Przejdź do zawartości

Zygmunt Sokołowski (1908–1953)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zygmunt Sokołowski
Zygmunt Bohdan Sokołowski
pułkownik pułkownik
Data i miejsce urodzenia

20 kwietnia 1908
Warszawa

Data i miejsce śmierci

29 sierpnia 1953
więzienie mokotowskie

Przebieg służby
Lata służby

od 1929

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne
Ludowe Wojsko Polskie

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
RAF
Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego

Jednostki

32 dywizjon artylerii lekkiej
11 eskadra liniowa
221 eskadra bombowa
304 dywizjon bombowy

Stanowiska

dowódca eskadry

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (od 1941, trzykrotnie) Medal Lotniczy (trzykrotnie)

Zygmunt Bohdan Sokołowski (ur. 20 kwietnia 1908 w Warszawie, zm. 29 sierpnia 1953 tamże) – polski wojskowy, major obserwator Polskich Sił Powietrznych, pułkownik ludowego Wojska Polskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Stanisława i Leokadii z Suchożebrskich. W 1914 rodzice wyjechali na Syberię, gdzie ojciec, lekarz weterynarii, likwidował epidemię pryszczycy. W Kańsku Jenisiejskim ukończył trzy klasy gimnazjum. Po śmierci ojca w 1920 rodzina wróciła do Polski i osiadła w Wołominie. Tutaj, a następnie w Warszawie uczęszczał do gimnazjum, w 1924 wstąpił do Korpusu Kadetów w Modlinie, wkrótce przeniesiony do podobnego korpusu w Chełmnie. Następnie kształcił się w Szkole Podchorążych Artylerii w Toruniu. 15 sierpnia 1931 Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1931 roku i 36. lokatą w korpusie oficerów artylerii, a Minister Spraw Wojskowych wcielił do dywizjonu manewrowego artylerii przy Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, który 31 grudnia tego roku został przemianowany na 32 dywizjon artylerii lekkiej[1][2].

W 1933 ukończył kurs lotnictwa w Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie. 22 grudnia 1934 ogłoszono jego przeniesienie z 32 dal do 1 pułku lotniczego w Warszawie[3]. W pułku został przydzielony do 11 eskadry liniowej. W 1938 zdał egzamin do Wyższej Szkoły Wojennej, lecz wojna uniemożliwiła mu podjęcie studiów. W marcu 1939 roku został dowódcą i organizatorem 221 eskadry bombowej. Następnie powierzono mu funkcję oficera taktycznego 220 dywizjonu bombowego.

Wraz z dywizjonem został internowany w Rumunii, skąd przez Syrię dotarł do Francji, a następnie Wielkiej Brytanii. Posiadał numer służbowy RAF 76673[4]. W 304 dywizjonie bombowym Ziemi Śląskiej im. ks. Józefa Poniatowskiego był głównym instruktorem nawigacji. Odbywał loty bojowe nad Niemcy, po jednym z nich ostrzelany samolot zmuszony był do wodowania na morzu. W 1945 ukończył półroczny kurs w Wyższej Szkole Lotniczej przy Wyższej Szkole Wojennej.

Po rozkazie o rozwiązaniu PSZ, 6 czerwca 1947 wrócił do kraju, zgłaszając władzom wojskowym gotowość dalszej służby. Kierował Wydziałem Szkolenia Bojowego DWL, w listopadzie 1948 został przeniesiony do Akademii Sztabu Generalnego WP na stanowisko wykładowcy lotnictwa, w 1950 kierował katedrą taktyki lotnictwa. Aresztowany 21 maja 1952, oskarżony o „spisek w wojsku”, pod wpływem tortur przyznał się do niepopełnionych win. W procesie Zg.R.19/52 uznany przez NSW za „zdecydowanego wroga Polski Ludowej”, 18 października 1952 ława NSW Sn.20/52 pod przewodnictwem ppłk Juliusza Krupskiego skazała go na podstawie art. 86 § 1,2 KK WP na karę śmierci[5]. Rada Państwa nie skorzystała z prawa łaski. Wykonanie wyroku wstrzymano do czasu zakończenia śledztwa w sprawie płk. Stanisława Żymierskiego. Nakłaniany do składania fałszywych zeznań, stanowczo odmówił. To zdecydowało ostatecznie o jego losie. Stracony 29 sierpnia 1953.

Dokładne miejsce pochówku nieznane. Grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie w Kwaterze „na Łączce”.

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 223, 700.
  2. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 15 sierpnia 1931 roku, s. 307, 314.
  3. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 22 grudnia 1934 roku, s. 264.
  4. Krzystek 2012 ↓, s. 528.
  5. "Księga najwyższego wymiaru kary" w Krzysztof Szwagrzyk: Zbrodnie w majestacie prawa 1944-1955. Wyd. ABC Future, Warszawa, 2000.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Tadeusz Jerzy Krzystek, [Anna Krzystek]: Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii w latach 1940-1947 łącznie z Pomocniczą Lotniczą Służbą Kobiet (PLSK-WAAF). Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-59-7. OCLC 276981965.
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Tadeusz Swat: Niewinnie Straceni 1945–56. Wyd. Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991., zob też Straceni w Więzieniu mokotowskim.
  • Małgorzata Szejnert: Śród żywych duchów. Wyd. ANEKS, Londyn 1990.
  • AI MON, NSW, 160/91/860, 925
  • ibidem, NPW, 161/91/1791–1806
  • AIPN, Teczki więźniów 1953, Sokołowski Zygmunt
  • J.R. Kubiak, Tajemnice więzienia mokotowskiego...
  • H. Nakielski, Jako i my..., s. 150
  • J. Poksiński, Victis honos..., według indeksu