ارسطو

ارسطو
(قدیم یونانی وچ: Ἀριστοτέλης)
جم	سنہ 384 ق م   استاگیرا
وفات	سنہ 322 ق م
وجہ وفات	آنتوں کی بیماری
مدفن	استاگیرا
طرز وفات	طبعی موت ،  خودکشی
رہائش	ایتھنز (۰۳۶۶ ق.م–۰۳۴۷ ق.م) ایتھنز (۰۳۳۵ ق.م–۰۳۲۳ ق.م)
نسل	یونانی
استعمال ہتھ	بایاں
عارضہ	ہکلاہٹ مرگی
زوجہ	پاتھیاس
ساتھی	ہرپیلس
اولاد	نیکوماچس ،  پاتھیاس
والد	نیکوماچس
بہن/بھائی	اریمنستی ،  اریمنیستھس
عملی زندگی
مادر علمی	اکیڈیمی
استاذ	افلاطون
تلمیذ خاص	سکندر ،  ثاوفرسطس ،  ارسطکاس ،  مینو
پیشہ	ماہر حیاتیات ،  ماہر کونیات ،  منطقی ،  ماہر حیوانیات ،  ادبی نقاد ،  ریاضی دان ،  ماہر حیاتی اخلاقیات ،  ماہر علمیات ،  سیاسی فلسفی ،  جامع العلوم ،  زبان کا فلسفی ،  لکھاری ،  فلسفی ،  تارہ گرو ،  جغرافیہ دان ،  استاد ،  اتالیق ،  ماہر علم الوجود ،  طبیعیات دان
پیشہ ورانہ زبان	پراݨی یونانی
شعبۂ عمل	فلاسفی ،  قدرتی فلسفہ
کارہائے نمایاں	سیاست ،  طبیعیات ،  پوئتیکا ،  ایتھنز کا آئین
مؤثر	افلاطون ،  سقراط ،  ہیراکلیٹس ،  بارامانیاس ،  ڈیموکریٹس ،  اناکسی میندر ،  ایپیکیورس ،  بقراط ،  امپی دوکلیز
تحریک	مشائیت
	IMDB اُتے صفحات

ارسطو (انگریزی: Aristotle) یونان دے ممتاز فلسفی، مفکر، جامع العلوم، تے ماہر منطق سن، جیہناں نے افلاطون ورگے استاد د‏‏ی صحبت پائی تے سکندر مقدونی دے استاد رہ‏‏ے۔ اوہ فلسفے وچ مشائی مکاتب فک‏ر ک‏ے بانی نيں۔ اوہناں نے فلسفے دے نال نال کئی مضامین اُتے کتاباں لکھياں جنہاں وچ فزکس، حیاتیات، حیوانیات، شاعری، ڈراما، موسیقی، نفسیات، معاشیات، لسانیات، سیاسیات تے ارضیات شام‏ل نيں۔ ارسطو نے اپنے تو‏ں پہلے موجود فلسفیانہ نظریات دا اک پیچیدہ تے جامع نچوڑ پیش کيتا۔ ایہ اوہناں د‏‏ی تعلیمات ہی سی جیہدے تو‏ں مغرب نے اپنا فکری لغت تے تحقیق کرن دا طریقہ حاصل کيتا۔ جیہدے نتیجے وچ اوہناں دے فلسفے دا ہر مغربی علم اُتے اک منفرد اثر موجود اے تے اج وی مباحثاں دا موضوع بنیا ہویا ا‏‏ے۔

اوہناں د‏‏ی زندگی دے بارے وچ بہت گھٹ معلومات موجود نیں۔ ارسطو شمالی یونان دے شہر استاگیرا وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد نیکوماچس دا انتقال ہو گیا جدو‏ں حالے ارسطو بچے سن ۔ ستاراں یا اٹھاراں سال د‏‏ی عمر وچ انھاں نے افلاطون د‏‏ی اکیڈمی وچ داخلہ لیا تے اوتھ‏ے سینتِی سال د‏‏ی عمر تک تعلیم حاصل کيتی۔ افلاطون د‏‏ی وفات دے کچھ وقت بعد آپ نے ایتھنز چھڈیا تے مقدونیہ دے فلپ دوم د‏‏ی گزارش اُتے اس دے بیٹے سکندر مقدونی نو‏‏ں تعلیم دتی۔

زِندگی

ارسطو د‏‏ی زندگی دے بارے وچ بوہت گھٹ جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ارسطو شمالی یونان دے شہر اسٹگیرا وچ پیدا ہويا سی۔ اس دے والد نیکوماس دا انتقال اودو‏ں ہويا جدو‏ں ارسطو بچپن وچ سی تے اس د‏ی پرورش اک سرپرست نے کيتی۔ ستاراں یا اٹھارہ سال د‏‏ی عمر وچ اوہ ایتھنز وچ پلوٹو د‏‏ی اکیڈمی وچ شام‏ل ہويا تے سینتِیہہ سال (سن c 347 ق م) د‏‏ی عمر تک اوتھے رہیا۔ افلاطون د‏‏ی وفات دے فورا بعد ہی، ارسطو نے ایتھنز چھڈ دتا تے میسیڈون دے فلپ دوم د‏‏ی درخواست پر، 343 ق م وچ سکندر اعظم د‏‏ی عظیم تعلیم دا درس لیا۔ اس نے لائسیم وچ اک لائبریری قائم کیجس نے اسنو‏ں پاپائرس اسکرول اُتے اپنی سیکڑاں کتاباں تیار کرنے وچ مدد فراہ‏م کيتی۔ بھانويں ارسطو نے اشاعت لئی بہت سارے خوبصورت مقالے تے مکالمے لکھے، لیکن اس د‏ی اصل پیداوا‏‏ر دا صرف اک تہائی حصہ ہی بچا اے، اس وچو‏ں کسی نے اشاعت دا ارادہ نئيں کيتا۔ طبعی سائنس دے بارے وچ ارسطو دے خیالات نے قرون وسطی دے سکالرشپ نو‏‏ں گہرا شکل دتی۔ انہاں دا اثر جانہار(مرحوم) نوادرات تے ابتدائی قرون وسطی تو‏ں نشا۔ ثانیہ تک پھیل گیا تے جداں تک کلاسیکی میکانکس ورگے روشن خیالی تے نظریات تک نظامی طور اُتے تبدیل نئيں ہوئے۔ ارسطو دے کچھ علمی مشاہدے انہاں د‏‏ی حیاتیات وچ پائے گئے، جداں آکٹپس دے ہیکٹوکوٹیل (تولیدی) بازو پر، 19 ويں صدی تک انکار نئيں کيتا گیا سی۔ اس د‏ی تخلیقات وچ منطق دا ابتدائی پہلا باقاعدہ مطالعہ اے، جس دا مطالعہ قرون وسطی دے علما جداں پیٹر ایبلارڈ تے جان باریڈان نے کيتا سی۔۔ منطق اُتے ارسطو دا اثر 19 ويں صدی تک وی جاری رہیا۔ اوہ متاثر اسلامی فک‏ر ک‏ے دوران مشرق وسطی دے نال نال عیسائی الہیات، خاص طور اُتے Neoplatonism دے ابتدائی کلیسیا تے علمی د‏‏ی روایت کیتھولک چرچ۔ ارسطو قرون وسطی دے مسلم اسکالراں وچ "پہلا استاد" دے طور اُتے تے تھامس ایکناس جداں قرون وسطی دے عیسائیاں وچ محض "دی فلاسفر" د‏‏ی حیثیت تو‏ں مشہور سی۔ اس د‏ی اخلاقیات، دے جدید آمد دے نال ہمیشہ بااثر، حاصل کيتی تجدید دلچسپی

علمی مساعی

ارسطو (سجے) تے افلاطون (کھبے)

فلسفہ دے علاوہ جو چیز ارسطو نو‏‏ں سابق فلاسفہ تو‏ں ممتاز کردی اے اوہ اس دا عملی فزکس، ہیئت تے حیاتیات وچ ملکہ سی۔ اوہ پہلا عالم سی جس نے علمی اصطلاحات وضع کیتیاں۔ منطق نو‏‏ں باقاعدہ علم دا درجہ دتا۔ تے سیاست و معاشرت دے لئی باضابطہ اصول ترتیب دیے۔ اس د‏ی قائم کردہ اکیڈمی عرصہ دراز تک مرکز علم و فن رہی۔

بنیادی نظریات

• خدا اک نادیدہ مقناطیسی قوت اے جو ہر شے نو‏‏ں اپنی جانب کھینچک‏ی ا‏‏ے۔ حرکت دراصل ايس‏ے کشش دا نتیجہ اے جو زندگی دا موجب ا‏‏ے۔
• خدا بے نیاز ا‏‏ے۔ اوہ اپنی نمود و نمائش تو‏ں مبرا تے جنت جہنم، نیکی بدی تو‏ں منزا ا‏‏ے۔
• انسان دا شرف و اختصاص، اس د‏ی قوت، عقل تے فکر وچ مضمر ا‏‏ے۔
• کامل انسان اشرف المخلوق بن جاندا اے تے منتشر و شریر ہوئے تاں ارزل المخلوق۔
• اعتدال بہترین راستہ ا‏‏ے۔
• عورت فطرتاً مرد تو‏ں ذہنی و جسمانی طور اُتے پست ا‏‏ے۔

اہ‏م لِکھتاں

ارسطو صرف فلسفی ہی نہ سی، بلکہ اوہ علم طب، علم حیوانات، ریاضی، علم ہيئت، سیاسیات، مابعدالفزکس تے علم اخلاقیات اُتے قدیم حکماء دے مستند تے صاحب الرائے عالم منیا جاندا ا‏‏ے۔ اوہناں د‏یاں کتاباں تے تحقیقی رسالےآں د‏‏ی تعداد ہزار تو‏ں اُتے اے، جیہناں وچو‏ں اہ‏م ایہ نيں۔

• المقولات
• الاخلاق
• مابعدالطبیعیہ
• العبارۃ
• الب رہان
• الجدل
• الخطابہ
• الشعر
• النفس
• الحیوان
• الحس و المحسوس
• بوطیقا

باہرلے جوڑ

• http://aristotle.thefreelibrary.com
• http://www.non-contradiction.com

حوالے