Przejdź do zawartości

Wymysłów (Katowice)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wymysłów
Część Katowic
Ilustracja
Fragment osiedla Uroczysko przy ulicy Bałtyckiej Wymysłowie (2011)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miasto

Katowice

Dzielnica

Ligota-Panewniki

Data założenia

XIV wiek

W granicach Katowic

1 kwietnia 1951

SIMC

0937830

Strefa numeracyjna

32

Tablice rejestracyjne

SK

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wymysłów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Wymysłów”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wymysłów”
Ziemia50°13′40″N 18°55′49″E/50,227778 18,930278

Wymysłówczęść Katowic[1], położna w zachodnim rejonie miasta, w dzielnicy Ligota-Panewniki, nad Kłodnicą i Ślepiotką.

Powstała w XIV wieki jaki przysiółek Panewnik i przez długi czas osada ta miała charakter głównie rolniczy. W 1951 roku Wymysłów wraz z całą gminą Panewniki włączono do Katowic i od tego czasu powstało tutaj szereg budynków jedno- i wielorodzinnych, stając się częścią głównie o charakterze mieszkaniowym.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Fragment mapy Johanna Wolfganga Wielanda i Mattheusa von Schubartha Atlas Silesiae... z 1752 roku, na której zaznaczono m.in. Wymysłów

Wymysłów powstał w XIV wieku[2] jako kolonia Panewnik[3] pomiędzy Kłodnicą a Ślepiotką[2], a jej powstanie łączy się prawdopodobnie z rozwojem istniejącej wówczas kuźnicy w sąsiednim Kokocińcu[4]. Pierwsza pisana wzmianka o Wymysłowie pochodzi z 1681 roku z metryki parafialnej parafii św. Wojciecha w Mikołowie[4][5].

Na mapie Johanna Homanna wydanej w 1750 roku w połowie drogi pomiędzy Panewnikami (Starymi) a Kokocińcem zaznaczono grupę około sześciu chałup po południowej stronie Kłodnicy[4]. Pod koniec VIII wieku w Wymysłowie mieszkało ośmiu zagrodników i chałupników pozbawionych koni. Osada ta należała wówczas o hrabiego z rodu Promnitzów[6].

Wymysłów miał charakter typowo rolniczy, o czym świadczyła obecność drewnianego budownictwa, którego fragmenty przetrwały do lat 40. XX wieku[2]. W latach międzywojennych nastąpiła niewielka rozbudowa miejscowości[7] – w tym też okresie wybudowano domy jednorodzinne w rejonie ulic gen. J. Bema i Wymysłów. W dolinie Ślepiotki została założona przystań kajakowa i restauracja[2]. W dniu 1 kwietnia 1951 roku Wymysłów wraz z całą gminą Panewniki włączono do Katowic[3][2].

W czasach Polski Ludowej nowe osiedla mieszkaniowe w Wymysłowie wznoszono pomiędzy dawnymi gospodarstwami[7]. Zabudowa jednorodzinna powstała latach 70. XX wieku w rejonie ulicy gen. J. Bema[8] i w latach 80. XX wieku w rejonie ulicy Bałtyckiej[9]. W latach 1977–1983 również w rejonie ulicy Bałtyckiej Spółdzielnia Mieszkaniowa „Silesia” wybudowała dwa zespoły domów jednorodzinnych w zabudowie zwartej, a w latach 1981–1984 Spółdzielnia Mieszkaniowa „Górnik” zbudowała osiedle mieszkaniowe z wielkiej płyty[2].

Po 1989 roku w Wymysłowie zaczęły powstawać nowe, liczne osiedla mieszkaniowe[7]. Spośród nich, przy ulicy Bałtyckiej w latach 2007–2008 zaczęto budowę osiedla Uroczysko, którego inwestorem był a spółka J.W. Construction Holding. Inwestor zrealizowano łącznie sześć budynków,. W 2014 roku nowym inwestorem została spółka Dombud, rozbudowując osiedle pod nową nazwą – Zielone Panewniki[10]. Osiedle ukończono do 2019 roku[11]

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]
Symboliczna mogiła Jana Giemzy przy ulicy Bałtyckiej w Wymysłowie

Wymysłów znajduje się w rejonie ulic: Partyzantów, Panewnickiej i Bałtyckiej[2] w Katowicach[12] i jest jedną z części dzielnicy Ligota-Panewniki[13]. Geograficznie obszar miejscowości położony jest na Wyżynie Katowickiej, którego podłoże budują skały karbońskie[14]. Położony jest pomiędzy Kłodnicą a Ślepiotką[15], w sąsiedztwie Lasów Panewnickich[16].

Zasadniczą funkcją tej części miasta jest funkcja mieszkaniowa połączona z funkcjami usługowymi o znaczeniu lokalnym[13]. Według stanu z połowy 2023 roku placówkę bądź siedzibę w rejonie Wymysłowa miały m.in.: sklep sieci Lidl (ul. Panewnicka 238[17]; otwarty 4 marca 2021 roku[18]), zakłady metalowe (ul. Panewnicka 375)[19] czy producent wibroizolatorów (ul. Bałtycka 97a)[20]. Funkcjonują tu też gabinety lekarskie[21][22] i weterynaryjne[23].

Zabudowa Wymysłowa składa się z domów jedno- i wielorodzinnych[12]. Przy ulicy Panewnickiej 274 na wysokości Wymysłowa stoi wybudowana około 1920 roku kapliczka wnękowa, murowana z kamienia i cegły, wewnątrz której umieszczono figurkę Najświętszego Serca Pana Jezusa[24]. Znajduje się tu też jedno miejsce pamięci, położone przy ulicy Bałtyckiej. Jest nim symboliczna mogiła Jana Giemzy, umieszczona w miejscu, w którym został zamordowany przez hitlerowców 13 października 1944 roku[12].

Główną trasą w Wymysłowie jest ulica Panewnicka[25], która stanowi część jednego z głównych ciągów komunikacyjnych Katowic (tj. ciąg ulic: Kolejowa – Panewnicka)[26]. Przez Wymysłów kursują autobusy transportu miejskiego realizowane na zlecenie ZTM-u. Na ulicy Panewnickiej znajduje się dwustanowiskowy przystanek Panewniki Wymysłów, z którego według stanu z połowy 2023 roku odjeżdżały autobusy 5 linii (w tym jedna nocna)[27].

W 2007 roku Wymysłów zamieszkiwało około 2,4 tys. osób[25].

Mieszańcy Wymysłowa wyznania rzymskokatolickiego przynależą do parafii św. Antoniego z Padwy w Starych Panewnikach[28].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2023-05-11]. (pol.).
  2. a b c d e f g Szaraniec 1996 ↓, s. 252.
  3. a b Chmielewska 2016 ↓, s. 44.
  4. a b c Płonka 2010 ↓, s. 52.
  5. Płonka 2015 ↓, s. 4.
  6. Płonka 2010 ↓, s. 57.
  7. a b c Chmielewska 2016 ↓, s. 125.
  8. Chmielewska 2016 ↓, s. 84.
  9. Chmielewska 2016 ↓, s. 86.
  10. Szaraniec 2019 ↓, s. 137.
  11. Szaraniec 2019 ↓, s. 138.
  12. a b c Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2023-05-12]. (pol.).
  13. a b Opracowanie... 2014 ↓, s. 28.
  14. Opracowanie... 2014 ↓, s. 30.
  15. Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik 15.
  16. Opracowanie... 2014 ↓, Załącznik 3.
  17. Lidl - Supermarket, Panewnicka 238, Katowice 40-772, godziny otwarcia [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
  18. Nowy Lidl w Katowicach już działa [online], katowice.naszemiasto.pl, 4 marca 2021 [dostęp 2023-05-12] (pol.).
  19. Zakłady Metalowe Za-Met, O firmie [online], www.za-met.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
  20. Wibroinstal [online], wibroinstal.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
  21. Poradnia Bałtycka [online], www.poradniabaltycka.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
  22. CeLDiR, Kontakt [online], celdir.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).
  23. Przychodnia Pawet [online], www.pawet.pl [dostęp 2023-05-12].
  24. Jacek Kuczowic, Katalog kapliczek i krzyży województwa śląskiego - Katowice - Kapliczka wnękowa, Panewniki - Wymysłów, ul. Panewnicka [online], przydrozne.eu [dostęp 2023-05-12] (pol.).
  25. a b Studium... 2012 ↓, s. 18.
  26. Studium... 2012 ↓, s. 75.
  27. Zarząd Transportu Metropolitalnego: Lista przystanków: Katowice. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2023-05-12]. (pol.).
  28. Parafia Rzymskokatolicka św. Antoniego z Padwy w Starych Panewnikach, Kontakt [online], www.starepanewnikiofm.pl [dostęp 2023-05-12] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]