budowy autostrad usunięto autostradę A3 – zastąpiono ją drogą ekspresową S3, zaś autostrada A8 została zredukowana do autostradowej obwodnicy Wrocławia oraz drogi ekspresowej S8 na odcinku Wrocław – Warszawa – Białystok^[2].

Oddano do użytku:

A4: Opole Płd. - Strzelce Opolskie (26 lipca)
A4: Chorzów - Katowice Mikołowska (30 listopada)
S6: Straszyn - Pruszcz Gdański/jezdnia zach.

2002

Oddano do użytku:

A4: Kraków Łagiewniki - Kraków Wieliczka (19 grudnia)
S5: Śmigiel Płn. - Śmigiel Płd.

2003

Oddano do użytku:

A2: Poznań Komorniki - Września
A4: Strzelce Opolskie - Gliwice Kleszczów (4 grudnia)
S8: Podborze - Brok

2004

Oddano do użytku:

A2: Nowy Tomyśl - Poznań Komorniki
S17: Piaski Zach. - Piaski Wsch.