Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
parafia na terenie której stoi kościół |
m int. |
||
(Nie pokazano 21 wersji utworzonych przez 17 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Dopracować|źródła=2012-02}} |
{{Dopracować|źródła=2012-02}} |
||
{{Świątynia chrześcijańska infobox |
{{Świątynia chrześcijańska infobox |
||
|nazwa = Bazylika katedralna |
|nazwa = Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny |
||
|nazwa miejscowa = |
|nazwa miejscowa = |
||
|zabytek = A.322/1-3 z |
|zabytek = A.322/1-3 z 27 czerwca 1932 i 15 lutego 1967<ref name="zabytek">{{zabytek|świętokrzyskie|strony = 17|data dostępu = 2022-08-26}}</ref> |
||
|funkcja świątyni = kościół parafialny |
|funkcja świątyni = [[kościół parafialny]], [[katedra]] |
||
|grafika = Katedra Kielce 01 ssj 20060513.jpg |
|grafika = Katedra Kielce 01 ssj 20060513.jpg |
||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = Widok z północnego wschodu (2006) |
||
|państwo = |
|państwo = PL-SK |
||
|miejscowość = Kielce |
|miejscowość = [[Kielce]] |
||
|adres = pl. Najświętszej Panny |
|adres = pl. Najświętszej Maryi Panny 3<br />25-010 Kielce |
||
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]] |
|wyznanie = [[Kościół katolicki|katolickie]] |
||
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] |
|kościół = [[Kościół łaciński|rzymskokatolicki]] |
||
Linia 25: | Linia 25: | ||
|dekret wydał = |
|dekret wydał = |
||
|data rozpoczęcia budowy = |
|data rozpoczęcia budowy = |
||
|data zakończenia budowy = ok. |
|data zakończenia budowy = ok. 1171 |
||
|data konsekracji = |
|data konsekracji = |
||
|data zamknięcia = |
|data zamknięcia = |
||
Linia 64: | Linia 64: | ||
|nazwa dzwonu = |
|nazwa dzwonu = |
||
|kod mapy = Kielce |
|kod mapy = Kielce |
||
|współrzędne = 50° |
|współrzędne = 50°52′07.73″ N, 20°37′45.31″ E |
||
|commons = Category:Kielce Cathedral |
|commons = Category:Kielce Cathedral |
||
|www = http://www.kielcekatedra.pl |
|www = http://www.kielcekatedra.pl |
||
}} |
}} |
||
⚫ | '''Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny''' – [[barok]]owa [[świątynia]], z pozostałościami [[Sztuka romańska|stylu romańskiego]], zlokalizowana w centrum [[Kielce|Kielc]] na [[Wzgórze Zamkowe w Kielcach|„Wzgórzu Zamkowym”]], jeden z najcenniejszych zabytków miasta. Obecnie [[Kościół (budynek)|kościół]], [[dzwonnica]] oraz wieże sąsiedniego [[Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach|Pałacu Biskupów Krakowskich]] górują nad niską zabudową śródmieścia (obok katedry ciągnie się {{szlak|czerwony}} [[Czerwony szlak miejski w Kielcach|czerwony szlak miejski]] prowadzący przez zabytkowe i ciekawe turystycznie miejsca Kielc. |
||
[[Plik:Kielce-Kirche-5.jpg|thumb|Fasada katedry]] |
|||
[[Plik:Kielce Cathedral 01206.JPG|thumb|Ołtarz główny z obrazem [[Szymon Czechowicz|Szymona Czechowicza]] z 1730 roku]] |
|||
⚫ | '''Bazylika katedralna Wniebowzięcia |
||
Świątynia, kaplica ogrójcowa z 1760 r. oraz dzwonnica z połowy XVII w. jako zespół katedralny zostały wpisane do [[rejestr zabytków|rejestru zabytków nieruchomych]]<ref name="zabytek"/>. W budynku znajduje się wiele zabytków ruchomych m.in. ołtarze, kielichy, monstrancje. Część z nich jest umieszczona w skarbcu i aby go zwiedzić należy wcześniej umówić się na wizytę<ref>{{Cytuj |tytuł = Zwiedzanie - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP |data dostępu = 2019-10-27 |opublikowany = Zwiedzanie - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP |url = http://www.kielcekatedra.pl/bazylika-katedralna-16817/zwiedzanie-16851}}</ref>. Zabytkiem są organy zbudowane w 1912 r. przez firmę Riegera, natomiast szafa organowa pochodzi z XVIII wieku. |
Świątynia, kaplica ogrójcowa z 1760 r. oraz dzwonnica z połowy XVII w. jako zespół katedralny zostały wpisane do [[rejestr zabytków|rejestru zabytków nieruchomych]]<ref name="zabytek"/>. W budynku znajduje się wiele zabytków ruchomych m.in. ołtarze, kielichy, [[Monstrancja|monstrancje]]. Część z nich jest umieszczona w skarbcu i aby go zwiedzić należy wcześniej umówić się na wizytę<ref>{{Cytuj |tytuł = Zwiedzanie - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP |data dostępu = 2019-10-27 |opublikowany = Zwiedzanie - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP |url = http://www.kielcekatedra.pl/bazylika-katedralna-16817/zwiedzanie-16851}}</ref>. Zabytkiem są [[organy]] zbudowane w 1912 r. przez firmę Riegera, natomiast szafa organowa pochodzi z XVIII wieku. |
||
== Ważne daty z historii katedry == |
|||
⚫ | |||
* 1171 – [[Gedko|bp krakowski Gedeon]] ufundował niewielki [[kościół (budynek)|kościół]] w stylu romańskim. Według [[Jan Długosz|Jana Długosza]] ''świątynia wzniesiona z ciosów kamiennych posiadała dwie przylegające do [[prezbiterium]] [[wieża|wieże]]''. |
* 1171 – [[Gedko|bp krakowski Gedeon]] ufundował niewielki [[kościół (budynek)|kościół]] w stylu romańskim. Według [[Jan Długosz|Jana Długosza]] ''świątynia wzniesiona z ciosów kamiennych posiadała dwie przylegające do [[prezbiterium]] [[wieża|wieże]]''. |
||
* 1213 – [[Wincenty Kadłubek|bp krakowski Wincenty Kadłubek]] przeniósł istniejącą od [[XI wiek]]u parafię z kościoła [[Święty Wojciech|św. Wojciecha]] do [[kolegiata|kolegiaty]] przy jednoczesnym poświęceniu świątyni. |
* 1213 – [[Wincenty Kadłubek|bp krakowski Wincenty Kadłubek]] przeniósł istniejącą od [[XI wiek]]u parafię z kościoła [[Święty Wojciech|św. Wojciecha]] do [[kolegiata|kolegiaty]] przy jednoczesnym poświęceniu świątyni. |
||
Linia 90: | Linia 88: | ||
* 1710 – budowa [[ołtarz]]y [[Jan Kanty|św. Jana Kantego]] i [[Antoni Wielki|św. Antoniego]]. |
* 1710 – budowa [[ołtarz]]y [[Jan Kanty|św. Jana Kantego]] i [[Antoni Wielki|św. Antoniego]]. |
||
* 1719 – [[Kazimierz Łubieński|bp krakowski Kazimierz Łubieński]] wydał polecenie rozbiórki dwóch średniowiecznych wież i rozpoczęcie prac nad przebudową kościoła. Jego ideę kontynuował brat Bogusław wraz z ks. [[kanonik]]iem Weysem. Wyrównano wysokość sklepień, ujednolicono wygląd naw bocznych, poszerzono i wydłużono prezbiterium dobudowując od południa [[zakrystia|zakrystię]], a od północy [[Kapitularz (architektura)|kapitularz]] ze skarbcem; obłożono część zewnętrznych murów ciosem kamiennym ze starego romańskiego kościoła. |
* 1719 – [[Kazimierz Łubieński|bp krakowski Kazimierz Łubieński]] wydał polecenie rozbiórki dwóch średniowiecznych wież i rozpoczęcie prac nad przebudową kościoła. Jego ideę kontynuował brat Bogusław wraz z ks. [[kanonik]]iem Weysem. Wyrównano wysokość sklepień, ujednolicono wygląd naw bocznych, poszerzono i wydłużono prezbiterium dobudowując od południa [[zakrystia|zakrystię]], a od północy [[Kapitularz (architektura)|kapitularz]] ze skarbcem; obłożono część zewnętrznych murów ciosem kamiennym ze starego romańskiego kościoła. |
||
* 10 kwietnia 1728 – [[Poświęcenie kościoła|konsekracja]] kolegiaty oraz połączenie jej krytym przejściem z [[Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach|Pałacem Biskupów Krakowskich]] i [[Kościół Świętej Trójcy w Kielcach|kościołem św. Trójcy]]. |
* 10 kwietnia 1728 – [[Poświęcenie kościoła|konsekracja]] kolegiaty oraz połączenie jej krytym przejściem z [[Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach|Pałacem Biskupów Krakowskich]] i [[Kościół Świętej Trójcy w Kielcach (katolicki)|kościołem św. Trójcy]]. |
||
* 1730 – [[Szymon Czechowicz]], artysta [[malarstwo|malarz]], namalował obraz Matki Boskiej Wniebowziętej – centralną część ołtarza głównego. |
* 1730 – [[Szymon Czechowicz]], artysta [[malarstwo|malarz]], namalował obraz Matki Boskiej Wniebowziętej – centralną część ołtarza głównego. |
||
* 1726-1765 – krakowscy rzeźbiarze wykonali ołtarz główny oraz większość ołtarzy bocznych, ławki, ambony i loże biskupie. |
* 1726-1765 – krakowscy rzeźbiarze wykonali ołtarz główny oraz większość ołtarzy bocznych, ławki, ambony i loże biskupie. |
||
Linia 102: | Linia 100: | ||
* 1873 – wydzielenie z [[Archidiecezja krakowska|diecezji krakowskiej]] nowej diecezji kieleckiej, której centrum była kielecka kolegiata. |
* 1873 – wydzielenie z [[Archidiecezja krakowska|diecezji krakowskiej]] nowej diecezji kieleckiej, której centrum była kielecka kolegiata. |
||
* 1883 – kolegiata ponownie podniesiona do godności [[Katedra|katedry]]. |
* 1883 – kolegiata ponownie podniesiona do godności [[Katedra|katedry]]. |
||
* 1892 – Tomasz Kuliński (bp kielecki) przeprowadził gruntowny remont katedry. Usunięto zewnętrzne [[tynk]]i, zstępując je nowymi o szlachetnej fakturze, przebudowano [[gzyms]]y i ozdobiono [[sztukateria|metodą sztukateryjną]] sklepienia w pierwszych trzech przęsłach naw. Podwyższono poziom ołtarza głównego. [[Antoni Strzałecki]] wraz z braćmi ozdobił świątynię polichromią. |
* 1892 – Tomasz Kuliński (bp kielecki) przeprowadził gruntowny remont katedry. Usunięto zewnętrzne [[tynk]]i, zstępując je nowymi o szlachetnej fakturze, przebudowano [[gzyms]]y i ozdobiono [[sztukateria|metodą sztukateryjną]] sklepienia w pierwszych trzech przęsłach naw. Podwyższono poziom ołtarza głównego. [[Antoni Strzałecki]] wraz z braćmi ozdobił świątynię [[Polichromia|polichromią]]. |
||
* 1894-1895 – na przedłużeniu nawy północnej, wzniesienie kaplicy Pana Jezusa kosztem kapitularza. |
* 1894-1895 – na przedłużeniu nawy północnej, wzniesienie kaplicy Pana Jezusa kosztem kapitularza. |
||
* 1898 – krakowscy artyści Stefan Matejko, Franciszek Bruzdowicz, [[Kasper Żelechowski]], [[Leonard Stroynowski|Leonard Strojnowski]] i kierujący pracami Piotr Niziński pokryli wnętrza katedry [[polichromia|polichromią]]. |
* 1898 – krakowscy artyści [[Stefan Witold Matejko|Stefan Matejko]], Franciszek Bruzdowicz, [[Kasper Żelechowski]], [[Leonard Stroynowski|Leonard Strojnowski]] i kierujący pracami Piotr Niziński pokryli wnętrza katedry [[polichromia|polichromią]]. |
||
* 1912-1914 – zainstalowano nowe [[organy]], przebudowano [[chór]] muzyczny, [[sklepienie|sklepienia]] prezbiterium oraz położono w nim nową polichromię. Przemalowanie kaplicy Pana Jezusa (Franciszek Nowakowski). |
* 1912-1914 – zainstalowano nowe [[organy]], przebudowano [[chór]] muzyczny, [[sklepienie|sklepienia]] prezbiterium oraz położono w nim nową polichromię. Przemalowanie kaplicy Pana Jezusa (Franciszek Nowakowski). |
||
* 1939 – pokryto część dachu świątyni blachą miedzianą. |
* 1939 – pokryto część dachu świątyni blachą miedzianą. |
||
* 1945-1948 – pokryto resztę dachu oraz wybito od południa nowe wejście i przyozdobiono |
* 1945-1948 – pokryto resztę dachu oraz wybito od południa nowe wejście i przyozdobiono je [[marmur]]owym [[portal]]em. |
||
* 1949 – wzmocnienie [[apsyda (architektura)|absydy]] prezbiterium. |
* 1949 – wzmocnienie [[apsyda (architektura)|absydy]] prezbiterium. |
||
* 1950-1951 – konserwacja polichromii. |
* 1950-1951 – konserwacja polichromii. |
||
* 1953 – odnowiono [[ambona (architektura)|ambonę]] i odnowiono ołtarz św. Jana Kantego. |
* 1953 – odnowiono [[ambona (architektura)|ambonę]] i odnowiono ołtarz [[Jan Kanty|św. Jana Kantego]]. |
||
* 1955 – przyozdobienie świątyni [[Tryptyk]]iem Łagiewnickim. |
* 1955 – przyozdobienie świątyni [[Tryptyk]]iem Łagiewnickim. |
||
* 28 września 1971 – uroczyste obchody 800-lecia świątyni. Nadanie jej honorowego tytułu [[bazylika mniejsza|bazyliki mniejszej]] oraz udostępnienie turystom skarbca i podziemia katedralnego. |
* 28 września 1971 – uroczyste obchody 800-lecia świątyni. Nadanie jej honorowego tytułu [[bazylika mniejsza|bazyliki mniejszej]] oraz udostępnienie turystom skarbca i podziemia katedralnego. |
||
* 1982 – bazylika katedralna uznana za Ogólnodiecezjalne Sanktuarium Maryjne. |
* 1982 – bazylika katedralna uznana za Ogólnodiecezjalne Sanktuarium Maryjne. |
||
* 1984-1986 – umieszczenie pamiątkowych tablic poświęconych ofiarom i uczestnikom ostatnich zmagań o utrzymanie i odzyskanie wolności w latach [[1939]] |
* 1984-1986 – umieszczenie pamiątkowych tablic poświęconych ofiarom i uczestnikom ostatnich zmagań o utrzymanie i odzyskanie wolności w latach [[1939]]–[[1945]]. |
||
* 1990-1991- rozpoczęto prace przy urządzaniu pl. Jana Pawła II oraz odnowiono zewnętrzne |
* 1990-1991- rozpoczęto prace przy urządzaniu pl. Jana Pawła II oraz odnowiono zewnętrzne lica ścian bazyliki katedralnej. |
||
* 3 czerwca 1991 – [[koronacja]] obrazu Matki Boskiej Łaskawej przez [[Jan Paweł II|papieża Jana Pawła II]]. |
* 3 czerwca 1991 – [[koronacja]] obrazu Matki Boskiej Łaskawej przez [[Jan Paweł II|papieża Jana Pawła II]]. |
||
* 2007 – modernizacja pl. Jana Pawła II oraz budowa nowego ołtarza na tym placu |
* 2007 – modernizacja pl. Jana Pawła II oraz budowa nowego ołtarza na tym placu, wymiana pokrycia dachowego świątyni |
||
⚫ | |||
Obecne organy katedry, to wynik przebudowy dawnych organów Braci Rieger przez firmę Zygmunta Kamińskiego z Warszawy, w latach 1969-1970. Dokonano wtedy poszerzenia i przekonstruowania dyspozycji, dodając trzeci [[Organy#Klawiatury|manuał]]. Zwiększono również skalę manuałów (C-a3) i pedału (C-f3). Wprowadzono również trakturę elektro-pneumatyczną, wstawiono nowy kontuar i boczne segmenty piszczałek. Ostatniej renowacji organów i prospektu dokonano w 1999 r.<ref>{{Cytuj |tytuł = Organy - Historia bazyliki - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP |data dostępu = 2020-12-01 |opublikowany = Organy - Historia bazyliki - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP |url = http://www.kielcekatedra.pl/bazylika-katedralna-16817/historia-bazyliki-16868/organy-17240}}</ref> |
|||
Dyspozycja obecnych organów |
|||
{| class="wikitable" |
|||
| |
|||
Manuał I |
|||
Burdon 16' |
|||
Pryncypał 8' |
|||
Holflet 8' |
|||
Gamba 8' |
|||
Oktawa 4' |
|||
Rurflet 4' |
|||
Kwinta 2 2/3' |
|||
Oktawa 2' |
|||
Kornet 3-5 ch |
|||
Mikstura 6 ch |
|||
Kwartan 1 1/3' + 1' |
|||
Trąbka 8' |
|||
|Manuał II |
|||
Pryncypał 8' |
|||
Flet minor 8' |
|||
Aeolina 8' |
|||
Vox Celestis 8' |
|||
Oktawa 4' |
|||
Flet harm. 4' |
|||
Flautino 2' |
|||
Tercjan 1 3/5' + 1 1/3' |
|||
Harmonia Aeteria 4 ch |
|||
Klarnet 8' |
|||
|Manuał III |
|||
Flet kryty 8' |
|||
Kwintadena 8' |
|||
Flet 4' |
|||
Sesquialtea 2 2/3' + 1 3/5' |
|||
Pryncypał 2' |
|||
Kwinta 1 1/3' |
|||
Oktawa 1' |
|||
Szarf 4 ch |
|||
Krumhorn 8' |
|||
|Pedał |
|||
Pryncypał 16' |
|||
Subbas 16' |
|||
Harmonikabas 16' |
|||
Oktawa 8' |
|||
Fletbas 8' |
|||
Chorałbas 4' + 2' |
|||
Mikstura 4 ch |
|||
Puzon 16' |
|||
|} |
|||
== Galeria == |
|||
<center> |
|||
<gallery> |
|||
Kiel411DSC 0231.JPG|Widok z północnego zachodu (2010) |
|||
Katedra w Kielcach.jpg|Fasada (2020) |
|||
Wejście do świątyni (jw14).JPG|Wejście boczne (2013) |
|||
Kielce cathedral interior 2022.jpg|Wnętrze bazyliki (2022) |
|||
Kościół Katedralny w Kielcach (widok z tyłu).JPG|Absyda (2013) |
|||
Kiel401DSC 0222.JPG|Dzwonnica (2010) |
|||
Kiel404DSC 0223.JPG|Kaplica ogrójcowa (2010) |
|||
</gallery> |
|||
</center> |
|||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
Linia 123: | Linia 194: | ||
== Linki zewnętrzne == |
== Linki zewnętrzne == |
||
* |
* {{Cytuj stronę | url = http://www.katedrakielce.pl/ | tytuł = Strona internetowa Katedry Kieleckiej | opublikowany = katedrakielce.pl | archiwum = https://web.archive.org/web/20191206125445/http://www.katedrakielce.pl/ | zarchiwizowano = 2019-12-06}} |
||
* [http://katedra.wkraj.pl/ Wirtualny spacer po Katedrze] |
* [http://katedra.wkraj.pl/ Wirtualny spacer po Katedrze] |
||
* [https://polona.pl/search/?filters=keyword:%22Katedra_Wniebowzi%C4%99cia_NMP_(Kielce)%22,public:1,hasTextContent:0 Archiwalne zdjęcia kościoła] w bibliotece [[Polona]] |
|||
{{Parafie rzymskokatolickie w Kielcach}} |
|||
{{Kościoły dekanatu Kielce-Śródmieście}} |
|||
{{Bazyliki mniejsze w Polsce}} |
{{Bazyliki mniejsze w Polsce}} |
||
{{Pomniki historii w Polsce}} |
{{Pomniki historii w Polsce}} |
||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
{{SORTUJ:Kielce}} |
{{SORTUJ:Kielce}} |
Aktualna wersja na dzień 12:17, 18 lip 2024
Ten artykuł od 2012-02 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
A.322/1-3 z 27 czerwca 1932 i 15 lutego 1967[1] | |||||||||||
kościół parafialny, katedra | |||||||||||
Widok z północnego wschodu (2006) | |||||||||||
Państwo | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||
Miejscowość | |||||||||||
Adres |
pl. Najświętszej Maryi Panny 3 | ||||||||||
Wyznanie | |||||||||||
Kościół | |||||||||||
Parafia |
katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kielcach | ||||||||||
Wezwanie | |||||||||||
| |||||||||||
| |||||||||||
Położenie na mapie Kielc | |||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego | |||||||||||
50°52′07,73″N 20°37′45,31″E/50,868814 20,629253 | |||||||||||
Strona internetowa |
Bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny - barokowa świątynia, z pozostałościami stylu romańskiego, zlokalizowana w centrum Kielc na „Wzgórzu Zamkowym”, jeden z najcenniejszych zabytków miasta. Obecnie kościół, dzwonnica oraz wieże sąsiedniego Pałacu Biskupów Krakowskich górują nad niską zabudową śródmieścia (obok katedry ciągnie się czerwony szlak miejski prowadzący przez zabytkowe i ciekawe turystycznie miejsca Kielc.
Świątynia, kaplica ogrójcowa z 1760 r. oraz dzwonnica z połowy XVII w. jako zespół katedralny zostały wpisane do rejestru zabytków nieruchomych[1]. W budynku znajduje się wiele zabytków ruchomych m.in. ołtarze, kielichy, monstrancje. Część z nich jest umieszczona w skarbcu i aby go zwiedzić należy wcześniej umówić się na wizytę[2]. Zabytkiem są organy zbudowane w 1912 r. przez firmę Riegera, natomiast szafa organowa pochodzi z XVIII wieku.
Ważne daty z historii katedry
[edytuj | edytuj kod]- 1171 – bp krakowski Gedeon ufundował niewielki kościół w stylu romańskim. Według Jana Długosza świątynia wzniesiona z ciosów kamiennych posiadała dwie przylegające do prezbiterium wieże.
- 1213 – bp krakowski Wincenty Kadłubek przeniósł istniejącą od XI wieku parafię z kościoła św. Wojciecha do kolegiaty przy jednoczesnym poświęceniu świątyni.
- 1244 – przypuszczalne spalenie kolegiaty przez księcia Konrada mazowieckiego.
- po 1244 – odbudowa świątyni i prawdopodobnie wymiana posadzki z ornamentowanych płytek ceramicznych.
- 1260 – zniszczenie kolegiaty przez Tatarów.
- 1295 – po odbudowie ze zniszczeń, Kielce otrzymały przywilej na obwarowanie miasta (także kolegiaty).
- 1514 - bp Jan Konarski dobudował kamienną zakrystię.
- 1583 – bp krakowski Piotr Myszkowski ukończył przedłużanie nawy w kierunku zachodnim. Kościół zaczął przybierać formę krzyża, którego ramię poprzeczne stanowiły wieże z małymi nawami bocznymi.
- ok. 1600 – Wojciech Piotrowski, audytor sądu biskupiego (krakowskiego) ofiarował kościołowi obraz z wizerunkiem Matki Boskiej Łaskawej.
- 1632-1635 – okres prac budowlanych przy prezbiterium i przedłużaniu naw. Zbudowano nawy boczne. Utworzenie nowego wejścia do budynku od strony północnej oraz wykonano marmurowe portale. Portal zachodni ufundował Jan Albrecht Waza.
- 1636 – ks. Stanisław Pancerius ufundował sukienkę z klejnotami, zdobiącą obraz Matki Boskiej Łaskawej.
- 1642 – erygowano Arcybractwo Różańcowe.
- 1647 – sprowadzono z katedry wawelskiej w Krakowie renesansowy ołtarz, który w XVIII wieku został przeniesiony z Kielc do Bodzentyna (znajduje się tam do dziś).
- 1710 – budowa ołtarzy św. Jana Kantego i św. Antoniego.
- 1719 – bp krakowski Kazimierz Łubieński wydał polecenie rozbiórki dwóch średniowiecznych wież i rozpoczęcie prac nad przebudową kościoła. Jego ideę kontynuował brat Bogusław wraz z ks. kanonikiem Weysem. Wyrównano wysokość sklepień, ujednolicono wygląd naw bocznych, poszerzono i wydłużono prezbiterium dobudowując od południa zakrystię, a od północy kapitularz ze skarbcem; obłożono część zewnętrznych murów ciosem kamiennym ze starego romańskiego kościoła.
- 10 kwietnia 1728 – konsekracja kolegiaty oraz połączenie jej krytym przejściem z Pałacem Biskupów Krakowskich i kościołem św. Trójcy.
- 1730 – Szymon Czechowicz, artysta malarz, namalował obraz Matki Boskiej Wniebowziętej – centralną część ołtarza głównego.
- 1726-1765 – krakowscy rzeźbiarze wykonali ołtarz główny oraz większość ołtarzy bocznych, ławki, ambony i loże biskupie.
- 1793 – pierwsze, a zarazem ostatnie przed rozbiorami obrady Sejmiku Ziemskiego woj. Sandomierskiego, które wcześniej odbywały się w opatowskiej kolegiacie.
- 1805 – kolegiata podniesiona do godności katedry.
- 1818 – powrót do tytułu kolegiaty z dodatkiem "insignis".
- 1827 – Jan Paweł Woronicz, bp krakowski rozebrał okalające kościół mury oraz kryty korytarz prowadzący do pałacu.
- 1850 – ks. Majerczak zarządził wyzłocenie kościelnych ołtarzy.
- 1869-1872 – bp krakowski Majerczak i jego następca Tomasz Kuliński (od 1882 r. bp kielecki) przeprowadzili gruntowne prace budowlane według projektu Franciszka Ksawerego Kowalskiego. Przebudowie uległy dzwonnice, wzniesiono nową sygnaturkę oraz elewację zachodnią i szczyt wschodni kościoła, dzięki czemu nabrał barokowego wyglądu. We wnętrzu dotychczasową kaplicę chrzcielną zamieniono na kruchtę, oddzielając ją od nawy północnej przepierzeniem oraz położono nową posadzkę z marmurów słopieckich i brudzkowskich.
- 1870 – rozebranie dalszej części krytego korytarza, prowadzącej do kościoła św. Trójcy.
- 1873 – wydzielenie z diecezji krakowskiej nowej diecezji kieleckiej, której centrum była kielecka kolegiata.
- 1883 – kolegiata ponownie podniesiona do godności katedry.
- 1892 – Tomasz Kuliński (bp kielecki) przeprowadził gruntowny remont katedry. Usunięto zewnętrzne tynki, zstępując je nowymi o szlachetnej fakturze, przebudowano gzymsy i ozdobiono metodą sztukateryjną sklepienia w pierwszych trzech przęsłach naw. Podwyższono poziom ołtarza głównego. Antoni Strzałecki wraz z braćmi ozdobił świątynię polichromią.
- 1894-1895 – na przedłużeniu nawy północnej, wzniesienie kaplicy Pana Jezusa kosztem kapitularza.
- 1898 – krakowscy artyści Stefan Matejko, Franciszek Bruzdowicz, Kasper Żelechowski, Leonard Strojnowski i kierujący pracami Piotr Niziński pokryli wnętrza katedry polichromią.
- 1912-1914 – zainstalowano nowe organy, przebudowano chór muzyczny, sklepienia prezbiterium oraz położono w nim nową polichromię. Przemalowanie kaplicy Pana Jezusa (Franciszek Nowakowski).
- 1939 – pokryto część dachu świątyni blachą miedzianą.
- 1945-1948 – pokryto resztę dachu oraz wybito od południa nowe wejście i przyozdobiono je marmurowym portalem.
- 1949 – wzmocnienie absydy prezbiterium.
- 1950-1951 – konserwacja polichromii.
- 1953 – odnowiono ambonę i odnowiono ołtarz św. Jana Kantego.
- 1955 – przyozdobienie świątyni Tryptykiem Łagiewnickim.
- 28 września 1971 – uroczyste obchody 800-lecia świątyni. Nadanie jej honorowego tytułu bazyliki mniejszej oraz udostępnienie turystom skarbca i podziemia katedralnego.
- 1982 – bazylika katedralna uznana za Ogólnodiecezjalne Sanktuarium Maryjne.
- 1984-1986 – umieszczenie pamiątkowych tablic poświęconych ofiarom i uczestnikom ostatnich zmagań o utrzymanie i odzyskanie wolności w latach 1939–1945.
- 1990-1991- rozpoczęto prace przy urządzaniu pl. Jana Pawła II oraz odnowiono zewnętrzne lica ścian bazyliki katedralnej.
- 3 czerwca 1991 – koronacja obrazu Matki Boskiej Łaskawej przez papieża Jana Pawła II.
- 2007 – modernizacja pl. Jana Pawła II oraz budowa nowego ołtarza na tym placu, wymiana pokrycia dachowego świątyni
Organy
[edytuj | edytuj kod]Obecne organy katedry, to wynik przebudowy dawnych organów Braci Rieger przez firmę Zygmunta Kamińskiego z Warszawy, w latach 1969-1970. Dokonano wtedy poszerzenia i przekonstruowania dyspozycji, dodając trzeci manuał. Zwiększono również skalę manuałów (C-a3) i pedału (C-f3). Wprowadzono również trakturę elektro-pneumatyczną, wstawiono nowy kontuar i boczne segmenty piszczałek. Ostatniej renowacji organów i prospektu dokonano w 1999 r.[3]
Dyspozycja obecnych organów
Manuał I Burdon 16' Pryncypał 8' Holflet 8' Gamba 8' Oktawa 4' Rurflet 4' Kwinta 2 2/3' Oktawa 2' Kornet 3-5 ch Mikstura 6 ch Kwartan 1 1/3' + 1' Trąbka 8' |
Manuał II
Pryncypał 8' Flet minor 8' Aeolina 8' Vox Celestis 8' Oktawa 4' Flet harm. 4' Flautino 2' Tercjan 1 3/5' + 1 1/3' Harmonia Aeteria 4 ch Klarnet 8' |
Manuał III
Flet kryty 8' Kwintadena 8' Flet 4' Sesquialtea 2 2/3' + 1 3/5' Pryncypał 2' Kwinta 1 1/3' Oktawa 1' Szarf 4 ch Krumhorn 8' |
Pedał
Pryncypał 16' Subbas 16' Harmonikabas 16' Oktawa 8' Fletbas 8' Chorałbas 4' + 2' Mikstura 4 ch Puzon 16' |
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Widok z północnego zachodu (2010)
-
Fasada (2020)
-
Wejście boczne (2013)
-
Wnętrze bazyliki (2022)
-
Absyda (2013)
-
Dzwonnica (2010)
-
Kaplica ogrójcowa (2010)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024, s. 17 [dostęp 2022-08-26] .
- ↑ Zwiedzanie - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP [online], Zwiedzanie - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP [dostęp 2019-10-27] .
- ↑ Organy - Historia bazyliki - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP [online], Organy - Historia bazyliki - Bazylika katedralna - Parafia Katedralna pw. Wniebowzięcia NMP [dostęp 2020-12-01] .
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona internetowa Katedry Kieleckiej. katedrakielce.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-06)].
- Wirtualny spacer po Katedrze
- Archiwalne zdjęcia kościoła w bibliotece Polona