Przejdź do zawartości

Ziemia kiniecka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Gród Chinez  na historycznej mapie z okresu średniowiecza sporządzonej w 1888 roku według danych zaczerpniętych z Kodeksu dyplomatycznego.

Ziemia kiniecka – terytorium historyczne określane w średniowieczu mianem terra Chinz.

Lokalizacja ziemi kinieckiej, a zwłaszcza jej ośrodka terytorialnego, jest sporna. Przeważa pogląd, że obejmowała obszar po obu stronach Odry pomiędzy Pomorzem Zachodnim na północy (przy czym nie sposób dokładnie dociec granic północnych i zachodnich) a ziemią lubuską i ziemią kostrzyńską na południu, zaś ośrodkiem był dzisiejszy Kienitz (Kiniec)[1].

Bardziej szczegółowe próby lokalizacji podają obszar od ujścia rzeki Myśli do Odry, w sąsiedztwie grodu Kienitz, następnie w kierunku wschodnim po rzekę Kosę[2].

Inna teza utożsamia Chyniec–Kinic z grodem Neutrebbin, położonym na wschodnim brzegu Odrzycy[3] (Starej Odry[4]). Ziemia kiniecka miałaby obejmować południową część łęgu odrzańskiego, w obrębie ramion Odry i Odrzycy oraz teren przylegający od północy do rzeki Myśli wokół Mieszkowic[5].

Identyfikacja Chinz z Chojną czy Cedynią jest obecnie negowana; w źródłach jednoznacznie wyróżnia się równoczesne istnienie odrębnych jednostek terytorialnych cedyńskiej i kinieckiej, przy czym Chojna leżała właśnie w krainie cedyńskiej. Ziemia chojeńska w sensie społeczno-gospodarczym i administracyjno-politycznym ukształtowała się ostatecznie w 1 poł. XV w. w okresie rządów krzyżackich.

Wiadomości źródłowe o ziemi kinieckiej są bardzo skąpe. Z 1234 r. pochodzi dokument nadania chwarszczańskim templariuszom wsi Dargomyśl wraz z 200 łanami ziemi nad Myślą[6] w ziemi kinieckiej (in terra Chinz) przez Henryka Brodatego, ale dokument fundacyjny wystawił książę pomorski Barnim I, podkreślając w ten sposób swoje uprawnienia do tego obszaru[7]. Układ o dziesięciny biskupa lubuskiego z templariuszami z 1235 r. wspomina, że owe 200 łanów było położonych in territorio castri de Kinch. Kolejna wzmianka pochodzi z 1246 r. i dotyczy decyzji legata papieskiego w sporze o granicę diecezjalną, który przyznał krainę kiniecką (terra Chintz) biskupom kamieńskim, do których należała najprawdopodobniej aż do czasów reformacji. Dokument sprzedaży części ziemi lubuskiej z 20 kwietnia 1249 przez Bolesława Rogatkę arcybiskupowi magdeburskiemu zalicza do odstąpionych obszarów również ziemię kostrzyńską oraz ziemię kiniecką z nazwą ośrodka Chynez (Preterea attinet Lubus ista loca castrorum sita infra terminos prenotatis: Chynez et terra que attinet, Kosterin {Kostrzyn nad Odrą} cum tota terra attinente), co mogło stać się podstawą dla margrabiów, wkrótce władców ziemi lubuskiej, do wypierania z ziemi kinieckiej księcia pomorskiego[8]. Z pewnością już w 1250 r. margrabiowie brandenburscy przeniknęli do ziemi kinieckiej, zajmując następnie kolejne (cedyńska 1252, myśliborska ok. 1253, golenicka 1276, pełczycka 1280, lipiańska 1276/7, choszczeńska po 1269, drawska koniec XIII w., świdwińska 1283) i tworząc tzw. Nową Marchię. Po wygaśnięciu dynastii askańskiej, w latach 1320-1323 wraz z całą Nową Marchią w faktycznym władaniu książąt pomorskich, następnie dynastii Wittelsbachów.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Edward Rymar: Studia i materiały z dziejów Nowej Marchii i Gorzowa: szkice historyczne. Gorzów Wlkp.: 1999, s. 17, 49-50. ISBN 83-909122-1-X.
  2. Fiedler U.: Das Land Lebus in piastischen Zeit. W: Centrum i zaplecze we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej. S. Możdzioch (red.). Wrocław: 1999.
  3. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VII - wynik wyszukiwania - DIR [online], icm.edu.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  4. zob. (niem.) Alte Oder(inne języki)
  5. Józef Spors. Lokalizacja grodu i ziemi kinieckiej. „Roczniki Historyczne”. 52, s. 113-140, 1986. 
  6. "...Dargumiz in terra Chinz iuxta Aquam, que Mizla wlgari nomine appellatur, cum Ducentis mansis, cum omni libertate et utilitate, nec non Jure Teutonicali contulimus et donamus possidendam..." Riedel A., Codex diplomaticus Brandenburgensis, XIX Band (1860), s. 2
  7. Maria Starnawska: Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2006, s. 58. ISBN 83-7181-426-7.
  8. Edward Rymar: Studia i materiały z dziejów Nowej Marchii i Gorzowa: szkice historyczne. Gorzów Wlkp.: 1999, s. 49. ISBN 83-909122-1-X.