Przejdź do zawartości

Szadok

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szadok
Część Katowic
Ilustracja
Familok przy ulicy Strzałowej w Szadoku
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Katowice

Dzielnica

Załęska Hałda-Brynów

Data założenia

połowa XIX wieku

W granicach Katowic

15 października 1924

SIMC

0937793

Strefa numeracyjna

32

Tablice rejestracyjne

SK

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Szadok”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Szadok”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Szadok”
Ziemia50°14′31″N 18°58′38″E/50,242000 18,977111

Szadokczęść Katowic[1], położona w obrębie dzielnicy Załęska Hałda-Brynów część zachodnia. Jej powstanie w połowie XIX wieku wiąże się z uruchomieniem w Kokocińcu kopalni węgla kamiennego „Szadok”, w której z przerwami prowadzono wydobycie do 1853 roku. Obecnie Szadok składa się głównie z ogródków działkowych i domów jednorodzinnych, a przez tę część miasta przebiega kilka linii kolejowych.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Szadok został założony w połowie XIX wieku na granicy Ligoty i Kokocińca wokół kopalni węgla kamiennego „Szadok”[2]. Sama zaś nazwa osady prawdopodobnie wywodzi się od słowa szady oznaczającego siwy[3]. Kopalnia „Szadok” powstała w 1845 roku[4] wraz z budową w latach 1845–1848 roku huty żelaza „Ida” na ówczesnych polach w pobliżu lasu zwanego Szadockim (bądź Lasem Szadoka lub Szadokowym), w Kokocińcu[5]. Kopalnia ta posiadała upadową sztolnię. Zaopatrywała ona w węgiel hutę „Ida” napędzaną za pomocą maszyn parowych. Gdy jednak do huty doprowadzono bocznicę, bardziej opłacalne stało się przywożenie węgla z kopalni „Emanuelssegen” (późniejsza kopalnia „Murcki”). Eksploatacji w kopalni zaprzestano w roku 1853[5].

W latach 1881–1883 kopalnię „Szadok” reaktywowano, jednak w 1897 roku ostatecznie ją zlikwidowano. W 1903 roku wybudowano linię kolejową łączącą Ligotę z Gliwicami, która przebiegała przez tereny dawnej kopalni. Część z zabudowań kopalni stała w Szadoku jeszcze do początków XX wieku, jednak w wyniku deformacji górniczych nie przetrwały one do czasów obecnych[5]. 15 października 1924 roku tereny Szadoka włączono w granice Katowic[6].

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Szadok położony jest w zachodniej części Katowic, w granicach dzielnicy Załęska Hałda-Brynów część zachodnia[7]. Osada ta stanowi obszar porozcinany przez tory kolejowe, a największą część powierzchni Szadoka zajmują ogródki działkowe oraz domy jednorodzinne. W wyniku eksploatacji prowadzonej przez kopalnię „Wujek” teren miejscowości znacznie się obniżył[8]. Przez Szadok przebiegają następujące ulice: Kombajnistów, Przodowników, Strzałowa i Szadoka, a także linie kolejowe: 139 KatowiceZwardoń (ruch pasażerski i towarowy), 139a Kokociniec – Panewniki Pi1 (zlikwidowana), 141 Katowice LigotaGliwice (ruch towarowy), 171 Dąbrowa Górnicza Towarowa – Panewnik (ruch towarowy), 864 Katowice Ligota – KWK Wujek oraz zlikwidowana linia Południowej Magistrali Piaskowej nr 401 (na niej znajdował się posterunek odgałęźny Szadok) i kolei piaskowej pomiędzy KWK Wujek a Panewnikami[9].

Katoliccy mieszkańcy Szadoka należą do parafii w Panewnikach (ulice: Brygadzistów – numery nieparzyste, Kombajnistów, Przodowników – numery 82–130d, Strzałowa)[10].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-05-16]. (pol.).
  2. Chmielewska 2016 ↓, s. 49.
  3. Arciszewska 2012 ↓, s. 15.
  4. Chmielewska 2016 ↓, s. 64.
  5. a b c Frużyński, Grzegorek i Rygus 2017 ↓, s. 165.
  6. Barciak, Chojecka i Fertacz 2012a ↓, s. 139.
  7. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach: Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. mapy.orsip.pl. [dostęp 2021-07-22]. (pol.).
  8. Justyna Przybytek: Szadok - Tu diabeł mówi dobranoc. katowice.naszemiasto.pl, 2010-06-18. [dostęp 2021-07-22]. (pol.).
  9. Ogólnopolska Baza Kolejowa: Railmap - mapa kolejowa. www.bazakolejowa.pl. [dostęp 2021-07-22]. (pol.).
  10. Ulice należące do parafii. parafia.panewniki.pl. [dostęp 2023-05-20]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]