Bước tới nội dung

Bang

Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Bang hoặc tiểu bang (tiếng Anh: federated state nhưng state được dùng thường xuyên hơn) là một cộng đồng lãnh thổ có hiến pháp riêng và hình thành nên một phần của một liên bang.[1] Những bang như thế khác biệt với các quốc gia có chủ quyền (sovereign state) ở chỗ các bang đã chuyển nhượng một phần chủ quyền của mình cho một chính phủ liên bang.[2] Một bang nắm giữ thẩm quyền hành chính trên một lãnh thổ địa lý nhất định và là một thể thức chính quyền vùng.

Trong một số trường hợp, liên bang được tạo ra từ một liên minh gồm những thực thể chính trị, có thể là độc lập hay là lãnh thổ phụ thuộc của một thực thể có chủ quyền khác (thông thường nhất là một cường quốc thực dân). Trong những trường hợp khác, các bang từ từ được tạo ra bởi một chính phủ nhất thể theo hướng phân quyền để tạo điều kiện cho việc lập ra hiến pháp liên bang. Một khi hiến pháp liên bang được hình thành thì những luật lệ chi phối quan hệ giữa quyền lực vùng và quyền lực liên bang sẽ trở thành một phần của luật quốc nội.

Tại các quốc gia có hiến pháp liên bang, chủ quyền được chia sẻ giữa chính phủ liên bang và chính quyền bang. Các bang này tự trị một phần và thường thường được hưởng một cấp độ tự trị đáng kể. Trong đa số trường hợp, bên trong lãnh thổ riêng của mình, quyền và quyền lực hành chính của một bang không bị chính phủ liên bang lật ngược hay phủ quyết. Tuy nhiên, các luật lệ chi phối quan hệ giữa quyền lực vùng và liên bang có thể được tu chính qua hiến pháp liên bang hay hiến pháp bang.

Danh sách các bang theo từng liên bang

[sửa | sửa mã nguồn]

Hiện tại

[sửa | sửa mã nguồn]

"Các đơn vị liên bang" trong bảng dưới đây có quyền lực chính quyền gắn liền trong hệ thống hiến pháp liên bang trong khi đó "các đơn vị khác" được chính phủ liên bang trao cho quyền lực hay được chính phủ liên bang điều hành trực tiếp.

Liên bang Các đơn vị liên bang Các đơn vị khác
 Argentina [3] 23 tỉnh:
1 thành phố tự trị:
Buenos Aires
 Úc [4] 6 bang:
10 lãnh thổ:
Lãnh thổ Thủ đô Úc
Lãnh thổ Vịnh Jervis
Lãnh thổ Bắc Úc
Đảo Christmas
Quần đảo Cocos (Keeling)
Đảo Norfolk [5]
Quần đảo Ashmore và Cartier
Lãnh thổ châu Nam Cực thuộc Úc
Quần đảo Biển Coral
Đảo Heard và quần đảo McDonald
 Áo [6] 9 bang:
 Bỉ [7] 3 vùng:
Flanders
Wallonia
Vùng thủ đô Brussels
 Bosna và Hercegovina 2 thực thể: [5]
Cộng hòa Srpska
Liên bang Bosna và Hercegovina
1 khu tự trị:
Brčko(chính thức là khu vực quản lý chung của cả hai thực thể)
Liên bang Bosna và Hercegovina tự nó là một liên bang có 10 tổng:
Una-Sana • Posavina • Tuzla • Zenica-Doboj • Bosnian Podrinje • Central Bosnia • Herzegovina-Neretva • Tây Herzegovina • Sarajevo • Tây Bosnia
 Brasil [8] 26 bang:
1 quận liên bang:
Quận liên bang Brasília[Các bang 1]
5.564 khu tự quản[9]
 Canada [10] 10 tỉnh bang:
3 lãnh thổ:
tây bắc Territories
Nunavut
Yukon
 Comoros 3 đảo: [5]
Anjouan
Grande Comore
Mohéli
 Ethiopia [11] 9 vùng:
Afar • Amhara • Benishangul-Gumuz • Gambela • Harari • Oromiya • Somali • Vùng Các dân tộc Phương Nam • Tigray
2 thành phố đặc quyền:
Addis Ababa • Dire Dawa
 Đức [12] 16 bang:
 Ấn Độ [13] 28 bang:
Andhra Pradesh • Arunachal Pradesh • Assam • Bihar • Chhattisgarh • Goa • Gujarat • Haryana • Himachal Pradesh • Jammu và Kashmir • Jharkhand • Karnataka • Kerala • Madhya Pradesh • Maharashtra • Manipur • Meghalaya • Mizoram • Nagaland • Orissa • Punjab • Rajasthan • Sikkim • Tamil Nadu • Tripura • Uttar Pradesh • Uttarakhand • Tây Bengal
7 lãnh thổ liên bang:
Quần đảo Andaman và Nicobar • Chandigarh • Dadra và Nagar Haveli • Daman và Diu • Lakshadweep • Lãnh thổ Thủ đô Quốc gia • Puducherry
 Iraq [14] 18 tỉnh:
Baghdad • Salāh ad-Dīn • Diyālā • Wāsit • Maysān • Al-Basrah • Dhī Qār • Al-Muthannā • Al-Qādisiyyah • Bābil • Karbalā' • An-Najaf • Al-Anbar • Nīnawā • Duhok • Arbīl • Kirkuk (hoặc At-Ta'mim) • As-Sulaymāniyyah
Vùng tự trị:
 Iraqi Kurdistan [5]
(Vùng này chồng lấn khu vực của các tỉnh)
 Malaysia [15] 13 bang:
3 lãnh thổ liên bang:
Putrajaya
Kuala Lumpur
Labuan
 México [16] 31 bang:
1 đặc khu liên bang:
Đặc khu liên bang (Ciudad de México)
 Liên bang Micronesia [17] 4 bang:
Chuuk
Kosrae
Pohnpei
Yap
   Nepal 14 vùng:
Bagmati • Bheri • Dhawalagiri • Gandaki • Janakpur • Karnali • Koshi • Lumbini • Mahakali • Mechi • Narayani • Rapti • Sagarmatha • Seti
 Nigeria [18] 36 bang:
Anambra • Enugu • Akwa Ibom • Adamawa • Abia • Bauchi • Bayelsa • Benue • Borno • Cross River • Delta • Ebonyi • Edo • Ekiti • Gombe • Imo • Jigawa • Kaduna • Kano • Katsina • Kebbi • Kogi • Kwara • Lagos • Nasarawa • Bang Niger • Ogun • Ondo • Osun • Oyo • Plateau • Rivers • Sokoto • Taraba • Yobe • Zamfara
1 lãnh thổ liên bang:
Abuja
 Pakistan [19] 4 tỉnh:
Balochistan • Khyber Pakhtunkhwa • Punjab • Sindh
2 khu tự trị: [5]
Azad Kashmir
Gilgit-Baltistan
2 lãnh thổ:
Lãnh thổ Thủ đô Islamabad • Các khu bộ lạc do liên bang quản trị
 Liên bang Nga [20][21] 21 cộng hòa: [5]
46 tỉnh (oblast):
9 khu (krai):
1 tỉnh (oblast) tự trị: [5]
Oblast Tự trị Do Thái
4 vùng (okrug) tự trị: [5]
2 thành phố cấp liên bang:
Moskva
Saint Petersburg
Sevastopol
 Saint Kitts và Nevis 14 quận (từ tiếng Anh parish nghĩa gốc là giáo khu):
Christ Church Nichola Town  • Saint Anne Sandy Point  • Saint George Basseterre  • Saint John Capesterre  • Saint Mary Cayon  • Saint Paul Capesterre  • Saint Peter Basseterre  • Saint đảo Thomas Middle  • Trinity Palmetto Point  • Saint George Gingerland  • Saint James Windward  • Saint John Figtree  • Saint Paul Charlestown  • Saint Thomas Lowland
Bang tự trị:
Nevis
(gồm có 5 quận). [5]
 Sudan [22] 25 bang:
Al Jazirah  • Blue Nile/Central  • Sennar  • White Nile  • North Darfur  • South Darfur  • Tây Darfur  • Lakes  • miền bắc Bahr el Ghazal  • miền tây Bahr el Ghazal  • Warrap  • Central Equatoria  • Eastern Equatoria  • miền tây Equatoria  • Kassala  • Al Qadarif  • Biển Đỏ  • Khartoum  • North Kurdufan  • South Kurdufan  • miền bắc  • River Nile  • Jonglei  • Unity  • Upper Nile
Các vùng tự trị: [5]
Nam Sudan
Vùng chuyển tiếp Darfur
(Các vùng được thành lập bởi một số bang)
 Thụy Sĩ [23] 26 tổng (kanton):
 Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất [24] 7 tiểu vương quốc:
 Hoa Kỳ [25] 50 tiểu bang:
Các lãnh thổ chưa hợp nhất (chưa sáp nhập vào Hoa Kỳ):
Samoa thuộc Mỹ
Guam
Quần đảo Bắc Mariana
Puerto Rico
Quần đảo Virgin thuộc Mỹ
Đảo Baker  • Đảo Howland  • Đảo Jarvis  • Đảo Johnston  • Đảo đá Kingman  • Đảo Midway  • Đảo Navassa  • Đảo Wake
(Hoa Kỳ cũng có tuyên bố chủ quyền đối với Bãi Bajo NuevoBãi Serranilla).
1 đặc khu liên bang:
Đặc khu Columbia
1 lãnh thổ hợp nhất (sáp nhập):
Đảo Palmyra
 Venezuela [26] 23 bang:
1 đặc khu liên bang:
Đặc khu thủ đô Venezuela
1 lãnh thổ phụ thuộc liên bang:
Các lãnh thổ phụ thuộc liên bang Venezuela
Ghi chú
  1. ^ Thành phố liên bang có một mức độ tự trị bằng với các đơn vị chính khác của liên bang.

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]
  1. ^ The Australian National Dictionary: Fourth Edition, pg 1395. (2004) Canberra. ISBN 978-0-19-551771-2.
  2. ^ “Constitution of the United States of America: Tenth Amendment, Reserved Powers”. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 3 năm 2007. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2011.
  3. ^ Kate Daniel & Special Broadcasting Service Corporation (2008). SBS World Guide: The Complete Fact File on Every Country, 16th ed. Prahran, Victoria, Australia: Hardie Grant Books. tr. 827. ISBN 978-1-74066-648-0. p26.Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (liên kết)
  4. ^ SBS World Guide 2008, p38
  5. ^ a b c d e f g h i j Khu tự trị
  6. ^ SBS World Guide 2008, p46
  7. ^ SBS World Guide 2008, p74
  8. ^ SBS World Guide 2008, p101
  9. ^ The 1988 Brazilian Constitution treats the municipalities as parts of the Federation and not simply dependent subdivisions of the states.Article 18 Lưu trữ 2011-01-01 tại Wayback Machine
  10. ^ SBS World Guide 2008, p132
  11. ^ SBS World Guide 2008, p239
  12. ^ SBS World Guide 2008, p275
  13. ^ SBS World Guide 2008, p328
  14. ^ SBS World Guide 2008, p346
  15. ^ SBS World Guide 2008, p460
  16. ^ SBS World Guide 2008, p481
  17. ^ SBS World Guide 2008, p486
  18. ^ SBS World Guide 2008, p537
  19. ^ SBS World Guide 2008, p549
  20. ^ SBS World Guide 2008, p600
  21. ^ Federal structure of Russia, Article 65 of Russian Constitution.
  22. ^ SBS World Guide 2008, p687
  23. ^ SBS World Guide 2008, p700
  24. ^ SBS World Guide 2008, p760
  25. ^ SBS World Guide 2008, p774
  26. ^ SBS World Guide 2008, p798