Przejdź do zawartości

Wojciech Fangor

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wojciech Fangor
Imię i nazwisko

Wojciech Bonawentura Fangor

Data i miejsce urodzenia

15 listopada 1922
Warszawa

Data i miejsce śmierci

25 października 2015
Warszawa

Narodowość

polska

Dziedzina sztuki

malarstwo

Ważne dzieła
podpis
Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”
Odznaka Nagrody Państwowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Abstrakcyjne, podświetlane, barwne mozaiki ceramiczne Wojciecha Fangora na trawertynie w stylu op-art w poczekalni dworca kolejowego Warszawa Śródmieście w stanie nowości w 1963.
Mozaiki w podziemiach dworca PKP Warszawa Śródmieście z 1963, pierwotnie wszystkie mozaiki były podświetlone od spodu świetlówkami[1]
Nagrobek Wojciecha Fangora na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Rzeźba Krzysztofa Bednarskiego

Wojciech Bonawentura Fangor (ur. 15 listopada 1922 w Warszawie, zm. 25 października 2015 tamże) – polski malarz, grafik, plakacista i rzeźbiarz.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w rodzinie Konrada, absolwenta inżynierii wodnej Politechniki Lwowskiej, i Wandy z Chachłowskich, absolwentki konserwatorium, pianistki[2][3]. W latach 1936–1938 podróżował po Europie zwiedzając muzea w Paryżu, Wiedniu, Wenecji, Florencji, Rzymie, Neapolu i Stambule. W Paryżu w 1937 roku podczas zwiedzania Wystawy Światowej zobaczył obraz Guernica Picassa.

W czasie II wojny światowej mieszkał na wsi pod Warszawą[4]. W latach 1940–1944 prywatnie studiował u Felicjana Szczęsnego Kowarskiego i Tadeusza Pruszkowskiego.

W 1946 roku, po prezentacji swoich prac i zdaniu egzaminów z historii sztuki, otrzymał zaocznie dyplom magistra malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie[4]. Na początku lat 50. XX wieku tworzył obrazy zgodne z wymaganiami realizmu socjalistycznego, m.in. Matkę Koreankę (obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie) i Postaci (Muzeum Sztuki w Łodzi).

W latach 1953–1961 był docentem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

W okresie odwilży po śmierci Stalina odszedł od konwencji socrealizmu. Był współtwórcą polskiej szkoły plakatu. W 1958 wraz ze Stanisławem Zamecznikiem zaprezentował Studium przestrzeni – pierwszy environment w Polsce.

Był głównym twórcą op-artowych mozaik na dworcu Warszawa Śródmieście, kilkadziesiąt lat później uznanych za zabytek nieruchomy[5].

W 1961 roku wyjechał z kraju, w latach 1964–1965 przebywał w Berlinie Zachodnim, 1965–1966 w Anglii, w 1966 roku zamieszkał w Stanach Zjednoczonych. W okresie pobytu za granicą prowadził wykłady na wielu uczelniach artystycznych. W latach 1972–1977 jako członek zespołu Jerzego Sołtana zaprojektował wystrój szkół podstawowych w Brockton i Lynn w stanie Massachusetts[6]. Do Polski wrócił w 1999 roku.

W 1970 roku, jako jedyny dotychczas polski artysta, miał indywidualną wystawę w Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. W latach 60. i 70. stworzył serię obrazów z charakterystycznymi kołami i falami, wywołujących efekty optyczne, podobne do uzyskiwanych w sztuce op-artu.

Od 1999 roku mieszkał we wsi Błędów, ok. 60 km od Warszawy[7].

W 2007 roku opracował projekt końcowego wystroju 7 stacji II linii warszawskiego metra, które stały się największą światową podziemną galerią op-artu[8].

23 kwietnia 2013 roku w Muzeum Historycznym m.st. Warszawy artysta brał udział w uroczystym odsłonięciu malowidła „Kucie kos”, które namalował w 1954 roku na zamówienie zespołu projektowego pod kierownictwem Stanisława Zamecznika[9]. Monumentalna kompozycja pokrywa powierzchnię całej ściany mierzącej ponad siedem metrów długości. Przedstawia trzech półnagich mężczyzn wykuwających na kowadle kosę. Obraz nawiązuje do znanego rysunku Artura Grottgera „Kucie kos”, ukazującego przygotowywanie broni dla powstańców styczniowych.

Namalowany przez Wojciecha Fangora obraz nie został jednak zaprezentowany publiczności 17 stycznia 1955 roku, w dniu otwarcia muzeum. Zasłonięto go płytami ze sklejki, które pomalowano farbą, jak pozostałe ściany. Obraz odsłonięto dopiero po 59 latach podczas przygotowań do generalnego remontu Muzeum Warszawy.

Przyczyną zasłonięcia obrazu była najprawdopodobniej ostra krytyka profesora Stanisława Lorentza, dyrektora Muzeum Narodowego w Warszawie, należącego do grona głównych konsultantów ekspozycji muzealnej. Na odwrocie szkicu do „Kucia kos” Fangor zanotował: Nie podobało się Lorenzowi [sic!], który kazał je zlikwidować. Inną przyczyną zasłonięcia dzieła mogła być również zmiana lokalizacji ekspozycji poświęconej powstaniu styczniowemu, którą przeniesiono do sąsiedniego pomieszczenia[10].

Zmarł 25 października 2015 w Warszawie, pochowany 3 listopada 2015 w Alei Zasłużonych na cmentarzu Wojskowym na Powązkach[11] (G-tuje-17)[12].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną od 22 października 1944 była Zofia Krystyna Machnicka. Z tego związku miał syna Romana (ur. 17 listopada 1945 w Warszawie). Małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1965 roku[13]. Drugą żoną była malarka Magdalena Shummer-Fangor[14].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Filmy

[edytuj | edytuj kod]

Jego twórczość z lat 60. do 90. XX wieku została zaprezentowana w filmie dokumentalnym Fangor notatki z wystawy z 1991 roku produkcji TVP.

Bohater filmu dokumentalnego z 2009 roku pt. Polnische Plakat Kunst: Wojciech Fangor, będącego częścią cyklu dokumentalnego przedstawiającego sylwetki grafików polskiej szkoły plakatu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Sen o Mieście. Warszawa lat 50. i 60. na zdjęciach Zbyszka Siemaszki ze zbiorów Agencji FORUM | Dream of a City. Warsaw in the 1950s and 1960s in the photos of Zbyszko Siemaszko from the FORUM Collection, Katarzyna Madoń-Mitzner (red.), Krzysztof Wójcik (fot.), Warszawa 2016, ISBN 978-83-62020-77-5, OCLC 961358235 (pol. • ang.).
  2. ↑ Jan Bończa-Szabłowski, Szlifierz zwierciadła, „Rzeczpospolita, Plus Minus”, archiwum.rp.pl, 31 października 2015 [dostęp 2023-06-23].
  3. ↑ Zbigniew Judycki, Mazowszanie w świecie: projekt tematu badawczego, „Niepodległość i Pamięć” 22/3 (51)/2015, 361-396.
  4. ↑ a b Margit Rowell, Fangor, New York 1970, s. 6 (ang.).
  5. ↑ Jakub Lewicki, Unikatowa dekoracja mozaikowa Dworca Warszawa-Śródmieście w rejestrze zabytków [online], Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Warszawie, 9 grudnia 2020.
  6. ↑ Szymon Ruszczewski, Finding Sołtan [online], etheses.whiterose.ac.uk, 2021, s. 231 (ang.).
  7. ↑ Nie żyje Wojciech Fangor, prekursor malarstwa iluzjonistycznego. regionalna.tvp.pl. [dostęp 2015-10-25].
  8. ↑ Metro Warszawskie partnerem wystawy prac Wojciecha Fangora [online], metro.waw.pl, 3 listopada 2015 [zarchiwizowane z adresu 2016-03-07] (pol.).
  9. ↑ Obraz znanego malarza odkryty ponownie po 60 latach [online], warszawa.wyborcza.pl, 24 kwietnia 2013 [dostęp 2023-10-19].
  10. ↑ Jacek Bochiński, Od socrealisty do abstrakcjonisty „Kucie kos” Wojciecha Fangora z Muzeum Warszawy [online], historiaposzukaj.pl [dostęp 2023-10-19].
  11. ↑ Pogrzeb Wojciecha Fangora. wiadomosci.wp.pl, 2015-11-03. [dostęp 2015-11-03]. (pol.).
  12. ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online] [dostęp 2019-11-14] (pol.).
  13. ↑ Magdalena Dabrowski, Wojciech Fangor: color and space, Milano: Skira, 2018, s. 201, 206, ISBN 978-88-572-3285-0 [dostęp 2023-10-03] (ang.).
  14. ↑ Zofia Fabjanowska, Tworzywo do życia. Odwiedziliśmy dom Wojciecha Fangora i jego żony Magdaleny [online], zwierciadło.pl, 3 stycznia 2023 [dostęp 2023-06-23].
  15. ↑ Prezydent odznaczył ludzi kultury. prezydent.pl, 17 stycznia 2011. [dostęp 2011-03-03].
  16. ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  17. ↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2024-08-02] (pol.).
  18. ↑ Uchwała Prezydium Rządu w sprawie przyznania nagród za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki za rok 1952. „Trybuna Ludu”. Rok V, Nr 203 (1265), s. 6, 23 lipca 1952. Warszawa: KC PZPR. [dostęp 2024-08-02]. 
  19. ↑ Dziennik Polski, rok VIII, nr 176 (2639), s. 2.
  20. ↑ Wojciech Fangor laureatem nagrody imienia Norwida. echodnia.eu, 29 września 2009. [dostęp 2012-12-15].
  21. ↑ Fangor laureatem Nagrody im. Cybisa. culture.pl, 27 marca 2015. [dostęp 2015-03-30].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wojciech_Fangor&oldid=74467392”