Wikipedysta:Rynio55/brudnopis/9 Pułk Zmechanizowany (SZ RP)

9 Pułk Zmechanizowany (SZ RP)

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1958
Rozformowanie	1995
Nazwa wyróżniająca	Zaodrzański - 3.01.1946
Patron	Lucyna Herc
Tradycje
Święto	9 sierpnia
Rodowód	9 Zaodrzański Pułk Piechoty
Kontynuacja	6 Brygada Kawalerii Pancernej 12 Brygada Zmechanizowana
Dowódcy
Pierwszy	mjr Serwiński
Ostatni	ppłk Piotr Pcionek
Organizacja
Numer	JW 3453
Dyslokacja	Stargard Szczeciński
Rodzaj wojsk	Wojska zmechanizowane
Podległość	12 Dywizja Zmechanizowana

9 Zaodrzański Pułk Zmechanizowany - oddział zmechanizowany Sił Zbrojnych PRL i okresu transformacji ustrojowej.

Stargard Szczeciński - w tych koszarach stacjonował pułk

Historia pułku

Stargard, 1960r. Przysięga wojskowa w koszarach 9 pz

Stargard, 1981r. Kadra sztabu 9 pz podczas uroczystości wojskowej

Stargard, 1986r. Oficerowie pułku

Stargard, 1987r. Przysięga wojskowa w 9 pz

Stargard,1986r. Dowódca 9 pz mjr dypl. Oleg Kruszelnicki podczas uroczystości wojskowej w towarzystwie szefa sztabu mjr dypl. Antoniego Glinkowskiego

Stargard, 1991r. Kadra 9 pz w sali tradycji

Stargard, 1995r. Kadra 9 pz w sali tradycji

W związku z przejściem Wojska Polskiego na etaty czasu pokojowego Naczelny Dowódca WP wydał rozkaz Nr 0305/Org. z dnia 10.11.1945r. dla Dowódcy Okręgu Wojskowego Morskiego do dnia 15 grudnia 1945r. przenieść 12 Dywizję Piechoty do Szczecina z nowym etatem. W skład 12 DP wszedł 43 Pułk Piechoty kwaterujący w Szczecinie ( etat 2/2 - 1383 wojskowych i 2 kontraktowych). W 1946 roku 12 DP przechodzi kolejną restrukturyzację z etatem Nr 2/50. W wyniku tego do Stargardu Szczecińskiego ze Szczecina zostaje dyslokowany z miejscem przy ul. W. Wasilewskiej 43 Pułk Piechoty (etat 2/51 - 1304 wojskowych i 8 kontraktowych - numer poczty polowej 84256).

Z dniem 30.03.1946r. Naczelny Dowódca WP wprowadza decyzję o wprowadzeniu czterocyfrowych numerów jednostek wojskowych. 43 Pułk Piechoty otrzymuje numer JW 3579. W dniu 26 czerwca 1947r. w Szczecinie na Wałach Chrobrego 43 Pułk Piechoty otrzymał sztandar.

W 1949 roku MON wydał rozkaz o reorganizacji jednostek 12 Dywizji Piechoty, w tym 43 Pułku Piechoty. Po przeformowaniu na nowe etaty jednostki 12 Dywizji Piechoty zostały włączane w skład 1 Korpusu Piechoty. 43 Pułk Piechoty (JW 3579) stacjonujący w Stargardzie Szczecińskim został zrestrukturyzowany według etatu Nr 2/85 z dnia 30.03.1949r. (1940 wojskowych i 6 pracowników kontraktowych).

W 1951 roku dowódca Okręgu Wojskowego II na mocy rozkazu MON przeprowadził kolejną reorganizację jednostek 12 Dywizji Piechoty. 43 Pułk Piechoty (JW 3579) stacjonujący w Stargardzie Szczecińskim przy ul. Al. Żołnierza 37 został przekazany w skład 14 Dywizji Piechoty z etatem Nr 2/120 z dnia 23.03.1951r. (1975 żołnierzy i 45 pracowników cywilnych). Pułk dalej stacjonuje w Stargardzie Szczecińskim.

W 1957 roku 43 Pułk Piechoty(JW 3579) z 14 DP stacjonujący w Stargardzie został podporządkowany dowódcy 12 DP i przemianowany na 9 Zaodrzański Pułk Piechoty. W tym samym czasie 9 pułk piechoty (JW 1572) będący w składzie 14DP stacjonujący w Pile został rozformowany. Wcześniej 9 pułk piechoty kwaterujący sw Hrubieszowie w 1949 roku został przekazany z 3DP do 14DP i był dyslokowany do Piły. W 1958 roku stargardzki pułk przeformowany został na 9 Zaodrzański Pułk Zmechanizowany. Wchodził w skład 12 Dywizji Zmechanizowanej. Stacjonuje w garnizonie Stargard Szczeciński w tzw. białych koszarach.

W 1958 roku został pułkowi wręczony sztandar przez dowódcę POW gen. dyw. Zygmunt Huszcza. 23 października 1962 pułk został postawiony w stan pełnej gotowości bojowej w związku z kryzysem kubańskim i możliwością wybuchu wojny pomiędzy USA a ZSRR. Stan ten trwał do 20 listopada 1962 roku

Jesienią 1962 pułk wziął udział w manewrach wojsk Układu Warszawskiego pk: ,,Odra-Bałtyk", w których udział brały oddziały Armii Radzieckiej, Narodowej Armii Ludowej NRD i Wojska Polskiego. W lipcu 1965 roku niektóre pododdziały pułk brały udział w ćwiczeniu pod kryptnimem „Bałtyk-Wisła”. W kwietniu 1966 pododdziały dywizji, w tym 9 Zaodrzańskiego Pułku Zmechanizowanego, zostały poddane inspekcji pod przewodnictwem Głównego Inspektora Szkolenia MON gen. broni J. Bordziłowskiego. Dywizja otrzymała ocenę niedostateczną, zaś pułk ocenę dostateczną. Powtórnie przeprowadzono inspekcję w czerwcu z oceną dobrą dla pułku i dostateczną dla dywizji.

22 lipca 1966 niektóre pododdziały pułku wzięły udział w defiladzie w Warszawie dla uczczenia 1000-lecia Państwa Polskiego.W lutym 1967 roku niektóre pododdziały pułku uczestniczyły w ćwiczeniu dywizyjnym pod kryptonimem „Gil-67”. W 1967 do pułku wprowadzono pierwsze uzbrojone transportery opancerzone SKOT-2, BRDM-2. Ponadto na wyposażenie wprowadzono: 9 mm pistlot P-64 oraz pistolet maszynowy PM-63, karabinek wyborowy SWD, haubice 122 mm M-30 i nowe typy urządzeń łączności. We wrześniu 1969 w ramach ćwiczeń wydzielonych wojsk Układu Warszawskiego pod kryptonimem „Odra-Nysa 69” niektóre pododdziały pułku realizowały zagadnienia związane z forsowaniem szerokiej przeszkody wodnej.

17 grudnia 1970 w związku z wydarzeniami Grudnia 70 wydzielone siły 9 pułku zostały ześrodkowane na al. Piastów. 18 grudnia niektóre pododdziały pułku wzieły udział w akcji blokowania stoczni. Mimo kilku prób przerwania blokady, nie dopuszczono do wejścia demonstrantów na teren stoczni. Pododdziały pułku brały również udział w patrolowaniu miasta nie dopuszczając do dewastacji placówek handlowych i budynków użyteczności publicznej. 23 grudnia jednostki wróciły do koszar.

W latach 1974, 1975, 1977 i 1979 12 Dywizja Zmechanizowana, w tym 9 Zaodrzański Pułk Zmechanizowany był poddany inspekcji i otrzymał pozytywne oceny. We wrześniu 1976 niektóre pododdziały pułku uczestniczyły w ćwiczeniu wojsk Układu Warszawskiego pk. ,,Tarcza-76" uzyskując ocenę bardzo dobrą”

13 grudnia 1981 roku pododdziały pułku po otrzymaniu sygnału o wprowadzeniu gotowości bojowej zagrożenia wojennego zajęły rejony alarmowe w okolicy Szczecina. Jednocześnie, zgodnie z opracowanymi planami, część sił przystąpiła do tzw. działań demonstracyjnych. Polegały one na przemieszczaniu się kolumn wojska głównymi ulicami miasta. Był to swoisty pokaz siły. Od 14 do 22 grudnia część pododdziałów wzięła udział w blokowaniu Stoczni im. Warskiego. W kolejnych miesiącach stanu wojennego żołnierze wspólnie z milicjantami patrolowali ulice. Tym razem, w odróżnieniu od grudnia 1970 roku rozsądek wziął górę nad emocjami i konfliktowe sytuacje rozstrzygano bez użycia siły. Nie dopuszczano również do użycia siły przez inne siły porządkowe w obecności wojska. Po 13 grudnia 1981r. swoją działalność w Stargardzie i w powiecie wznowiły TGO i MGO. Działania te podjęte zostały w związku z przygotowaniami do zawieszenia stanu wojennego, co nastąpiło 14 grudnia 1982r..

W latach 1981, 1986 i 1988 12 Dywizja Zmechanizowana, w tym 9 Zaodrzański Pułk Zmechanizowany był poddany inspekcji i otrzymał dobre oceny: 3,75; 3,53; 3,75. W marcu 1987 pułk uczestniczył w siedmiodniowym ćwiczeniu na poligonie drawskim pk. ,,Opal-87", w którym po raz pierwszy wzięli odział obserwatorzy 22 państw-sygnatariuszy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie ( KBWE).

W latach od 1956 do 1988 roku na bazie 1 batalionu zmechanizowanego, a od jesieni 1980 roku na bazie 2 batalionu zmechanizowanego funkcjonowała w pułku Szkoła Podoficerska szkoląc przyszłych podoficerów służby zasadniczej, dowódców drużyn na potrzeby 12DZ .

W 1987 roku pododdziały pułku odbyły szkolenie poligonowe na ośrodku zurbanizowanym w Wędrzynie. W 1989 roku w pułku był prowadzony eksperyment w związku ze służbą 18 miesięczną i ostatecznie nastąpiło skrócenie czasu odbywania zasadniczej służby wojskowej do 18 miesięcy w 1990r..

W 1990 roku pułk przekształcono w jednostkę zunifikowaną. W tym czasie stracił on swoją nazwę wyróżniającą "Zaodrzański" i na jesieni tego samego roku przyjął nazwę 9 Pułk Zmechanizowany. Ponadto realizując postanowienia wynikające z podpisanego przez Polskę Traktatu CFE, do kasacji skierowano transportery opancerzone SKOT, a wprowadzono BWP. Od 1990 na bazie 1 batalionu czołgów zafunkcjonowała w pułku Szkoła Podoficerska i Młodszych Specjalistów szkoląc przyszłych podoficerów służby zasadniczej, dowódców drużyn na potrzeby 12DZ .

W latach 70/90. 9 Zaodrzański Pułk Zmechanizowany nosił imię Lucyny Herc. W 1991 roku na podstawie uchwały zebrania oficerskiego została anulowana decyzja narzucająca z góry patrona pułku

W 1991 roku wyznaczone pododdziały pułku przejmowały poradzieckie mienie wojskowe znajdujące się min. w Kluczewie, w których stacjonowała Armia Radziecka. W 1993 obiekty, wraz ze znajdującym się tam sprzętem, przekazano terenowym organom administracji państwowej. W 1991 roku odbyła się w pułku pierwsza wizyta niemieckich oficerów z dowództwa 41 Brygady Obrony terytorialnej z Eggezin. Rewizyta polska miała miejsce 5 grudnia 1991r. W 1992 roku niektóre pododdziały pułku uczestniczyły w ćwiczeniu dowódczo-sztabowym kierowanym przez dowódcę POW gen. dyw. Tadeusza Bazydłę pk. ,,Opal-92". W 1994 roku niektóre pododdziały pułku uczestniczyły w wieloszczeblowym ćwiczeniu dowódczo-sztabowym z oznaczonymi wojskami ,,Opal-94" oraz w ćwiczeniu taktyczno-specjalistycznym ze strzelaniem bojowym na poligonie Wicko. W latach 1991 i 1993 roku 12 Dywizja Zmechanizowana, w tym 9 Zaodrzański Pułk Zmechanizowany był poddany inspekcji i otrzymał pozytywne oceny. W 1995 roku nawiązane zostały dwustronne kontakty pomiedzy 12DZ, w tym 9 Pułku Zmechanizowanym, a ówczesną Jutlandzką DZ sił zbrojnych Królestwa Danii.

Na podstawie zarządzenia szefa Sztabu Generalnego WP nr 086/Org. z 19 grudnia 1994 roku rozpoczął się proces przejścia 12DZ, w tym 9 Pułku Zmechanizowanego, na strukturę brygadową. Do 31 grudnia 1995 roku 9 Pułk Zmechanizowany przekształcono w 6 Brygadę Kawalerii Pancernej im. gen. bryg. Konstantego Plisowskiego.

Żołnierze pułku

Dowódcy

• mjr Serwiński 1956–1960
• ppłk Szpakowski 1960–1962
• ppłk dypl. Ryszard Drabb 1962–1965
• ppłk/płk Jan Jania 1965–1975
• ppłk dypl. Bolesław Bryś 1975–1976
• mjr/ppłk dypl. Zbigniew Zalewski 1976–1978
• mjr/ppłk dypl. Aleksander Topczak 1978–1981
• mjr/ppłk dypl. Oleg Kruszelnicki 1981–1987
• ppłk/płk dypl. Tadeusz Awsiuk 1987–1991
• mjr dypl. Piotr Szkurłat 1991–1993
• mjr dypl. Kazimierz Adamski 1993–1994
• ppłk dypl. Piotr Pcionek 1994–1995

Oficerowie

• Mieczysław Gocuł
• Andrzej Duks
• Zdzisław Głuszczyk
• Stanisław Olszański
• Jan Klejszmit
• Marian Zdrzałka

Wyróżnienia pułku

• Medal Pamiątkowy 3 Pomorskiej Dywizji Piechoty im. R. Traugutta.
• Gryf Pomorski - nadany przez Prezydium WRN w Szczecinie zasługi dla zagospodarowywania woj. szczecińskiego w dniu 8.08.1968r.
• Odznaka Honorowego Krwiodawstwa nadana przez Prezydium Zarządu Wojewódzkiego oddziału PCK za wybitne osiągnięcia w akcji honorowego krwiodawstwa - I stopnia 27.03.72r. i III stopnia – 27.04.l969r.
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari V klasy – nadany 12 października 1970r. przez Ministra Obrony Narodowej na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego Nr 2 z dnia 3 stycznia 1946r. w uznaniu szczególnych zasług oraz męstwa wykazanego w zwycięskich walkach z najeźdźcą hitlerowskim
• Medal Pamiątkowy MON nadany z okazji 25 rocznicy zwycięstwa nad faszyzmem w 1970r.
• Odznaka Honorowego Krwiodawstwa nadana przez Prezydium Zarządu Wojewódzkiego oddziału PCK za wybitne osiągnięcia w akcji honorowego krwiodawstwa - I stopnia 27.03.72r. i III stopnia – 27.04.l969r
• Medal 850-lecia i 30-lecia m. Stargardu - z okazji Święta Pułku nadany przez Komitet PZPR i Prezydenta za zasługi w rozwoju miasta w 1975r.
• Medal Pamiątkowy " Za Osiągnięcia w Służbie Wojskowej" - nadany pięciokrotnie w 1977r., l978r., 1980r. 1982r. 1985r. przez MON.
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski - nadany 14 lipca 1984r. przez Radę Państwa za wybitne zasługi w umacnianiu potencjału obronnego kraju, za szczególne osiągnięcia w wyszkoleniu bojowym żołnierzy.

Skład (lata 80. XX w)

• Dowództwo i sztab
  • 3 x bataliony zmechanizowane
    • 3 x kompanie zmechanizowane - po 10 SKOT w kompanii
    • bateria moździerzy 120 mm - w baterii 6 moździerzy
    • pluton plot - w plutonie 2 ZU i 4 S-2
    • pluton ppanc - w plutonie 2 SPG-9, 2 ppk FAGOT/MALUTKA
    • pluton łączności
    • pluton zaopatrzenia
  • batalion czołgów - 40 czołgów
    • 3 kompanie czołgów
    • pluton łączności
    • pluton zaopatrzenia
  • kompania rozpoznawcza - 7 BRDM-2
  • bateria 122 mm samobieżnych haubic 2S1
  • bateria ppanc - 6 ppk na BRDM-2
  • kompania saperów - 2 BLG, BRDM-2, 3 SKOT
  • bateria plot - 6 ZU, 4 S-2
  • kompania łączności
  • kompania zaopatrzenia
  • kompania remontowa
  • kompania medyczna
  • pluton chemiczny
  • pluton ochrony i regulacji ruchu

Skład (początek lat 90. XX w)

• Dowództwo i sztab
  • 2 x bataliony zmechanizowane
    • 3 x kompanie zmechanizowane - po 10 BWP w kompanii
    • kompania wsparcia
    • pluton łączności
    • pluton zaopatrzenia
  • 2 x batalion czołgów
    • 3 kompanie czołgów
    • pluton łączności
    • pluton zaopatrzenia
  • dywizjon artylerii samobieżnej
  • dywizjon plot
  • bateria przeciwpancerna
  • kompania rozpoznawcza - 7 BRDM-2
  • kompania saperów - 2 BLG, BRDM-2, 3 SKOT
  • kompania łączności
  • kompania zaopatrzenia
  • kompania remontowa
  • kompania medyczna
  • pluton chemiczny
  • pluton ochrony i regulacji ruchu

Obiekty szkoleniowe

• Strzelnica garnizonowa
• Plac treningów ogniowych (PTO)
• Plac ćwiczeń taktycznych (PĆT)
• Ośrodek sprawności fizycznej (OSF)

Przekształcenia

1. 43 Pułk Piechoty → 9 Zaodrzański Pułk Piechoty → 9 Pułk Zmechanizowany → 6 Brygada Kawalerii Pancernej → 2/12 BZ (14 batalion Ułanów Jazłowieckich)
2. 9 Zaodrzański Pułk Piechoty ↘ rozformowany w 1957

Bibliografia

• Dariusz Faszcza: Z Dziejów 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej. Warszawa 2005: Dom Wydawniczy Bellona. Brak numerów stron w książce
• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek : materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. : praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X. Brak numerów stron w książce
• Sawicki Zdzisław: Mundur i odznaki Wojska Polskiego : czas przemian. Sawicki Zdzisław. Warszawa: "Bellona", 1997. ISBN 83-11-08588-9. Brak numerów stron w książce
• Mała kronika LWP 1943-1973, Wyd. MON, Warszawa 1975 r.
• M. Jędrzejko, M.L. Krogulski, M. Paszkowski, Generałowie i admirałowie III Rzeczypospolitej, Wyd. von Boroviecky, Warszawa 2002
• Krzysztof Komorowski: Kronika Wojska Polskiego 2005. Warszawa 2006: Fundacja Polonia Militaris. ISSN 1734-2317. Brak numerów stron w książce
• J. Babula, „Wojsko Polskie 1945 –1989”, Warszawa 1998
• Przegląd wydarzeń od 1.4. do 30.9.1991r., ,,Wojskowy Przegląd Historyczny" 1994, nr 1-2, s.266
• Mierzejewski D.,Sadowski S., Zarys historii Pomorskiego Okręgu wojskowego 1919-1994, Bydgoszcz 1994
• Kronika 12 Dywizji Zmechanizowanej im. Armii Ludowej lata 1945-1985
• Kronika Jednostki Wojskowej 3453 - sygn. Arch. Toruń 117/1946-2008/1437

Kategoria:Polskie pułki zmechanizowane Kategoria:Ludowe Wojsko Polskie w Stargardzie Szczecińskim Kategoria:Wojsko Polskie w Stargardzie