Przejdź do zawartości

Obwód Wojska Dońskiego

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Obwód Wojska Dońskiego
Область Войска Донского
obwód
1860–1920
ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Imperium Rosyjskie

Siedziba

Nowoczerkask

Powierzchnia

152 700 km²

Populacja 
• liczba ludności


2 500 000

• gęstość

16,3 os./km²

Szczegółowy podział administracyjny
Plan obwodu tereckiego
Liczba okręgów

9

Położenie na mapie
Położenie na mapie
Mapa etnograficzna Obwodu Wojska Dońskiego według spisu 1897

Obwód Wojska Dońskiego, określany także jako Kraj Wojska Dońskiego (ros. Область Войска Донского, Obłast’ Wojska Donskogo) – wydzielona administracyjnie dla Kozaków dońskich część dawnego Imperium Rosyjskiego. Kraj znajdował się na południu Rosji, dziś większość jego terenów należy do obwodu rostowskiego. Głównym miastem kraju był najpierw Czerkask, a następnie od 1806 Nowoczerkask.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Prowincja obejmowała ziemie zamieszkiwane przez podległych caratowi Kozaków dońskich, świetnych żołnierzy, wielokrotnie wsławiających się męstwem i walecznością w licznych wojnach prowadzonych przez carską Rosję. Kozacy dońscy byli potomkami zbiegłych chłopów i (rzadziej) szlachciców, którzy na początku XVI wieku zaczęli zasiedlać pustkowia między Rosją, Persją a Imperium Osmańskim. Początkowo byli w zasadzie niezależni, utrzymywali się z myślistwa, rybołówstwa i grabieżczych najazdów (głównie na muzułmanów). Z czasem władze carskie zaczęły ograniczać ich niezależność wcielając formacje kozackie do regularnych wojsk. Od 1786 terytorium przez nich zamieszkiwane nazywano Ziemią Wojska Dońskiego (Zemla Wojska Donskogo), a w 1870 nazwę zmieniono na Obwód Wojska Dońskiego. W 1887 do Obwodu przyłączono z guberni katerynosławskiej Rostów nad Donem i Taganrog z powiatami.

Z czasem Kozacy stali się jedną z podpór caratu, w zamian za wierną służbę otrzymywali stosunkowo duże nadania ziemskie nad Donem. W latach 20. XX wieku posiadali 13 z 17 milionów hektarów ziemi ornej[1] w tym regionie, przy czym średnie gospodarstwo liczyło sobie 12 hektarów, czyli dwa razy więcej niż w centralnej Rosji[1]. Kraj zamieszkiwany był wówczas przez około 3 800 000 ludzi, z czego Kozacy stanowili 55%[1]. Pozostałą część ludności stanowili głównie napływowi chłopi z których większość nie posiadała ziemi i zmuszona była pracować w gospodarstwach kozackich. Zwano ich inogorodni.

W czasie rosyjskiej wojny domowej Kozacy dońscy działali w sojuszu z białymi – z Armią Ochotniczą dowodzoną przez Ławra Korniłowa i Michaiła Aleksiejewa, bojąc się, iż bolszewicy odbiorą im ziemię. Po zwycięstwie bolszewików i podjętym przez nich procesie eliminacji Kozaków dońskich zwanym rozkozaczaniem Kraj Wojska Dońskiego został zlikwidowany. Miało to miejsce w 1920. Większość jego terenów weszła w skład nowo utworzonego okręgu dońskiego, stanowiącego część Kraju Północnokaukaskiego.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

W 1897 obwód obejmował powierzchnię 152 700 km² i liczył 2,5 mln mieszkańców, z tego 1 712 898 Rosjan i 719 655 Ukraińców[2]. 320 000 ludzi mieszkało w miastach (z czego 260 272 – Rosjanie, 20 958 – Ukraińcy). Obwód od północy graniczył z guberniami woroneską i saratowską, od wschodu z saratowską i astrachańską, od południa z gubernią stawropolską, obwodem kubańskim i Morzem Azowskim, od zachodu z guberniami: katerynosławską, charkowską i woroneską.

Narodowości Obwodu w okręgach według deklarowanego języka ojczystego 1897[2]

Okręg Rosjanie Ukraińcy Niemcy Kałmucy Ormianie Żydzi Białorusini Polacy
Cały obwód 66,8% 28,1% 1,4% 1,3% 1,1% 0,6% 0,4% 0,1%
Doniecki 60,0% 38,9% 0,5% 0,3%
Doński 1 86,6% 11,6% 0,9% 0,4% 0,2%
Doński 2 89,6% 8,7% 0,2% 0,9% 0,5%
Rostowski 53,3% 33,6% 1,0% 6,9% 3,3% 0,4% 0,5%
Salski 32,1% 29,3% 1,0% 36,8% 0,4%
Taganroski 31,7% 61,7% 4,6% 0,7% 0,3% 0,2%
Ust-Medwiedicki 87,0% 10,6% 2,0% 0,1%
Chopiorski 92,8% 6,8% 0,3%
Czerkaski 78,9% 18,9% 0,2% 0,1% 0,3% 1,0% 0,1%

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Richard Pipes, „Rosja Bolszewików”, Wydawnictw Magnum, Warszawa 2010, s. 19.
  2. a b Ludność Obwodu Wojska Dońskiego według narodowości 1897.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]