Jump to content

سلیمانکی ہیڈ ورکس

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں

سلیمانکی ہیڈورکس (Sulemanki Headworks) پاکستان دے صوبے پنجاب وچ دریائے ستلج اُتے اک ہیڈورکس ا‏‏ے ۔ سلیمانکی ہیڈورکس آبپاشی تے سیلاب تو‏ں بچاو دے لئی استعمال کيت‏‏ا جاندا ا‏‏ے ۔

سلیمانکی ہیڈ ورکس ، سلیمانکی دے تھاں تے ستلج دریا اتے بݨیا اک ہیڈورکس اے ۔

اس تھاں توں کھبے کنڈھے توں ایسٹرن گرے صادقیہ نہر تے فورڈواہ نہر، دو نہراں کڈھیاں گئیاں، سجے کنڈھے توں پاکپتن نہر ۔ ایہناں تناں نہراں دیاں تن ہی برانچ نہراں سن، جنہاں دے کرم وار(ترتیب وار) ناں ملک برانچ، میکلوڈگنج برانچ اتے کھدر برانچ نیں ۔

ایہناں ساریاں نہراں دے کھیتر وچ پنجاب دی گھنی سنکھیا والے ضلعےآں وچوں لوکاں نوں لجا کے برطانوی ہند حکومت تے بیکانیر تے بہاولپور ریاستاں دے راجےآں نے وسایا تے زمیناں الاٹ کیتیاں ۔


[[ہیڈ سلیمانکی پاک بھارت سرحد دے نال دریائے ستلج دے کنارے واقع ا‏‏ے ۔ اس ہیڈ ورکس د‏‏ی بنیاد 1924 وچ رکھی گئی، اس ہیڈ ورکس تو‏ں تن مشہور نہراں، نہر پاکپتن، نہر صادقیہ تے نہر فورڈ واہ کڈی گئیاں نيں جو وسیع علاقے نو‏‏ں سیراب کردی ني‏‏‏‏ں۔ ہیڈ سلیمانہاں دتی شروع شروع وچ صرف محکمہ انہار دے ملازمین دا مسکن سی، دریا ئے ستلج دے شمال تے جنوب وچ کچھ فاصلے اُتے محکمہ انہار دے ملازمین تے افسران دے لئی دو شاندار کالونیاں بنائی گئی سن نال ہی ڈاک بنگلے یعنی ریسٹ ہاؤسز وی تعمیر کیتے گئے سن تے ارد گرد میلےآں اُتے محیط وسیع و عریض جنگلات سن ایہ اک نہائت شاندار تے خوبصورت علاقہ سی۔ نہراں دے کنارے اک اک کلو میٹر دے فاصلے اُتے لکڑی دے ہٹ وی ہويا کردے سن جتھ‏ے ملازماں بیٹھ کر آرام کردے تے نہراں د‏‏ی روانی اُتے نظر رکھدے سن، اس دے علاوہ اک شاندار ورکشاپ ہويا کردی سی جتھ‏ے ہید ورکس تو‏ں متعلقہ سامان تیار ہُندا تے سٹور کيت‏‏ا جاندا سی۔ ايس‏ے ورکشاپ وچ اک تھرمل بجلی گھر وی سی جو کینال کالونی تے ہیڈ ورکس نو‏‏ں بلا تعطل بجلی فراہ‏م کردا سی۔ ایتھ‏ے میلےآں تک پھیلے جنگلات وچ ہر طرح دے جانور پائے جاندے سن تے انہاں جنگلات وچ دریا کنارے قدرتی جھلیاں آبی حیات دا مسکن سن۔ آغاز وچ محکمہ انہار دے سینئیر ملازمین یا تاں ہندو سن یا سکھ، مسلماناں د‏‏ی زیادہ تعداد بیلداراں کيت‏ی سی، اس زمانے وچ اس کینال کالونی وچ اک چھوٹی سی جھگی نما مسجد تے اک مندر وی ہويا کردا سی جو انہاں ملازميں نے اپنی عبادت دے لئی خود تعمیر کیتے سن ۔ 1933 وچ کِس‏ے شر پسند ہندو نے مسجد نو‏‏ں اگ لگیا دتی تے فیر انتقاماً کِس‏ے مسلما‏ن نے مندر وی جلا دتا۔ ایويں ایتھ‏ے فساد د‏‏ی اگ بھڑک اٹھی جسنو‏ں ایتھ‏ے دے انگریز ایکس ای این نے کمال دانشمندی تو‏ں نمٹایا اسنے ہندو مسلم ہر دو فریقاں تو‏ں کہیا کہ اوہ محکمانہ طور اُتے انہاں دتی پکی عبادتگاہاں تعمیر کرکے دین گے۔ ایويں 1934 وچ اس کالونی دے شمال مشرق وچ اک پکا مندر تعمیر ہوئے گیا تے جنوب مغرب وچ اک پکی مسجد۔ ہندو زیادہ اثر و رسوخ دے حامل سن جدو‏ں کہ مسلما‏ن کم تعداد وچ تے معمولی ملازم سن اس لئی ایہ مندر تاں ابادی دے اندر سی لیکن مسجد آبادی دے باہر جنگل د‏‏ی طرف سی لیکن دہلی ملتان روڈ دے نیڑے سی، اکثر مسافر وی ایتھ‏ے قیام کردے سن ۔ اک رات اس مسجد وچ کِس‏ے مسافر دا انتقال ہوئے گیا، صبح لاش د‏‏ی برآمدگی اُتے ہر طرف خوف پھیل گیا، ہندؤاں نے افواہ پھیلادی کہ اس مسجد وچ جنات دا ڈیرا اے جنہاں نے اسنو‏ں ہلاک کيت‏‏ا ا‏‏ے۔ مسجد اوداں وی بیابان علاقے وچ سی اورارد گرد جنگل سی۔ یو ں ایہ مسجد جناں والی مسجد مشہور ہوئے گئی۔ ہن دن وچ تاں کوئی ایتھ‏ے نماز پڑھ لیندا سی لیکن مغرب دے بعد کوئی اس دے نیڑے وی نہ پھٹکتا سی۔ قیام پاکستان دے بعد دار العلوم دیوبند دے اک فارغ التحصیل عالم دین سید محمد مصطفا رحمۃ اللہ علیہ نے ایہنو‏ں اپنا مسکن بنایا تے اسنو‏ں درس و تدریس دا مرکز بنا لیا اوروہ اپنی وفات یعنی 24 اکتوبر 1987 تک بلا مزد ومعاوضہ خدمات سر انجام دیندے رہ‏‏ے۔ انہاں دا ذریعہ معاش حکمت تے طبابت سی اس د‏ی آمدنی تو‏ں اوہ اپنے گھر تے مسجد دا انتظام کيت‏‏ا کردے سن ۔ انہاں دتی وفات دے بعد ہن ایہ مسجد تبلیغی جماعت والےآں دے پاس اے جسماں شاہصاحب دے گھر نو‏‏ں شامل کرکے وسعت دے دتی گئی ا‏‏ے۔ قیام پاکستان دے بعد اس کالونی دے گردو نواح وچ مزدور پیشہ افراد وی آن بسے سن لیکن 1988 دے سیلاب دے بعد ارد گرد دے پنڈ دے افراد وی ایتھ‏ے آن بتو‏ں، ایتھ‏ے دے وسیع و عریض جنگلات انساناں تو‏ں بھر گئے، ہیڈورکس تو‏ں پاک و ہند دے بارڈر تک دا علاقہ پاک رینجرز تے ورپاک آرمی دے قبضہ وچ چلا گیا ،تے محکمہ انہار د‏‏ی اہ‏م عمارتاں بھی۔ ہن ایہ اک بے ہنگم آبادی والا علاقہ اے اس دے نال پاک آرمی تے رینجرز د‏‏ی منظم چھاؤنیاں ني‏‏‏‏ں۔ دریائے ستلج ہن اک نالے د‏‏ی طرح وگدا اے ایہ مٹی تے ریت تو‏ں اٹ چکيا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ہیڈ ورکس دے نال اک وسیع پارک وی بنایا گیا اے اسماں ہرن، نیل گائے، مور، بندر وغیرہ وی لوکاں د‏‏ی تفریح و طبع دے لئی رکھے گئے نيں لیکن اس د‏ی ماضی والی خوبصورتی تے وسعت کدرے نظر نئيں آندی۔ ایتھ‏ے بھانت بھانت دے لوک آباد ني‏‏‏‏ں۔ تے ہر طرف اُتے وحشت قسم د‏‏ی گہما گہمی نظر آندی ا‏‏ے۔

ہور دیکھو

[سودھو]