پرش به محتوا

شهاب‌الدین بدایونی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از شهاب الدین بدایونی)

مولانا شهاب‌الدین بن‌جمال‌الدین بدایونی متخلص به مهمره، متوفی پیش از ۶۶۵[نیازمند منبع] هـ، شاعر پارسی‌گو و دانشمند قرن هفتم است.[۱]

اعتبار و اهمیت

[ویرایش]

بدایونی یکی از بزرگترین دانشمندان دورهٔ خود، و به قول امیرخسرو دهلوی «بلبل بستان علم» بود.[۲] مؤلف مخزن الغرائب نویسد: «طبعی موزون و شعری چون در مکنون داشت» و تقی اوحدی گوید: «در شعر وی صنایع و بدایع بسیار و فصاحت و بلاغت بی‌شمار است؛ و در اکثر قصاید التزامات مشکلهٔ غریبه مکرر نموده و نهایت قدرت به ظهور رسانیده.»[۳]

سبک

[ویرایش]

بدایونی قصاید متکلف و مصنوع دارد که اکثر آن در ستایش خدا و پیغمبر گفته شده‌است. برای نمونه چند بیت از قصیده‌ای را که در مدح بهاءالدین حسن - یکی از امرای دربار سلطان رکن الدین - سروده نقل می‌کنیم. در این قصیده «الف» نیامده‌است.[۴]

زهی چو مهر بجو کرم شده مشهودعلو قدر تو برتر ز گنبد معمور
نسیم خلق تو در حد شش جهت موصوفبلند حیث تو در بزم نه فلک مشهور
محیط علم و خرد هم بهاء دین کز توحدیث حسن گشت در زمین مذکور
زقدرتست معظم نموده مسند ملکز فرتست مقدس شده تجلی تور

از قدیمیترین سخن‌سرایان فارسی هند است که تصوف را به قصیده وارد کرده‌است. فخرالدین «عمید» و امیرخسرو دهلوی از شاگردان وی‌اند.[۵]

نمونه شعر

[ویرایش]

این چند بیت برگزیده از قصیده‌ای است مشتمل بر ۴۱ بیت که در هر بیت کلمات گرگ و پیل شیر آمده‌است:

آسمان پیل‌گون مالد تنم را گرگ‌سانروزگار شیروَش صبرم رباید گرگ‌وار
زور گرگم نی و با من تُندپیل آسمانشیرمردی می‌کند چون گرگ کهنه روزگار
پیل با گرگ آن نکرد و گرگ با میش، آنچه کردشیر چرخ از جور با این شخص چون موی نزار

و این ابیات از قصیده‌ای است در حمد و نعت که در هر بیت آن کلمات مور و موی به کار برده شده:

از زبان گرچه شکافم موی هنگام بیاندر ثنای حق ز حیرت همچو مورم بی‌زبان
در پی زنجیر مویان پری‌رو از هوسبسته‌ام بسیار چون موران ز دل جان برمیان
بعد ازین چون مور بندم بر در بیچون کمروز بن هر موی توفیقش گشایم صد زبان

جستارهای وابسته

[ویرایش]

پی‌نوشت

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  • سدارنگانی، هرومل (۱۳۴۵). پارسی‌گویان هند و سند. تهران: بنیاد فرهنگ ایران. پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)
  • دهلوی، امیرخسرو (۱۳۸۰). دیوان امیرخسرو دهلوی. به کوشش (مصحح:) اقبال صلاح‌الدین، محمد روشن. تهران: انتشارات نگاه. شابک ۹۶۴-۳۵۱-۰۵۱-۴. پیوند خارجی در |title= وجود دارد (کمک)